morto matar
| part. |
'muerto, matado' , de MŎRTŬUS (REW 5695). Funciona como part. de MORRER y MATAR, como adj. y sust. Formas: morta 150.6 "iouue por - ", 167.13 "ante seer - ca", 232.35 "caeu logo - ", 273.57 "semellaua mays - ca viua", 609.4 "era mais - ca uiua", mortas 598.46,52 "ficarõ com̃o por - ... por - as leixauã" (id. 624.7), 606.44 "uos diserã que erã - ", 607.4 "com̃o se as teuessem - deante" (id. 610.35), morto 34.17 "quando uirõ seu cabedel - ", 43.2 "deullo - ", 45.50 "et uyo - " (id. 103.75), 65.4 (c. 44) " - el rrey" (id. 119.24, 269.3, 899.10), 103.78-79 "hu jazia - " (id. 112.47), 105.1 "et achouo - " (id. 254.77), 148.53 " - ou preso" (id. 219.21, 354.27, 366.7, 496.19, 522.3), 150.4 "com̃o se o teuessem - ", 182.63 "de panos com̃o para - ", 249.11 "o leixarõ por - ", 254.73 " - o leixauã", 274.91 "sequer - ", 427.39 "hũu alguazil mouro que andaua - por prender a don A. F.", 436.5 " - nẽ viuo" (id. 687.50, 804.119, 901.30), 535.16 "et deitauase - con fome", 666.47 "semellaua viuo mays ca - ", 672.31 "ssemellaua - ", 878.19 (c. 616 'matado' ), 99.15 "caeu... en terra - daquella lançada" (id. 110.53, 112.46, 113.76, 178.62, 200.33, 427.40, 591.8,17, 713.14), 103.74 "deu cõ el do cauallo - en terra" (id. 191.33, 199.91, 215.69, 626.16, 710.10), 227.23 "de que el coydou a seer - ", 396.9 "dizẽ que e - " (id. 710.11), 389.13 "bem creo que soo - ", 45.53 "uos sodes - ", en 5.8, 18.10, 24.11, 27.13, 44.37, 50.21, 80.12, 100.23,4, 105.19, 110.54, 195.80, 213.26, 226.12, 235.41, 241.48, 254.7, 387.25, 390.46, 392.5, 393.18, 394.44, 638.9, 640.10, 664.25, 666.51, 685.39, 770.25, 789.2, 793.2, 813.227,239, 826.26,3, y 830.8 "era - " ('había o estaba muerto' ), en 18.8, 28.34, 64.2, 66.28, 67.7, 75.2, 79.9-10, 80.3,16, 100.2, 119.3, 124.45, 163.3, 203.3, 219.25, 220.49, 224.3, 225.6 (c. 136), 252.28, 264.26, 284.6, 285.2 (c. 168), 294.3, 303.2,21, 321.45, 390.42, 506.2-3, 542.18, 687.47, 710.17, 759.14, 802.31, 813.231 (y 901.20) "foy - ", 399.7 "que fora - " ('matar' ), 655.17 "seendo - ", 100.25 "ca - auja el rey" ('matado' , id. 237.22 y 864.4 con aujã ), 864.27 "ca certamẽte ouuerao - ou leuado" ('matado' ), 273.51 "ouuo - " (id. 317.30, 720.44 'matado' ), 273.54 "ouuerõ - " ('matado' ), mortos 33.18, 115.130, 116.144, 544.9 (c. 375), 592.30 y 664.35 "os - ", 391.18 "aos - ", 116.141 "de leuar - a uossos lugares", 188.43 "por - ", 238.27 "uio dos seus todoslos mays - " (id. 291.77), 321.49 "ficarõ... - et catiuos" (id. 662.26), 444.22, 482.23 "ficariã com̃o - ", 520.14 "asi com̃o - ", 635.10 (c. 432) "uiuos nẽ - ca - podemos seer mais nõ uençudos", 781.17 "ontre - et catiuos" (id. 787.19, 855.10-11), 802.30 "os hũus - ", 69.19 "de mouros - " (id. 197.47, 511.17-18, 664.37, 752.9, 802.23, 838.10, 846.14), 102.65 "de omẽes - " (id. 110.61, 146.19, 194.54, 756.12), 273.64 "caualeiros - ", 593.48 "os outros - ", 706.7 "muytos - ", 50.9 "coydarõ a seer - ", 428.23 "com̃o quer que elles som - ", 113.55 "erã - ", 498.3 "com̃o erã presos... et os outros - ", 340.28 "foy... preso... et outros moytos - " (id. 863.36), 66.23 "todos forom - a espada" (id. 162.18, 175.19, 199.96, 213.18, 446.3, 569.18, 592.29, 740.7, 758.18), 89.31 "se... nos vençẽ seeremos todos - ", 879.26 "forã - ou presos", 53.15 "ouve y muytos - " (id. 111.8, 768.15), 436.14 "ouue y moytos mouros - " (id. 486.19, 750.18), 233.6 "que asi lles aujã - muytos dos seus", 113.59 "ca os ouuerã - ou presos", 185.57 "poys que estes ouuerdes - ". El uso como part. de matar lo indica Corominas DCELC (III, 442) en varios puntos de la Romania. En gall.-port., como en cast., se usa desde la época más ant.: a. 1262 "se alguem a uossa villa uener filhar comeres ou outras cousas per força e y morto for ou ferido" (Portel p. 140). Cfr. Pires Notas gram. e lexic. (RP VIII, 214). La palabra se documenta desde el s. XII: a. 1107 "et de alia parte de incruciliadas in Egua Morta" (Doc. Med. Port. III, 214); a. 1214 "e ssi eu for morto" (Test. Afonso II, 258); CSM 5.96,97 "pois desta guisa pres mort'o menỹo... a santa dona que o sentiu morto", 45.23 "e mui mais morta ca viua", etc. Más documentactón en Morais y E. Rodríguez. |