logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra trager como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.42 Rows
- Número de acepcións atopadas: 38.
- Distribución por dicionarios: CANTIGAS DE AMIGO (2), CANCIONEIRO DA AJUDA (5), CRÓNICA TROIANA (7), CRÓNICA XERAL (2), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (1), CANTIGAS DE ESCARNHO (1), HISTORIA TROIANA (9), VOCABULARIO 1275 (1), MIRAGRES DE SANTIAGO (1), Nunes2 (1), LIBRO DE NOTAS (8).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

J. J. Nunes (1928): Cantigas d' amigo dos trovadores galego-portugueses. Vol. III \(Glossário\). Coimbra: Imprensa da Universidade.
trager
mal-treito
v. tr. v. tr. II, 9, III, 11, CLXXXI, 4, CCLX, 10, CCLXXXVI, 2, etc., trazer (CXCVIII, 10), XXXIV, 4, guardar, observar (alg. cousa): IPres. P3 trage, XCVI, 2, traz (CXCVIII, 10), trax (vol. I, Poetica); trager mal, XCVI, 2, CCXIII, 5, etc., maltratar1; part. perf. treito, CCXI, 8; mal-treito, CXXVIII, 10, tolhido. (Cantigas d' amigo).
____ 1. Também Berceo Milagros diz, 550 a: Sennor, ...porque me maltraedes?

Carolina Michaëlis de Vasconcelos (1920): "Glossário do Cancioneiro da Ajuda", Revista Lusitana 23, pp. 1-95.
trager
P3 IPres. (trahĕre): trazer. A fórma com h fôra transformada, na fala rústica, analógicamente. O paralelismo de factu fakere, plac'tu plakere provocou tractu trakere; o de actu agere, deu tragēre. A evolução de trager para trazer, processo fonético freqüente em Portugal (como se vê em azinha de agīna) aproximou o infinitivo novamente de fazer e prazer, quando o particípio mais usado era treito: feito, fazer, treito, trazer; preito, prazer 6986, 9639. Trager panos 9400, 9639, 9650, {Pero da Ponte} trager luito 10174; trager en coita 2375, 6418; {Nuno Fernandez Torneol} trager coitado 9057; {Pero da Ponte} trager preito a alg., contratar, combinar alg. c. com alg. 6435. P3 IPres. trage, traj' 2375, 2382, 9057. CV 359.24; 568.17, 569.4; 911.7, trax Lang Liederbuch {D. Denis} 899, 1055, P5 tragedes 7025. CV 981.17; 904.10; P1 e P3 IImperf. tragia 9400. CV 76.3; 79.10,14, etc., 931.2; 940.4; 989.10; P2 IPret. trouxisti CBN 359.24, P3 trouxe (q. v.) 6986, P5 trouxestes 7025; P3 SFut. trouxer' 9650; CV 1085.13. Vid. trager CV 150.11; 162.3 {D. Denis} trager preito 202.9; 416.7; 504.5; 571.15 ({Pero da Ponte} trager luito) 911.5; trager ei 63.13.
trager mal
mal trager
no sentido de maltratar, era freqüente na linguagem arcaica, embora no CA haja um único exemplo: 9058. Vid. CV 186.4 e 7; 263.2; 384.5; simples trager (come can) 1085.7 {Airas Perez Vuitoron}.
trager
trouxe
(*traxuit, por traxit): formação analógica, a par da qual havia trouve (Graal, 20.8) por analogia com houve, soube, coube, etc. 6986.
trager
trouxer'
(*traxuerim) 9650.
trager
trouxestes
(*traxuistis) 7025.

K. M. Parker (1958): Vocabulario de la Crónica Troyana. Salamanca: Universidad.
trager
tr. tr. llevar; to wear: sobrelas armaduras tragia sobresynaes et coberturas, I 99.12, I 97.10, I 100.26, I 281.27.
trager
tr. tr. traer, llevar; to bring, carry: partiron ben por seus amjgos o auer que trouxeron, I 104.29, I 104.32.
trager
intr. intr. ir; to go: fezoo alongar de sua terra. Et trager aa parte d' ouçident, II 138.30.
mal trager
tr. tr. maltratar; to treat badly: cõmeçoos el a trager muy mal et a desdenalos, II 218.2.
trager
tr. tr. conducir, dirigir, guiar; to conduct, lead: Da outra parte chegou achiles que tragia a deanteyra, I 256.4, I 158.11. Cid. traer.
trager
tr. tr. tratar, afligir; to treat: os troyãos andauan tan ben que tragian malament os gregos, I 100.8, I 238.23. Cid. traer.
trager
tr. tr. tener; to have: tragia chagas mortaes, I 102.9, I 161.6.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
trager
traier
trager
Trager preitesia
Trager
trazer
adv. ' traer' , de TRAHĔRE, a través de una forma *TRAGĒRE, que se explica por analogía: a algunos verbos con perfecto en -si, corresponde un pres. en -co, -go, como dixi, dico; rexi, rego, etc. Así al perf. traxi se le creó un pres. *traco o *trago, de donde *TRAGĒRE. Es la opinión de Leite (Leite Trazer; Leite Trager; Opúsc. I, 569-572), generalmente, aceptada: cfr. C. Michaëlis Gloss. CA p. 90; Magne Demanda Graal III, 397-399; Nascentes p. 782-783; Machado DELP1 2106ab; con más bibliografía Cunha Zorro p. 94, Cunha Codax p. 169-171. Lo que resulta falso es la segunda suposición para el mod. trazer: éste no viene de ninguna forma *TRACĒRE, pues se genera en port. a partir del arcaico trager. Formas: trager 27.8 "et pode - sua fazenda cõ siso", 78.14, 120.10, 204.29, 209.45, 242.29, 332.21, 386.16, 409.18, 436.28, 483,15,16, 517.11 (c. 350), 554.24, 597.21, 607.67, 667.5, 745.26, 793.12 (c. 541), 803.81, 840.32 "de - preitisia cõ el rrey" (id. 858.6 c. 592, 882.2 c. 623), 852.30, 875.5, 876.46, 878. 18 (c. 615), 885.7 (c. 628), 893.14, traier 17.4, tragelo 708.15; trago 812.190, trages 315.31, trage 360.18 "com̃o nos - el rrey dõ S. encolleytos", 589.30, 656.48,49, 658.33, 875.7, tragedes 186.84, 431.20, 559.9, 574.6, 876.44, tragem 733.15, tragẽ 137.41, 566.27; tragia 56.31, 105.12, 125.16, 134.55, 165.36,40, 209.44, 214.44, 287.44, 349.10-11, 353.9, 376.29, 386.16, 419.23, 426.23, 433.15,19, 435.32, 436.27, 457.15, 458.19,26, 483.9, 526.7,12,13 (c. 359), 530.23, 531.15, 538.3,5, 541.29, 564.31, 565.4, 587.15, 599.15, 619.52,55, 645.76, 655.4,7, 660.3, 662.18, 701.3, 712.25, 753.25, 755.39, 790.27, 800.18,27, 803.76, 848.10 (c. 580),14 (c. 581), 849.5 (c. 582), 852.25, 875.2, tragiamos 195.7, tragianos 572.17, tragiades 496.35, tragiã 13.35, 136.2, 138.60 "os outros - armas et bufurdauã", 191.37, 310.46, 340.20, 436.21, 471.22 "tanto llis pesaua cõ ysto que o - pela vila por exemplo", 500.25, 508.36,41, 512.17, 542.11, 553.16 (c. 382), 563.8, 572.31, 583.14, 598.39, 600.5 (2 v.), 606.37, 619.56, 631.4, 644.51, 660.6, 665.17, 666.46,4, 667.10, 709.14, 782.3, 835.10 (c. 566), 857.16, tragiam 29.6, 142.22, 334.5 (c. 196), 335.10 (c. 196), 472.1, 666.35,39-40, 753.43, 757.8, 768.13, 861.13, 862.10 (c. 599); trouxera 654.12, 816.40, trouxerã 164.16; trouxi ' yo' 637.7, trouxe ' él' 122.17, 310.46, 345.20, 354.25 " - preytesia" (id. 542.8), 419.19, 434.14 (ms. troxe ), 462.17, 475.10 (c. 313), 579.78, 652.11, trouxi 643.30, troixe 462.26, 463.28,29 (ms. troxe ),31,34 (ms. troxe ),38,40, 465.39, 670.11, 691.12, 719.16 " - preytesia" (id. 735.18, 766.15), troyxe 462.25, 488.8, troixea 682.15, trouxeo 29.47, trouxellis 581.8,19 "o bispo dom Iher. - matrimonio... et o bispo - beeições" (' casar' ), trouxillis 649.3 "o bispo dõ Jh. - matrimonjo conas fillas do Çide" (' casar' ), trouxestenos 197.61, trouxerõ 25.22 "et - esta avijnça", 154.25 " - esta preytisia" (id. 174.54, 890.9 c. 632), 314.16, 335.2, 388.5, 499.14, 501.6, 576.34, 644.64-65, 651.24, 862.10 (c. 598), 882.7(c. 622), trouxeron 472.2, 847.22 " - sua preitesia", troixerõ 515.14, 766.24 " - preytesia" (id. 775.10, 783.21, 788.33), trouxerõna 241.49-50, trouxerõno 510.11, troixerõno 721.22, troixerõlle 471.9, trouxerõllj 532.2 (c. 364), trouxerõllo 240.38, 315.24-25; tragerá 106.46; trageriam 708.12, trageriã 630.32; tragede 610.21, 877.50; tragas 167.19; trouuesse 545.11, trouxesse 314.11 (c. 182), trouxese 353.34, troyxese 735.21, troixesse 675.32, 786.37 "que - preytesia", trouxessem 507.23, 657.22, trouxesem 419.7, 512.15, 708.8, trouxessẽ 246.53, 459.25, 538.16 (c. 368) "que - a mjllor preitesia", 657.20, troixessem 770.8; trouxer 202.85 "en esta estoria hu nos - a seu lugar", trouxerdes 437.32; tragendo 326.40; tragidas 884.5 (c. 626) "preitesias... que... forõ - ", traiudo 589.31 "assi com̃o el trage XXIX rreys ouuesse - quantos mouros a", traudo 128.72 "agora soo - ao que frey P. me disso". Trager preitesia es muy corriente con el sentido ' mover pleitesía, negociar o establecer paces' . Trager es la forma dominante en la E. M. y se documenta desde el s. XI: a. 1034 "pro duos cavalos que trove de illos" (PMH Diplom. 173, copia del XVIII); a. 1060 "pro me que iacia in tronco et in katena de truitesindo didaz que me tragia per garganta" (id. 266); CSM 5.150 "muitos gafos fezeronss' y trager" (Mettmann Gloss. CSM 306-307); Cr. Troyana "fezoo alongar de sua terra et trager aa parte d' ouçident" (II, 138.30 ' llevar, ir' ), " Achiles que tragia a deanteyra" (I, 256.4); Gal. Estoria "de quaes trage hũas aas outras" (119.19); Miragres "hũa moller que traje en hũu pano omayado a sua façe" (p. 54); D. Eduarte Ensinança "o qual trage aos que se per el regem" (93.9), "que nom tragem nehũu tento no freo" (85.12, etc.); Oficios "e tragersse a boa temperança" (83.3), etc. Más documentación en C. Michaëlis Gloss. CA, Magne Demanda Graal s.v., Nunes Amigo III, 694-695, Lapa Escarnho s.v.; las formas trouve, trouvesse, trouver, etc., analógicas de houve, soube, etc., se citan en C. Michaëlis Gloss. CA; Magne Demanda Graal; D. Eduarte Ensinança 28.3, 77.9, 102.23, 107.19, etc. Aún en Gloss. Sá Mir. El port. mod. trazer es seguro desde el XV: Oficios "nos trazerá estudos" (17.8), "que lhe trazerás certo preço" (201.6); está en Pero Menino Falcoaria "e trás as tripas antre o couro e a carne" (65.7), pero el ms. no es del XIV, y también en Orto Esposo (cfr. Gloss.). Información en Morais; en gall. mod. sólo conozco traer, pero en todos los diccionarios y literariamente aparece una variante traguer. En cast. desde el Cid (cfr. Pidal Cid p. 870 y Corominas DCELC IV, 523). Se combina en el ms. con el adv. MAL en la forma TRAGER MAL.
trager mal
maltrager
' maltratar, maltraer, reprender, tratar sin consideración' , de trager + mal. Formas: trager mal 252.25 "a doestar et - ", 271.31, 628.28, tragernos mal 115.120-121 tragelos mal 274.82; tragiaos mal 508.11, 527.37; trouxera mal 10.27 "ca mal os trouxera quebrãtados el rrey"; trouxe mal 320.15, trouxe muy mal 253.65 "uençeo Hayrã et - os outros", troixe mal 450.4 " - de parauoa o conde", trouxeo mal 164.28, trouxeos mal 298.43, trouxerõnos mal 12.17; tragades mal 79.8; troixesse mal 677.34 "auiam medo que os troixesse poren mal", trouxessem mal 628.28; tragẽdo mal 628.23, tragendolle mal 228.7; cfr. bem trager 120.10 "et sabia - sua fazenda", maltragendo 367.22 "en guisa os foy - que matou delles". Es combinación ant. de toda la E. M.: CSM 38.45 "e começou-a mal a trager", 58.46 "pois esto disse foi-ll' aparecer / santa M. e mui mal trager", 63.52 "mais un seu escudeiro o troxe mal / dizendo", 162.10 "de as trager mal nen viltar", 245.36 "e yano maltragendo que lles dess' algũa ren"; Juião Bolseiro (777, 1171) "mal me tragedes ay filha / porque quer' auer amigo" (1); Cr. 1344 "trouxe muy mal de pallaura o conde" (fol. 223aR), "e trouxerõno muy mal" (III, 49), "quando o conde vyo os castellãaos movydos pera fugir começouos a trager muy mal" (III, 81); R. S. Bento "castiga, roga, ĩcrepa, maltrage" (RBF V, 24); Gal. Estoria "et começou de ameaçar et maltrager" (22.19); Cr. Troyana "cõmeçoos el a trager muy mal et a desdenalos" (II, 218.2), "el por suas mãos chagou et derribou et maltrouxo moytos boos caualeyros" (II, 14.5); Graal "e trousse-me mal e mateio" (I, 75), "ca vos nunca ainda vistes em mim cousa per que me devades tam mal trager" (II, 176); Cativo Monge "e começoume a traier mal" (BF I, 139.30); Virgeu de Consolaçon "os envejosos sempre despreçam e mal tragẽ aqueles que ham bõo proposito... a enveja... maltrage e destrue todas as cousãs que acha ben feitas" (p. 10; I, 143, 149); Frades Menores "começou de mall trazer a sy meesmo" (I, 81), "asparamente o ouve mal trazido" (I, 113), "mal tragendo aaquell fraire" (I, 200), "e trouxeo mall muy duramente" (II, 116), etc. (en cast. maltraer: Corominas DCELC IV, 524a).

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
trager
v. tr v. tr.: trazer, levar, conduzir: 2.2 hũa alva que trouxe de Parayso; 3.49 do fog'infernal / a carta trager-lle fez; 5.150 muitos gafos fezeron-ss'y trager; 8.50 un grand'estadal / lle trouxe a ssa eigreja; 17.37 fez a dona ante ssi trager || 14.7 o troux'en seu corpo; 94.36 chaves, que tragia / na cinta; 104.2 o tragia na touca; 345.82 este minỹo que trag'en braços || 42.24 tragia seu anel; 82.29 pero que trage frocaz; 148.2 hũa camisa... que tragia vestida || 109.43 do batismo o sinal / tragen || 37.33 per aquel pe a mão yndo e vĩindo / trouxe muitas vezes; 61.36 lle trouxe a çapata... pelo rostro; 127.54 ta mão tragerás / sobr'ele; 138.58, 201.56 polo corpo todo foi-lle tragend'a mão || andar, vir: 216.23 treides oge mig'a un logar; 278.24 Treides... albergar mais adeante a hũas choças; 325.47 trei migo || trager mal : tratar mal: 38.45 Começou-a mal a trager / dizendo; 58.46 foi-ll'aparecer / Santa Maria e mui mal trager / dizendo-lle; 63.52 o trouxe mal / dizendo; 64.68 a troxe peor que a un can; 162.10 || trager alguém : levar alguém a fazer alguma coisa: 58.17 a troux'a que ss'ouve de pagar / dun cavaleiro; 132.53 tanto o trouxeron / per faagu'e per engano / que outorgar-lle fezeron / que casass'|| administrar, dirigir, gerir: 11.12 monge que trager / con mal recado / a ssa fazenda sabia || trager en preito : processar: 25.71 en preito me traga || manter: 65.18 assi o tragia o dem'enganado. Formas verbais: IPres. P1 trago 26.36, 31.30, 82.28, 105.102, 345.82; P2 trages 26.43, 35.76, 299.25, 343.30; P3 trage 18.82, 82.29, 170.20; P6 tragen 109.43, 148.16; SPres. P2 tragas 299.23; P3 traga 25.71, 142.26; P5 tragades 369.29; IImperf. P3 tragia 9.128, 42.24, 65.18, 94.36, 104.2; P6 tragian 9.123, 38.29, 57.41, 157.2, 243.14; SImperf. P3 trouxesse 43.21, 324.33, 355.81; P6 trouxessen 19.43, 128.50, 215.60, 231.22; IPret. P1 trouxe 116.45; P2 trouxisti 40.27; P3 trouxe 2.2, 8.50, 14.7, 26.7, 37.33, troxe 63.52, 64.68, 75.54, 415.5 (E); P6 trouxeron 26.94, 57.108, 102.79, 116.52, 117.29; IPlusc. P3 trouxera 125.2, 158.30, 194.40, 215.57; P6 trouxeran 57.101, 181.32; Imperat. P2 trei 325.47; P5 tragede 216.16, treides 216.23, 268.24; {Xer.} part. pres. tragendo 236.21; Part. perf. treito 57.97, 78.61; Inf. trager 3.49, 5.150; 11.12, 17.37, 25.164

M. Rodrigues Lapa (19702): Cantigas d'escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses. Vigo: Galaxia ["Vocabulário galego-português", pp. 1-111].
trager
trazer
IPres. = trazer: {Afonso X} lhis ar vejo [i] trager / as mangas mui curtas 22.19. || Tratar: {Airas Perez Vuitoron} se vos desvia quan pouco xiquer, / ides log' ome trager come can 75.7. || Formas verbais: IPres. P1 trago 234.21; 394.6; P3 trage 13.10; 42.5; 49.1; 57.48, 71.11; 88.3; 106.7; 131.3, 6; 144.12; 391.2; traz 202.9; 391.12; 404.5, 6; trax 57.11; 124.4, 11, 16; P5 tragedes 35.35; 205.11, 16; P6 tragen 22.2, 8; 307.3; 407.11; IImperf. P3 tragia 23.3; 26.10; 62.2; 90.4; 124.2; P6 tragian 21.28; IPret. P3 trouxe 24.8; 25.15; 90.7; 152.1; 157.13; 322.11; trouxo 34.8; IFut. P1 tragerei 10.16, 21; 260.11; SPres. P3 traga 232.21; 407.12; P5 tragades 83.23; tragaes 121.8; SFut. P3 trouxer 83.9.

K. M. Parker (1977): Vocabulario clasificado de los folios gallegos de la Historia Troyana. Illinois: Applied Literature Press.
trager
tr. tr. llevar; to wear (Vid. gisamento), 51.12, 73.11, 143.35.
trager
tr. tr. llevar adelante; to carry out, direct, guide: tragamos a atal ponto noso pleyto, que d' esta vegada ajamos onrra et preço, 69.38.
trager
tr. tr. traer; to bring, carry: mandou el rrey trager todas las cousas que mester faziã para elles, 19.3, 56.1, 88.35.
trager
tr. tr. arreglar, ordenar; to plan, arrange: seus fillos entenderõ moy bem cõmo el tragia seu feyto por rrecado, 57.16, 89.33, 183.40.
trager
tr. tr. convencer, persuadir; to convince, persuade: coydasem que poys ella duldaua, que se a bem rrogasem que a trageriã a fazerlo, 40.26.
trager
tr. tr. llevar; to carry, bring: Cõmo forõ ajuntadas as naues et cõmo cada hũ avia nome de aqueles que os tragiam, 101.29.
trager
tr. tr. llevar, vestir; to wear (Vid. armas), 73.11, 71.29, 143.35.
trager
tr. tr. tratar; to treat, deal with: começou de ferirlos moy fortemẽmẽt [sic] et de os trager moy mal, 370.22, 122.30.
trager
tr. tr. tener; to have: se lles mudarõ os corpos que tragiã vellos, 30.36, 41.1, 73.31, 195.38.

M. de Miguel (1977): Vocabulario gallego medieval en documentos del s. XIII anteriores a 1275. Memoria de licenciatura. Universidad de Valladolid.
trager
v., .- v., 'traer'. De un hipotético TRAGĒRE que a su vez deriva de TRAHĔRE. Formas: trago, IPres., a. 1275 "et cũ carta que trago de procuraço" (70.5).

M. C. Barreiro (1985): O léxico dos Miragres de Santiago. Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
trager
traier
{[trajer]}
v. .- v. " traer, conducir". Inf.: TRAIER, 32.11 "virõ [...] traier por lo eer carretas". TRAGER, 8.7 "hũa pertega [...] esta que me veede[s] trager"; 55.5 "mãdoo trager ante si". IPres. P1: TRAGO, 221.7 "toma o lume da uitoria que che trago". P2: TRAIES, 63.16 "traies a cabeça de Santiago et leuasla a España". P3: TRAJE, 54.9 "ven aqui hũa moller que traje en hũu pano [...] sua façe". P5: TRAJEDES, 65.10 "diralle en com̃o trajedes a cabeça de Santiago". P6: TRAJEN, 192.11 "se podese auer hũa concha das que os rromeus trajen de Santiago". TRAJẼ, 205.7 "aquel asno que trajẽ". IPret. P1: TROUXE, 3.4 "por eso a trouxe aqui"; 43.6 "meu fillo he, et o trouxe ẽno ventre". P3: TROUXO, 229.3 "queymemos o corpo d' aquella Maria que trouxo o enganador". TROUXE, 135.19 "en com̃o trouxe o leño da cruz [...] et o partio por moytas igleias". TROUXEO, 231.13 "arreuatoo d' ali et trouxeo a Iherusalem". P6: TROUXERÕ, 55.13 "quando llo trouxerõ, o enperador saluoo outra vez"; 71.1 "trouxerõ o corpo del os diçipolos"; 218.13,16,17; 219.1. TROUXERÕLLO, 55.4 "enviou prender Pilatus et trouxerõllo a Rroma". TROUXERÕNO, 211.12 "prenderõno et trouxerõno ante o cõde". IImperf. P2: TRAGIAS, 182.6 "che tomou a torto o que tragias". P3: TRAGIA, 5.2 "tragia ẽno pescoço hũ[a] pertega"; 6.1 "pregũtaronlle por que rr[a]zõ tragia aquela pertega"; 9.9; 10.1; 12.11,12 "pregũtou se tragia dineiros [...] desque souberõ que nõ tragia"; 21.4; 25.14; 29.17; 52.10; 62.6; 63.9; 86.5; 93.13; 133.12; 137.11; 141.1; 142.14,17; 149.12; 181.2,3,6; 193.11; 198.4; 199.8,9; 205.11. P4: TRAGIAMOS, 69.10 "eramos doente de chagas que tragiamos". P6: TRAGIÃ, 12.17 "quando vio que llo tragiã deitouse en terra"; 90.12 "tragiã quatro mĩll omẽs"; 137.20; 183.11; 204.9. IPlusc. P1: TROUVERA, 199.9 "tragia ẽna maão seestra por escudo o saquo que eu trouvera aa moller". P3: TROUXERA, 62.7 "nõ achou aquela que trouxera"; 191.5 "et chamara Santiago, que o trouxera por los cabelos sempre en saluo ata ali". IFut. P6: TRAGERÃ, 218.5 "Et en aquel tenpo tragerã ao Señor Deus das ostes". ICond. P3: TRAJERIA, 61.1 "se quisese por elo que a trajeria a Espana". SPres. P3: TRAGA, 199.16 "que me traga o corpo de Deus". SImperf. P6: TROUBESEN, 35.5 "que os homes et quanto troubesen fosen en poder do señor d' y". TROUXESEN, 55.2 "mãdou que lle trouxesen a omaya"; 61.7 "que a trouxesen aa igleia de Braagã"; 130.1 "et todo los bispos d' Espana trouxesen os bagoos". Imperat. P2: TRAGENOS, 188.6 "tragenos a porto de soude".

Nunes2
trager
IPres. IPres. P3 traje, CXXXII, 18. (Cantigas d' amor).

F. R. Tato Plaza (1999): Libro de notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega [Glosario, pp. 237-711].
trager
v. tr. v. tr. 1. "Traer, transportar ou trasladar unha cousa".
____IImperf. IImperf. P3 tragía (1): "húa carta en que o tragía por esta rrasõ" 567; P6 tragíã (5): "tragíã carta do señor Sueyro Gomes" 464, "por donde tragíã os gãados e tragíã leña" 2910, 2910, "algúos de Noya tragíã sal de Noya en bestias" 3013, 3014; SPres. P3 traiga (1): "que dentro deste térmjno traiga ao dito Johán París carta" 1092; SPret. P3 trouxese (2): "mãdou ao dito Johán Peres que trouxese / os artículos por donde fose pregũtado" 544, 944; Inf. trager (5): "forõ avenjdos de o conprometer en amjgos árbitros arbitradores, o dito Rroý / Mouriño en mãos de Afonso Rrodriges de San Tomé, e o dito Johán Peres en maos de Johán Dominges, carmena[dor] / de Põtevedra, que quedou de trager para que o librẽ en todo este mes" 779, 876, 1154, "trager o vjno / á bodega" 1314, "e que vira trager a tella para / o dito paaço" 2896; Xer. tragendo (1): "tragendo testigos sobre ello" 630.
____ 2. "Traer, ter, posuír".
____IPres. IPres. P3 trage (1): "e que estas leyras que as / trage Ferrnand Rromeu" 2914; IImperf. P3 tragía (3): "diserõ e decrararõ que as tragía Ferrnand Sordo" 2810, "tódaslas herdades que tragía Fernán de Paaços" 2834, 2926; Inf. trager (1): "decrararõ que virã senpre trager estas / teẽças ao dito labrador" 2814,
____ Do lat. trahĕre 'tirar de algo', propiamente 'arrastrar'. Sen embargo, a forma medieval non se pode explicar deste étimo lat., senón de *trago, *tragĭs, *tragēbam, tragam, *tragēre, etc., formado a partir do part. tractus, por analoxía con ago, agĕre, actus, lego, lĕgĕre, lectus etc. A analoxía tamén se pode considerar a partir do pres. en -co que presentan certos verbos que teñen o perfecto en -si: dixi, dico; rexi, rego, etc., e así, de traxi *traco ou *trago, de onde *tragēre (Opúsc. I, 569-572).
________ A forma dominante na Idade Media é trager, documentada desde o XI: tragia en 1060, nun texto port., trager nas CSM, en Cr. Troyana, na Cr. Gal., etc. (Lorenzo Crónica s.v.; vid. tamén Maia pp. 842-849). En port. mantéñense as formas trago, traga, tragas..., pero as que presentaban [traž] como raíz foron substituídas por outras analóxicas de fazer: trazes, traz, trazer, etc., documentadas desde o séc. XV. En gal. existen hoxe as formas traguer, analóxica co paradigma do presente e traer, analóxica de caer ou procedente dun *tragēre con perda do g, conforme a ler < *legēre, aínda que aquí a perda é máis explicable por esta-lo g entre palatais (véxase Fdez. Rei Verbo pp. 315-316, ALGa mapa 394).
____SPres. O SPres. traiga pode tratarse dun castelanismo ou do mantemento do ant. trag- cun iode alongando a VR, por analoxía con formas como caibo, caiba, faigo, faiga, etc. Hoxe localízase esporadicamente por puntos de toda Galicia, pero o máis habitual é trai-; tamén se rexistra, pero moi raramente, trago, traga, derivadas de *trago, *tragam, e non do lat. clásico traho, traham, que darían *trou, *tra, conforme vado > vou, vadam > ant. va (véxase Fdez. Rei Verbo p. 313, ALGa mapa 389).
____ O tema de perf. troux- (< lat. *traxŭ-) aparece hoxe por todo o territorio galego; tamén se atopan troug-, troix-, trux- (véxase Fdez. Rei Verbo pp. 316-319, ALGa mapas 386 e 391). O tema trouu- documéntase xa no XIII: trouuo en 1294, en alternancia con troux-, desde 1285 en Montederramo (Martínez Montederramo s.v.).




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL