logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra acabar como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.17 Rows
- Número de acepcións atopadas: 16.
- Distribución por dicionarios: CANTIGAS DE AMIGO (1), CANCIONEIRO DA AJUDA (1), CONCELLO DE NOIA (1), CONCELLO DE SANTIAGO (1), CRÓNICA TROIANA (3), CRÓNICA XERAL (1), CRONOLOXÍA (1), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (2), HISTORIA TROIANA (2), MIRAGRES DE SANTIAGO (3).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

J. J. Nunes (1928): Cantigas d' amigo dos trovadores galego-portugueses. Vol. III \(Glossário\). Coimbra: Imprensa da Universidade.
acabar
v. tr. v. tr. XXXIII, 19, CCCXI, 23, CCCCLXIII, 10, realizar, terminar, conseguir, haver. (Cantigas d' amigo).

Carolina Michaëlis de Vasconcelos (1920): "Glossário do Cancioneiro da Ajuda", Revista Lusitana 23, pp. 1-95.
acabar
: levar a cabo, terminar 429 {Johan Soairez Somesso} ( acabar de alguma coisa); 690, 5326, 8322, 8489, 8769, 9047, 10179, 10314, 10366. Na cantiga nº 401 {Nuno Rodriguez de Candarei}, cuja construção achava pouco clara, acabar pertence ao refram. Nobiling CA, que se ocupou dela (no volume Mélanges Chabaneau), dá-lhe a seguinte forma: En que grave dia, senhor, que me vus Deus fez[o] veer! / Ca nunca vus eu ren roguei que vos quisessedes fazer. / Pois que vos avedes, senhor, / tan gran sabor de me matar, / rogar quer' eu Nostro Senhor / que vo'-lo leixe acabar! / Pois que entendo que vus praz, senhor fremosa d' eu morrer / quer' eu rogar Nosso Senhor, que me non leixe mais viver. / Pois que vos avedes, etc.

M. C. Barreiro (1995): A documentación notarial do concello de Noia (ss. XIV-XVI). Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela [Glosario, pp. 155-456].
acabar
v. .- v. 'rematar, concluír, terminar'. Inf. Acabar, 44.40 (1448) "a qual ey de começar et continuar et acabar d' oje este dito día fasta quatro anos conpridos".

F. R. Tato Plaza (1986): Léxico do Libro de Actas do Concello de Santiago (1416-1422).Vol. I (Glosario A-D). Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
[cabar]
{[acabar]}
v. intr. v. intr. Acabar, rematar, finalizar: "que se começou a trese dias do mes de janeiro do dito anno o se fiinçeu e cabou en este anno da feita desta carta" P3 IPret. (7364). {Cfr. [ACABADO]}.

K. M. Parker (1958): Vocabulario de la Crónica Troyana. Salamanca: Universidad.
acabar
tr. tr. obtener, lograr; to obtain: por mjn non podedes acabar nehũa cousa do que demandedes, I 114.13, I 92.2.
acabar
acauar
tr. tr. e intr. terminar, acabar; to finish, complete: ouuo suas naues ben acabadas et bẽ aparelladas de quanto mester auiã, II 246.12, I 110.26 (acauado, Part.).
acabar
tr. tr. e intr. terminar; to finish, complete: por pauor nen por couardia non desanparan a troya ata que a gerra seia acabada, I 185.4, I 104.26 (acabado, Part.).

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
acabar
'acabar, llevar a cabo, cumplir, conseguir, terminar, ejecutar, menoscabar, morir ' , deriva de cabo. Aparece con muchas acepciones semánticas: 'llevar a cabo, cumplir, conseguir ' acabar 167.9 "para - aquela demanda en que andaua", 169.53 "et possa - esto", 169.56, 311.14 "teueo por bẽ d' - seu rogo", 313.16, 333.49 "quanta merçee llj fazia en - tã alta cousa", 355.16, 499.19, 807.41 "punemos de - ysto por que aqui ueemos", 809.111, 812.188, 827.20, 842.38,39, 880.10, 883.13 (c. 624), 992.47,48 "per que podesse - sua conquista tã alta... et de - outrosi mereçemento para mereçer reynar", 897.40; acabaua 405.22, 477.3; acabou 364.3, 892.48; acabarõ 89.14 "desta guissa - quanto quiserõ"; acabarás 315.37, 418.15; acabaremos "nẽ - nẽhũa cousa de quanto mal nos a feyto", 585.8, 823.33; acabaredes 568.37; acabasse 455.19, 533.9; acabares 809.108; acabando 897.47; acabado 466.5 (c. 306), 526.3-4, 551.8, 561.14, 809.107, 846.3 (c. 578); acabados 499.20, 568.37, 737.29 "aos XLta dias - ", 820.5-6; acabadas 62.5, 208.26 "ouue suas posturas feyctas et - ". El sentido propio de 'acabar, concluir, finalizar ' en: acabar 810.130, 874.14 (c. 612); acaba 159.41 "se - aqui", 819.56 "aqui sse - a estoria"; acabeya 820.8 (c. 551); acabou 163.22, 284.10, 569.5, 14.9 "se - "; acabaron 820.9 (c. 552); acabaria 872.37 "nõ se - o que aujã começado"; acabasse 813.234, acabassẽ 176.24 "se - "; acabado 18.7, 119.23, 204.31, 307.18, 483.23, 605.14, 679.17; acabada 90.2, 91.19, 94.37, 97.22, 101.31, 102.53, 106.49, 112.28, 149.67, 595.27, 819.4,5, 897.46; acabadas 165.38, 208.26, 649.16, 650.3, 678.32. Es corriente el sentido de 'finalizar, morir ' : acabou 268.14 " - o mũdo este rrey", 285.11 "rreynou... et - seu tẽpo", 286.21 "et desta guisa se - aquel rrey", 897.37 " - sua vida"; acabarõ 292.5, 350.7; acabaria 198.89 "et assi sse - "; acabados 890.8 (c. 633) "ali forõ - ... os dias... da sua vida". La acepción 'menoscabar ' está implícita en 74.32 "cõta aqui a estoria en esta rraçõ que nõ acabou el rrey en seu prez muyto". Finalmente, el sentido 'concluir ' en una ocasión: acabãdo 842.35. Estas diversas acepciones se usan en toda la Edad Media desde el s. XIII: CSM 35.77 "e de quant' acabar cuidas ren en non acabaras", 70.26 "e que tod' acabaremos / aquelo que nos queremos", 78.56 "teve ja el conde que a cous' acabada / era que mandara", 267.103 "ei-vo-lo acabado", 356.21 "por fazer que a obra s' acabasse ben", etc.; Johan jograr (V 707, B 1116) "é el Rey acabado et eu sõo muy maao rapaz" (v. 7); Roi Fernandiz de Santiago (V 494, B 907) "de quant' eu cuydey acabar / nulha cousa non acabey" (v. 13-14); Cr. Troyana "ata que a gerra seia acabada" (I, 185.4), "por mjn non podedes acabar nehũa cousa do que demandades" (I, 114.13); Miragres "poys que Calrros acabou esto... foyse para França" (p. 85), "que se quisese traballar en aquelo que coydaua que o acabaria" (p. 60), etc. Más ejemplos en Machado Gloss. CBN, 33b-35a; Notas RP IV, 355; Machado Para o dic. 277-279; Magne Gloss. Graal 17-18. En cast. desde el Cid (DHLE I, 265-271).

R. Lorenzo (1968): Sobre cronologia do vocabulário galego-português. Vigo: Galaxia.
{per-acabar}
.- PER-ACABAR: Ensinança "querendo voltar os cavallos ante que as per-acabassem de passar e topavom nas costas" (101.2).

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
acabar
acabar-se
v. tr. v. tr.: 35.77 e de quant'acabar cuidas ren en non acabarás; 70.26, 78.56, 88.102 Aqui vo-lo acabey; 103.22, 267.103 Ei-vo-lo acabado || acabar-se: B.45 Aqui sse acaba o Prologo das Cantigas de Santa Maria ; 356.21 por fazer que a obra s'acabasse ben.
acabar
s. m. s. m. fim, termo: 342.8 gran poder á no começo ben come no acabar.

K. M. Parker (1977): Vocabulario clasificado de los folios gallegos de la Historia Troyana. Illinois: Applied Literature Press.
acabar
tr. tr. cumplir, llevar a cabo; to accomplish: el fezo todo seu poder en fazer os gregos partir d' aqui, et nõ podo acabar nada, 277.29, 142.5, 352.41.
acabar
tr. tr. acabar; to finish, end: ante desejauã todos de acabar o que aviã começado, 198.31, 23.16, 24.37.

M. C. Barreiro (1985): O léxico dos Miragres de Santiago. Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
acabar
v. .- v. 1.- " terminar, finalizar". Inf.: ACABAR, 157.7 "as hũas son ja acabadas et as outras son por acabar". IPret. P3: ACABOU, 66.9 "et asi fiinçeu bẽ et acabou bẽ"; 164.5 "Et quando o dito bispo acabou esta obra". SImperf. P6: ACABASEN, 207.7 "Et ante que eles estas parauoas acabasen, as portas do altar abrirõse". Part.: ACABADO, 220.12 "desque ouve acabado seu ofiçio". ACABADA, 12.4 "pois que ouve sua rromaria acabada"; 140.10 "despoys que a lide foy acabada"; 172-173.12,1 "Et a rromaria acabada encomẽd[o]use ao apostolo". ACABADAS, 157.7 "... as hũas son ja acabadas...".
____Inf. 2.- " llevar a cabo". Inf.: ACABAR, 176.7 "Et por acabar sua rromaria mais cõplidamente"; 180.5 "quen quer que a Nostro Señor promete a cousa, que lla deue a acabar cõ boo coraçõ". IPret. P3: ACABOU, 44.5 "com̃o o diso asi o acabou"; 85.2 "Poys que Calrros acabou esto, segundo avedes oydo".
________ 3.- " conseguir, alcanzar". Inf.: ACABAR, 53.7 "Et Velosiano lle diso [...] que lle pesaua porque nõ podia [a]cabar o por que viera". ICond. P3: ACABARIA, 60.9 "se quisese traballar en aquelo que coydaua que o acabaria". SImperf. P6: ACABASEN, 61.7 "et tirou deles juramento que se merçee de Deus fose que aquelo por que yã que o acabasen".




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL