logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra adiante como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.4 Rows
- Número de acepcións atopadas: 3.
- Distribución por dicionarios: CONCELLO DE SANTIAGO (1), CRÓNICA XERAL (1), CRONOLOXÍA (1).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

F. R. Tato Plaza (1986): Léxico do Libro de Actas do Concello de Santiago (1416-1422).Vol. I (Glosario A-D). Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
adeante
{adiante}
adv. adv. l. Adiante, nun escrito equivale a máis abaixo, referencia a algo que se di despois: "en presença de min (...) et das testemoyas adeante scriptas" (267...9244). Outras formas: adiante (1377). // 2. adv. t. Adiante, denota tempo futuro: "por los tempos adeante segintes" (347, 2835, 3271). // 3. A adeante loc. adv., no futuro, nos tempos vindeiros: "por ajudas e boas obras que rreçeberan e avian rreçebido de Diego Lopes de Toledo e entendian rreçeber a adeante" (7240). Outras formas: ao deante (8245). {Cfr. ANTE}.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
adeante
adelante
adeante
adiante
adiente
adiante
adelante
adv. locativo 'adelante, más adelante, en adelante, hacia adelante ' 'después, además, próximo, en aumento ' , derivado de deante (= AD + DE + IN + ANTE ). En el ms. tiene diversas acepciones como adv. locativo o temporal. Como adv. de lugar, con el significado 'adelante, hacia adelante, más adelante ' : adeante 8.43 "foy logo - et tomou", 23.12, 73.14 "et tãto foy el - cõtra a cidade de Cordoua", 93.21 "deulle das esporas por sayr - ", 99.3 "entroulles polla terra - quanto podera seer hũa jornada", 188.29 "de yrdes... mays - ", 231.18, 435.35, 436.14 "et forõ esto fazendo - ", 529.20, 567.18, 569.17, 570.30, 590.20, 685.27, 699.21 "moueu per terra de mouros - ", 736.10, 743.12,18, 752.9, 755.30, 775.4, 779.7, 784.39, 802.22, 804.124, 838.16, 845.12, 849.17, 863.28, 864.19, 894.48, adeãte 231.11 (c. 141), 830.16 (c. 581), 831.17, 834.28, 843.27, 862.23, 864.20. Desde el s. XIII: CSM 109.23 "que o non leixaron adeant' ir", 278.25 "albergar mais adeante a hũas choças"; Airas Perez Vuitoron (V 1091, B 1480) "punhade d' ir adeant' unha uez, / ca ata aqui fostes sempr' a derredo... adeant' yde come adeantado... punhade agora d' ir adeante" (vv. 7,14,21); Cr. Troyana "ya dando golpes fortes et perigoosos adeante" (II, 117.20). Como adv. temporal con el significado 'más adelante ' : adeante 5.11 "como oyredes - na estoria", 17.29, 45.61, 53.26, 77.34, 79.28, 83.9, 84.26,42, 94.51, 157.3 "conta a estoria - ... que", 174.67, 231.16, 250.22, 263.24, 264.5, 279.47, 287.40, 308.6 "ou de quaes omes deçende por que teemos d' ir pela sua estoria - ", 342.65, 368.24, 369.24, 406.12,21, 451.13,14 (c. 294), 450.24, 456.32 "catando o de - ", 538.8, 571.24, 582.11, 586.39, 603.36, 689.27, 690.25, 692.45, 717.36, 732.28, 797.19, 806.16 (c. 547), 826.15, 850.10-11 (c. 584), adeãte 170.93 "assy com̃o - oyredes", 284.9, 286.18,19, 287.2, 288.6, 294.11, 483.28, 801.47, 804.99, 820.14 (c. 552), 863.7, 'en adelante ' : ende adeante 343.7, 347.3, 460.5, 467.12, 513.35, 657.26, 664.44, 677.35, 685.26, 687.38, 693.11,24, 697.20, 762.10, 772.27, 783.13, ende adeãte 713.30. Cfr. CSM 325.87 "e ela dend' adeante ena eigreja servia"; dalj adeante / dali adeante / daly adeante 13.44, 26.24,27,28, 35.26, 37.51,56, 40.38, 78.17, 83.13, 104.21, 122.9, 124.33, 127.31, 141.26, 173.23, 220.48, 221.11,20, 269.13, 277.19, 307.11, 404.19, 410 (c. 260), 478.3, 541.22, 556.33-34, 562.32-33, 652.14 (c. 444), 717.35, 722.35, 732.25, 813.243, con adeãte 9.26, 292.85, también des ali adeante 541.21. En otros textos: CSM 8.49 "dali adeante cad' an' un grand' estadal / lle trouxe", 149.69 "e dali adeante en creenc' e en vida / foi tal que", 31.63 "e des ali adeante non ouv' y boi nen almallo", 42.39 "que des ali adeante nunca... outra moller ben quisesse", etc.; Miragres "saluo que jajuase a sesta feira d' ali adeante" (p. 171); D. Denis (V 136, B 533) "que por rey nen iffante / des ali adeante / non me canbharia" (v. 7). La forma moderna en Cr. 1344 "dalli adyante" (II, 447). Otra expresión es daqui adeante 59.30, 188.47, 193.48, 383.20, 423.29, 456.26, 541.18, 560.34, 631.16, 653.26, 656.53, 717.31, 821.15,3 (c. 554), daqui adeãte 821.5 (c. 554). También des aqui adeante 26.41, des aqui adeãte 888.54, daquele dia adeante 541.33, des aquel dia adeante 255.26, 553.13 (c. 381), daquela ora adeante 636.38, des aquella ora adeãte 292.79, desi adeante 584.44. Son expresiones que aparecen en otros textos y ya en el s. XIII: CSM 42.34,70 "poren daqui adeante serei eu dos servos teus... se non daqui adeante averás coyta mortal", 163.23 "e des aqui adeante, se nunca os dados jogo, / a mia lingua seja presa", 164.49 "e foi des i adeante sa eigreja mais dultada", 82.52 "d' og' adeante que non leixes ren / de fazeres"; a. 1269 "pelas que gãarmos daqui adeante" (Salazar 56.6); a. 1274 "desaqui adeante" (id. 65.17); a. 1284 "desaqui adeante" (id. 91.10), etc. En el ms. puede también significar 'además ' : 48.24-25 "et enos xvj anos - morreu aquel B. papa", adelante 449.21 "nẽhũa cousa... se nõ que en este ãno - finou dona O."; cfr. a. 1479 "et vendo que esto adeante he en prol do dito mosteiro" (Sponer 180.4). La acepción 'próximo ' en 209.57 "ao outro ãno d' adeante". Finalmente, aparece en las expresiones levar adeante, ir adeante 'aumentar, ir en aumento, prosperar ' : 327.62 "foy por seus boos feytos - contra os mouros", 452.13 "com̃o era de leuar - o seu feyto" (id. 452.20), 506.4 (c. 340) "leuar suas cousas - ", 539.34 "leuauã a onrra do Çide - " (id. 630.18), 606.53 "senpre leuou sua fazenda - ", 813.241 "et seu feyto ya - ", 858.5 "segũdo a uẽtura boa del rrey... vijam yr". Está ya en los Cancioneros: Pero Garcia d' Ambroa (B 1577) "e non sabemos... / tan bõo meestre... / que tan ben leue seu preç' adeante" (v. 27). La forma originaria adeante domina en los s. XIII-XIV y llega hasta el XV. La actual adiante se impone en el s. XV, pero aparece esporádicamente desde el s. XIII: a. 1282 "et mays adiante aa uzo do moesteyro et aa uoz del Rey peyte de por meo cento morabitinos" (Salazar 85.25); Corónica Iria "segun que adiante seera dito" (p. 47); Imitação Cristo "de quereres levar a tua adiante" (20.27); Soliloquio "quanto mais vay adiante" (9.8); a. 1459 "e das testemuyas adiante escriptas" (Ferro2 p. 79; también 359); Graal "viinde adiante, senhores, viinde adiante" (104c, 288), etc. La variante adiente en Frades Menores "deçemdeo mais adiemte" (I, 127), "nom ousou pasar adiemte" (II, 68). Otros ejemplos en Machado Gloss. CBN, 61b-62a. Ejs. de adiante en Magne Gloss. Graal 43-44. En cast. desde el Cid (Pidal Cid s.v. adelante ) y otros textos anteriores (DHLE I, 679-684). El castellanismo adelante también está en CSM 297.52 "sempre dali adelante". Véase CABO ADEANTE.

R. Lorenzo (1968): Sobre cronologia do vocabulário galego-português. Vigo: Galaxia.
{adeante
adiante}
.- ADIANTE (80a: 1284 adeante): 1269 "daqui adeante" (Salazar 56.6); 1282 "mays adiante" (id. 85.25).




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL