logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra GUARDAR como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.14 Rows
- Número de acepcións atopadas: 11.
- Distribución por dicionarios: CANTIGAS DE AMIGO (1), CANCIONEIRO DA AJUDA (2), CONCELLO DE NOIA (1), CONCELLO DE SANTIAGO (1), CRÓNICA XERAL (1), CRÓNICA TROIANA (1), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (1), CANTIGAS DE ESCARNHO (1), VOCABULARIO 1275 (1), Nunes2 (1).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

J. J. Nunes (1928): Cantigas d' amigo dos trovadores galego-portugueses. Vol. III \(Glossário\). Coimbra: Imprensa da Universidade.
guardar
v. tr. v. tr. CCCCXLVI, 4, CCCCLIX, 5, CCCCLXV, 8, vigiar, observar; CXLII, 14, atender, ter em consideração; em CCLIII, 14, encobrir, guardar segrêdo; guardar que, XXXIII, 2, etc., XXXVIII, 9, etc., ou guardar de, CCCIII, 6, etc., CCCCXXV, 2, livrar; CCCLXXI, 1, etc., CCCCLXV, 5, impedir, proïbir; guardar-se de, X, 14, XXXI, 15, CXXXIX, 19, etc., CXLI, 19, etc. evitar: no vol. I, b. de Pero d' Ornelas, esperar por (?); na b. do abade de Valladolid Gomez Garcia, o mesmo que aguardar. (Cantigas d' amigo).

Carolina Michaëlis de Vasconcelos (1920): "Glossário do Cancioneiro da Ajuda", Revista Lusitana 23, pp. 1-95.
guardar
(germ. warta); observar, vigiar alg. com fins quer protectores quer tirânicos: 812, 815, 1019, 9641. Nos versos 7542-3 {Fernan Rodriguez de Calheiros} Nen á de se guardar mester, / Senhor, quen Deus guardar non quer há certamente alusão ao provérbio Guardado é quen Deus guarda, exactamente como na cantiga 288 (de Pero da Ponte) (v. 6369-6371).
guardar-se
(de) ( guardar-se de): acautelar-se, proteger-se, defender-se 126, 132, 206, 538, 672, 812, 991, 1600, 1685, 3717, 7542, 9170.

M. C. Barreiro (1995): A documentación notarial do concello de Noia (ss. XIV-XVI). Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela [Glosario, pp. 155-456].
gardar
guardar
v. v. 'protexer, preservar, conservar, manter'. Inf.: Gardar, "esto se deue de teer et conprjr et gardar ontre nós partes aabofé, sen maao engano" 31.77 (1417); "porla qual nos obligamos tẽer et gardar et conprir esto adeante contĩjúdo" 44.7 (1448); "soo tyúda et obligada de gardar et conprir et pagar" 48.21 (1455). Guardar, "et de vos guardar, teer et cũprir este contrabto" 43.57 (1447); "dito foro en cada vn ano e conprir e guardar as outras condiçõos sobredjtas obligo" 56.56 (1477); SPres. P3 Guarde, "et teña, cunpla et guarde o contyúdo en este contrabto de çenso" 65.35 (1494). SImperf. P6 Gardassen, "aas ditas partes que touessen et gardassen todo o contijúdo en esta partiçón" 37.38 (1434). SFut. P3 Gardar "pague por pena a parte que o nõ teuer et conprir et gardar aa parte que o teuer et conprir et gardar" 31.79, 80 (1417); Guardar "a outra parte que o tever, conprir e guardar tres mjll morauidís vellos" 56.62 (1477); "ou pasar et o así nõ touer, guardar et cunplir, peyte et pague por pena" 65.57 (1494); "outra parte que o tover, cunplir et guardar tres mjll morauidijs de moeda vella" 65.59 (1494); "pasar e o así nõ tever et conpljr e guardar, peyte et page por pena á outra parte" 66.77 (1497); "por pena á outra parte que o teber, guardar et conpljr vynte mjll morauidís vellos" 66.78 (1497).

F. R. Tato Plaza (1986): Léxico do Libro de Actas do Concello de Santiago (1416-1422).Vol. I (Glosario A-D). Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
agardar
gardar
[guardar]
v. tr. v. tr. Gardar, observar e cumpri-lo que un debe por obriga: "por ende que eles en agardando as custumes antigoas et aviinças et conposiçoes" (2963). Formas: P6 IImperf.: guardavan (4560); P5 IFut.: gardaredes (30); P3 ICond.: gardaria (5506); P6: gardarian (1128...7150), guardarian (3064, 3067); P3 SPres.: agarde (4940); P6: garden (6941); P3 SPret.: agardase (8250), gardase (3386); P6: agardasen (3393); Inf.: agardar (363...4501), gardar (790...8819); Xer.: agardando (2963), gardando (23, 3037). // 2. Velar, custodiar, vixiar: "que tevese a cadea e gardase os presos" (5489). Formas: P3 SPret. (5489,6451); Inf.: gardar (6458). // 3. Conservar, reter: "e feso pleito e omenajee en maaos de Fernan Ares Xarpa para que tevese e gardase a dita tavoa" (8648). Formas: P6 IPlusc.: gardaran (8649); P3 SPres.: garde (548); P3 SPret.: gardase (8648); Inf.: gardar (3214). // 4. Preservar unha persoa ou cousa do dano ou mal que lle poida sobrevir: "e o dito Rui Sanches diso que asi o rreçebia e prometeu de ajudar e defender e gardar en quanto seu poder fose ao dito conçello, alcalles e rregidores e jurados e comunidade e vesinnos e moradores da dita çidade" (8816). Formas: Inf.: gardar (8816); Xer.: gardandoo (7050). // 5. Gardar proveyto, procura-lo beneficio, actuar a prol de algo ou alguén: "feso juramento (...) de gardar proveyto do dito conçello e vezinnos e moradores del" (8787). {Cfr. [AGARDADO]}.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
guardar
gardar
gardar
guardar
goardar
'guardar, proteger, cuidar, guardarse, protegerse, cuidarse, preocuparse, evitar, abstenerse, librarse de' , del germ. *WARDÔN, que pasó ya al lat. vulg. (REW 9502). Formas: guardar 107.82, 148.38, 164.22,32, 203.12, 240.46, 244.55, 249.5, 252.38, 282.11, 313.24, 323.14, 332.28, 341.61,62, 388.12 (c. 239), 390.44, 393.10, 470.13, 488.17, 510.20, 518.22,24-25 "et - as torres... por sse - mellor", 536.5 "por sse - das seetas", 543.10, 549.14, 600.15, 633.17, 638.13 "per u sse aujã a - ", 644.17, 692.36, 703.38, 705.16-17,24, 707.24, 709.17, 714.34, 731.17, 743.21, 748.71, 754.13, 811.181,183 "en - mellor vossa oste... que se possa - ", 813.233, 850.6 "nẽ se podessem - de seu dano", 851.3, 853.65, 858.3 (c. 593), 861.5 (c. 597), 863.4, 874.15 (c. 612) "et en se - ", 878.1,3,6, 879.2 (c. 617), 881.2 (c. 621), 885.8 (c. 628), 895.64, gardar 38.14, 42.98, 65.7 (c. 44), 101.30, 247.20, 261.30-31, 533.8 (c. 365), 682.18, guardalo 242.13, 364.14, 388.15, 504.34, 506.6 (c. 340), gardalla 89.13; guarda 811.181 "en guardar mellor vossa oste de quanto sse - ", guardã 231.28; guardaua 383.16, 391.6, 504.6,7 (c. 338), 614.11, 701.55, 737.43, 760.22, 806.17 "nẽ se - por medo que ouuesse", gardaua 28.24 "nẽ se - nẽ cataua de tal coussa", guardauao 448.7 (c. 292), 760.14, 764.3, guardauase 502.7 (c. 337), 521.26, guardauã 173.36, 302.49 "nẽ se - del que desta guisa os cometeria", 313.25, 362.35, 376.22, 504.36, 506.4 (c. 340), 533.8 (c. 365), 534.17, 545.20 "os que sse - de comer", 583.23, 661.26,29, 710.24, 780.25,26, gardauã 64.13, 533.12 (c. 365), 682.10, guardauano 583.7, guardauãsse 774.16; guardara 683.37; guardeyuos 361.16, guardou 606.52, 692.37-38, 708.28, 797.30, gardou 817.71, guardousse 144.14, gardoa 681.8, guardamos 371.19 "nõ nos - de Afonso... et oyo todo", guardarõ 390.45, 461.14 (2 v.),15, gardarõ 89.12, 90.17, guardarõnas 295.32, 669.17, guardarõno 254.80, 285.10, gardaronse 89.14; guardarey 456.28, guardaruos ey 547.33, 604.26, guardaruolos a 135.27, guardaremos 587.27, guardaredes 658.40-41, guardarnola edes 587.22; guardaria 628.29, 632.11,12; guarda 680.22 "et - os teus altares", guardate 677.13, guardade 616.8-9, 707.33, gardade 291.58, guardadea 187.8, 675.51-52, guardademe 724.18, guardadeuos 385.11; guarde 201.73, 817.84, garde 59.7,9, guardedes 148.44,46, gardem 41.72; guardasse 204.40-41 "que sse - do touro", 230.22, 231.26 "com̃o sse - daquel mal", 298.40, 489.4, 500.21, 633.14, 761.44, 825.12, 894.53, guardase 186.90, 325.9, 726.19, gardasse 384.1 "que se - de Velido", gardase 7.9, guardassem 183.27 "por tal que sse nõ - del", 584.44, 618.31, 635.18, 699.16, 743.20, 776.21, 875.19-20 "por muyto que se - ", guardassẽ 242.8, 246-247, 416.4, 506.7 (c. 340), 881.13 (c. 621), gardassem 49.55, gardassẽ 170.99, 416.3, gardasem 18.30, guardasem 396.13; guardando 28.32-33 "nõ sse - ... ena pressa do reçebemento", 158.27 "nẽ sse - da trayçõ", 584.37-38, 613.19, 616.8, guardãdo 289.10 "nõ sse - nẽ parãdo mentes", gardando 587.19 "eles nõ se - ouyo Monyo G.", gardandoo 90.28; guardada 129.92 y 700.30 "bem - ", 892.68 "que uerdade et lealdade deuese seer - ", garda(n)d(o)a 682.9 "que a tijnã aly - ", guardadas 307.20 "fossem - ", 560.30-31 "que uaã - et onrradas", guardado 130.6-7 "era muy bem - " (id. 453.5, 475.2, 514.24), 426.8 "que terria o castello para sy - ", 459.18 "fosse rreçebudo et - " (id. 761.54), 694.38 "leixou o castelo muy bem - ", 763.20 "que nõ andaua - com̃o deuia", 778.11 "sodes agora - ", 851.10 (c. 585) "et seer - ", gardado 461.1 "foy - ", guardados 430.10 y 522.6 "os tijna muy bem - ", 654.24 "sempre fostes onrrados et - ", 744.34 "tijnã todos os passos - ". La forma gall. es gardar, que aparece también en textos ports. hasta el s. XV: a. 1208 "uadant gardare suos ganatos" (PMH Leges 538); a. 1254 o 1255 "proad se ut melius gardent uias et portus" (id. 254); a. 1268 "d' enparar et de gardar quanto... an" (Sponer 122.16); Miragres "para que te gardei... et a outra meatade gardou" (p. 42); Graal "com el polo gardarem" (159d, 478); Vita Chr. "ataa este tempo nos gardou" (1, 7B, a, 65); Frades Menores "tu nom gardastes as cousas" (I, 65); Corónica Iria "et os que a gardaren ajan paz" (p. 72); a. 1447 "gardando serviço de noso señor el rey" (Ferro2 p. 48); a. 1458 "Deus que o quyso gardar" (id. 338); a. 1467 "e gardou as chaues" (id. 377). La forma port. es guardar desde el s. XIII: a. 1214 "a tercia dezima fazer guardar en mia reposte" (Test. Afonso II, 260); CSM 4.1 "como Santa Maria guardou ao fillo do judeu que non ardesse", etc. Véase Morais s.v. guardar, E. Rodríguez s.v. gardar, Cunha Codax 120-123, Nunes Amor y Amigo s.v., C. Michaëlis Gloss. CA p. 43, Magne Demanda Graal III, s.v., Mettmann Gloss. CSM 158 y Machado DELP1 1137b-1138a, DELP2 1180-1181. Cfr. la forma goardar en 1451 "que goardase ao conçello suas liberdades" (Ferro2 p. 55); a. 1494 "de o conprir et goardar" (Sponer 182.26). Es un vulgarismo, formado ya sobre la forma cast. guardar. Véase AGUARDAR, verbo con el que alterna en el texto. En cast. desde el Cid.

K. M. Parker (1958): Vocabulario de la Crónica Troyana. Salamanca: Universidad.
guardar
tr. tr. cuidar, custodiar; to look after, take care of: mandou aos que guardauan o ssagitario que lle ensinassen cõmo fezesse, I 287.18.

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
guardar
guardar-se
v. tr v. tr.: proteger, defender: 4.1 como Santa Maria guardou ao fillo do judeu que non ardesse; 7.19, 9.85, 13.1 como Santa Maria guardou o ladron que non morresse na forca || vigiar: 1.47 vyu a pedr'entornada / do sepulcr'e guardada / do angeo; 65.252, 83.56, 89.55 || conservar: 18.2, 46.1 a omagen de Santa Maria, que un mouro guardava en sa casa onrradamente; 105.21 sse ta virgĩidade / quiseres toda ta vida guardar; 128.22 a comoyon... guardade-a na boca || observar, cumprir: 35.132 fezestes gran torto guardando mal vossa fe; 117.17, 151.2 guardava os sabados || guardar-se: defender-se, acautelar-se, evitar: 14.18 por se guardar de mal / beveu hũa meezỹa; 25.125, 47.45 Oy mais te guarda e non sejas malvaz; 49.8 como nos guardemos do demo; 263.9 per que nos guardemos d'erro.

M. Rodrigues Lapa (19702): Cantigas d'escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses. Vigo: Galaxia ["Vocabulário galego-português", pp. 1-111].
guardar
pron. = proteger, defender: {Afonso X} e el guardô-lo logu' enton mui ben / deles 16.11; 14.8; 117.8, 10, 15, 17; 162.7. || Arrecadar, ter consigo: {Afonso X} a sa terra foi guardar dinheiros 26.2; 91.21. || Venerar, obedecer: {Fernan Velho} teve por melhor / de guardar a el ca o que aguardou 146.11, 14. || Respeitar, acatar: {Gonçal' Eanes do Vinhal} travar-vos-an / já quê nos tempos, que ben non guardastes 175.27 || Tratar (?), curar (?): {D. Denis} provará... / que lha guardou ben dez meses daquel / cerro 90.20. || pron. = defender-se, acautelar-se, livrar-se: {Afonso X} quero-m' ôi-mais guardar / do alacran 10.38; 35.23; 36.11; 43.7; 64.10; 205.2; 206.15, 16.

M. de Miguel (1977): Vocabulario gallego medieval en documentos del s. XIII anteriores a 1275. Memoria de licenciatura. Universidad de Valladolid.
guardar
gardar
v., .- v., 'guardar, proteger'. Del germánico WARDÔN que ya pasó al latín vulgar. Formas: gardar, Inf., a. 1258-61 "et les façades gardar et tener seus priuilegios" (34.2); guardar, SFut., a. 1262 "peyte quingentos morabetinos a outra parte que o plazo guardar" (48.22).

Nunes2
guardar
Guardar-se
Guardar-se, VII, 2, deixar, impedir, obstar; XX, 10, livrar (de); guardar que non, XXXII, 4, evitar. (Cantigas d' amor).




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL