logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra ANTE como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.40 Rows
- Número de acepcións atopadas: 40.
- Distribución por dicionarios: CANTIGAS DE AMIGO (1), CANCIONEIRO DA AJUDA (1), CONCELLO DE SANTIAGO (1), CRÓNICA TROIANA (4), CRÓNICA XERAL (3), CRONOLOXÍA (1), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (1), CANTIGAS DE ESCARNHO (2), HISTORIA TROIANA (8), VOCABULARIO 1275 (ÍNDICE TOPONÍMICO) (1), VOCABULARIO 1275 (2), MIRAGRES DE SANTIAGO (3), LIBRO DE NOTAS (12).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

J. J. Nunes (1928): Cantigas d' amigo dos trovadores galego-portugueses. Vol. III \(Glossário\). Coimbra: Imprensa da Universidade.
ante
adv. adv. III, 25, XIV, 5, etc., XXVII, 19, LXXXIV, 9, CXIII, 22, CXXII, 10, CLXII, 22, antes; ante tempo, CCCXX, 22, prematuramente; prep. CXIV, 2, CXVI, 13, CLXII, 16, CLXIX, 9, etc., diante de. {Cf. dante}. (Cantigas d' amigo).

Carolina Michaëlis de Vasconcelos (1920): "Glossário do Cancioneiro da Ajuda", Revista Lusitana 23, pp. 1-95.
ante
prep. : a) prep. de lugar: de ante, em presença de, em frente de 930 ({Pai Soarez de Taveiros} ante vos), 1677 ({Nuno Rodriguez de Candarei} ante mi), 1610 ({Airas Carpancho} ante ela) b) adv. temp.: anteriormente, com antecedencia 212, 649, 1114, 2394, 3022, 4943, 6880, 9178 c) adv. mod.: de preferencia, mas antes 2343, 10174; pelo contrario 999, 3404, 5804, 6665, 7844 d) conjunção {conx.}: antes que, antes do que 6437 ({Pero da Ponte} ante ca); 7210 ({Osoir' Anes} ante que).

F. R. Tato Plaza (1986): Léxico do Libro de Actas do Concello de Santiago (1416-1422).Vol. I (Glosario A-D). Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
ante
{dante}
prep. prep. Ante, en presencia de, diante de: "segimento do pleito que o dito conçello avia ante o corregidor de noso sennor el rey" (57, 128, 129, 131, 137, 145, 146, 146, 217, 241, 923, 923, 925, 927, 936, 937, 938, 1768, 2284, 2285, 2689, 3006, 3008, 3025, 3368, 3916, 3919, 3929, 5401, 5502, 5700, 5877, 6872, 6951, 6952, 6966, 7876, 7919) (cfr. ADEANTE e ANTEL) // 2. Aparece en contracción coa prep. de mantendo o mesmo significado: "hua apelaçon que (...) fora interposta d' ante o doutor Juan Sanches de Çubiaçu, correjedor et justiça por noso sennor el rey enno Reyno de Gallisia" (79, 134, 233, 7876); tamén dante: "entrepostos dante o dito corregidor" (221). // 3. Por ante, perante: "posan trautar et seguir en noso nome con os sobreditos o dito pleito ante o dito sennor rey ou ante a dita sennora reyna ou ante os sennores do consello do dito sennor rey et oydores, notarios at alcalles da sua corte et chançellaria et por ante cada uu deles" (148, 149, 198, 691, 940, 991, 1559, 2293, 2390, 2391, 2392, 2393, 2394, 2439, 3131, 3617, 4369, 4676, 4695, 5919, 6478, 7034, 7075, 7819, 8700, 8701, 8702, 8702). // 4. adv. t. Antes, denota prioridade de tempo; aparece seguido da prep. de: "asy ante do pleito contestado conmo despoys" (186, 977, 1557); seguido da conx. que: "finandose el ante que vos" (792); tamén d' ante: "en tal gisa que fosen apostadas d' ante dia de Santiago" (287) (cfr. ANTES). // 5. conx. adv. Senón que, antes ben: "nen entendemos por elo viir contra as ditas aviinças (...) ante protestamos que se garden e cunplan" (6940, 8412) (cfr. ANTES).

K. M. Parker (1958): Vocabulario de la Crónica Troyana. Salamanca: Universidad.
ante que
conx. conj. {conx.} antes que; before: acordaron de sse yr todos armar ante que ueese o dia, I 96.27, I 99.5.
ante
prep. prep. delante de; before, in front of: mais da meatade me sorueu deles. ali ante meus ollos, II 240.12, I 96.2.
ante
conx. conj. {conx.} sino; but: Ante logo a pouca d' ora sse secauan, I 329.15.
ante
conx. conj. {conx.} más bien, al contrario; rather, instead, on the contrary: non era burzesa nen uilaa ante era de gran lynagen, I 248.27, II 123.28.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
ante
prep. prep. 'ante, delante de, en presencia de ' , del lat. ANTE 'delante de ' 'antes de ' (REW 494): ante 5.16 "- dele", 12.30 "nõ poderõ - a presa das armas", 22.16 " - el", 45.71 " - el rrey", 46.77 "nõ sabiã que fezesem - el", 47.18 "nõ ousauã ya nemhũa cousa cometer - a forteleza del rrey", 56.34, 63.7, 93.31, 105.20, 106.39, 112.26, 119.18,19, 136.12 "leuemola - nos", 158.20, 164.24, 167.19 " - mỉ", 168.40,41, 177.35 " - dõna Sancha... - todos", 192.7 " - sy", 198.88, 200.42, 204.34, 205.53, 210.8 "nõ podia sayr a el - aquela doẽça", 214.55,57, 252.32, 262.13, 273.49,68, 282.36, 290.45, 310.4,6, 314.13, 328.5 (c. 191), 330.29, 331.45, 334.8 (c. 196), 340.23, 341.50 "nẽgũu nõ lidaria cõ elle - a bõa uentura do Çide", 347.28, 349.6, 362.20, 367.9, 376.31, 381.40, 388.14, 389.23, 396.21, 452.20, 454.35 "et forõ - o papa", 454.37, 456.33, 483.15, 494.18, 496.28, 497.10, 499.14, 511.26, 512.10, 513.27, 534.14, 536.18, 544.9 (c. 375), 551.5, 553.9,10,11,16, 563.7, 564.30 "adeantousse - os outros aa çidade", 566.29, 567.27, 568.49, 571.21, 577.38, 578.58, 584.37, 585.11, 586.3, 588.7, 589.35,4, 592.30, 603.15, 607.7, 609.3, 610.23, 618.36, 623.38, 626.20,28, 627.1,14, 628.24,25,26,40, 629.55,56, 631.8, 632.26, 633.7, 634.13,14,17, 635.9,10 (c. 432), 637.4, 641.24, 642.17, 643.22, 644.48,50, 645.82, 649.17, 652.9,10, 654.22, 657.14, 659.26, 665.17, 666.40, 667.21, 669.21, 671.11, 672.30,48, 673.3, 674.17, 677.13,14,17, 678.8, 679.6,18, 708.14,21, 721.23, 744.5, 745.23,24, 746.9, 749.84, 751.14, 752.9, 762.59, 770.23, 771.11, 802.22,23, 811.172, 818.20,23,24, 819.46, 824.47,48, 838.16, 851.5, 853.66, 857.16, 870.42, 876.26,34,36, 893.10, ãte 641.23, ant 'el 78.5, 246.51, 320.26, 554.38, 620.23, 628.21, 640.3, 652.3, 657.30, 658.2, 811.171, 853.60, 891.28, ant' ele 602.16, ant' elle 319.21, 656.29, ant' ella 310.51, ant' el rey / ant' el rrey 629.1, 635.12 (c. 433), 853.68. Desde el s. XIII: a. 1214 "e beigio a terra ante seus pees... e beigio a terra ante seus pees" (Test. Afonso II, 258, 260); CSM 3.50 "deu-lla ant' o altar", 4.29 "na eygreja, u viia / o abad' ant' o altar", 5.4 "Santa Maria deve sempr' ante si poer", etc.; Gal. Estoria "ca nõ me posso parar antela por moyta premea et moyto mal que me faz" (201.22); Cr. Troyana "mais da meatade me sorueu deles ali ante meus ollos" (II, 240.12); R. S. Bento "ante ti é todo o meu desego" (RBF V, 29); a. 1364 "it. o croçoffiço que sta ante ssa (sic ) migel" (Machado Voc. XIV 251); Miragres "algũus dos cristiãos chantarõ suas lanças ante as tẽdas" (p. 97); Cativo Monge "oolhey e uj hũa coua de formjgas ante mjm" (BF I, 145), etc. En cast. desde el Cid. Véase DANTE.
ante
adv. adv. 'antes, anteriormente ' , tiene el mismo origen que ANTE1: ante 14.27, 31.14, 36.12, 45.60, 50.12, 55.7,15, 56.28, 67.18, 78.4, 90.18, 91.34, 94.60, 98.41 "ou moyramos todos - ca sofrer tãtos pesares", 104.20, 108.93, 111.15, 112.20, 114.79, 115.126, 117.8, 124.33 "mays asesegadamente que - fazia", 139.25, 144.4, 147.17, 152.50, 156.5, 160.12, 167.12, 171.111, 196.30, 198.72, 200.23, 203.4,22, 204.24, 207.8, 208.13,16, 211.9 "a morrer y - ca nõ veer", 220.44, 221.16, 222.6, 228.5, 229.12, 235.42 "tomassẽ el - por rey ca Çuleyma", 238.43, 240.24, 245.23, 257.8, 258.9, 266.14, 273.48, 274.78 "que - matedes mỉ ca nõ el", 275.19, 277.17, 292.84, 296.10, 297.35, 302.43, 303.7, 311.18, 315.35, 319.21, 321.31, 329.11, 839.7, 343.6, 350.34, 364.9 (c. 218), 379.36,45, 385.13, 386.21, 394.30, 398.13 (c. 246), 403.12,13, 415.10, 422.10, 442.25,26, 451.13 (c. 295) "que sse fezesse o que elles quisesem - que o que os mouros quisesem", 452.6, 456.39 "depoys de uosos dias... - que nõ agora", 479.18, 483.20, 493.31, 498.7, 501.11, 521.27, 527.33, 528.50,53, 531.15, 540.5, 542.15, 543.4 (c. 374), 608.28, 628.30, 632.28,32, 634.23, 635.15, 648.20, 654.10, 658.44, 689.13, 700.29, 715.58, 727.26, 743.17, 744.35, 745.35, 756.47, 785.14, 802.20,39, 804.92, 805.142, 819.50, 820.8 (c. 551), 823.25, 824.45,73, 826.25, 830.23, 840.15, 842.29, 853.49,76, 856.13 (c. 589), 858.10, 866.6,8 (c. 604), 869.6 (c. 608), 876.45, 888.7, 899.25, 902.62; ãte 300.21. Cfr. acepción 'más bien, al contrario ' en casos como 91.16 "et sabendoo nõ fezera y noio - uẽera y en romaria", 193.46, 315.40 "nũca seras uençudo - seras sempre uencedor", 344.14 "nõ ouue a rreyna doo do seu auer - llo deu muy graadamente", 437.20 "uos nõ darey nada... ca o quero - para estes", 544.15, 577.44 "nũca de uos ouuj desseruiço - mj fezestes del muyto", 685.8 "nõ llo consentio... - llo contrariaua", 689.6, 728.36, 749.10, 825.9, 853.76, 883.22; cfr. ante dia 'el día anterior ' en 570.8 "que fora preso - dia", 586.6 "o que llis acaesçera - dia lo leom". Desde el siglo XIII: CSM 5.122,154 "o mar nona leixou en paz, / ante a vẽo con grandes ondas conbater... mas ant' ouv' el a dizer seu pecado", 13.17 "non vos quis enton tardar, / ante chegou muit' agĩa", 16.58 "aquelo que fora ant' obridar", etc.; a. 1346 "ao dito moesteiro ante ca outro" (Duro p. 190), a. 1347 "ao dito moesteiro ante ca a outre" (id. 191), a. 1351 "dar ante ao dito moesteiro ca a outro" (id. 195); Miragres "et a preegar mellor que ante" (p. 28), "quisose ante sayr da vila et lidar cõ el, ca morrer en ela" (p. 104); Cr. Troyana "non era burzesa nen uilaa ante era de gran lynagen" (I. 248.27); a. 1364 "que o dito Gonçalo Steuez os teuese com̃o os ante tjnha" (Machado Voc. XIV 251); R. S. Bento "cũ os descordãtes ante o sol posto tornar ĩ paz" (RBF V, 26); Graal "e os que ante nom podiam falar falarom entam" (I, 66), "ca esta demanda nom é de taaes obras, ante é demanda das puridades e das cousas ascondidas de Nosso Senhor" (I, 76); D. Eduarte Ensinança "por que em jogo nem verdade nunca devyam husar de mentira nem tal mostrança, ante devem seer em seus feitos e dictos claros e verdadeiros" (64.25); Cativo Monge "dise que ante queria seer monie" (BF I, 139.28); Pero Menino Falcoaria "pola guiza que dito hey no capitolo ante deste" (41.11); Oficios "ante deves soportar teu dano que tirar do proveito alheo" (160.22), etc. Aún se empleaba en la época clásica (por ej. en Gloss. Sá Mir. p. 29). Más ejs. en Elucidário (ed. Fiúza) 502a-504b, Machado Gloss. CBN, 129b-130b; Notas RP IX, 161-162; Magne Gloss. Graal 121 y DRAG 179-180. Véase ANTES y DANTES.
ante que
'antes que ' , de ANTE: 13.39, 66.27, 98.52, 110.52, 114.99 " - eu moyra", 114.102, 127.37, 134.50, 137.42, 149.63, 156.13, 157.11, 175.14, 176.26, 188.51 " - me torne", 197.47, 217.13, 237.20, 245.21 "nẽ - nõ fezese saber esta rrazõ a Ysem", 274.73, 280.76, 289.12, 293.24, 308.27, 366.4, 389.24, 418.19, 426.15, 435.10, 462.22, 488.9, 495.10, 535.21, 568.2, 571.19, 590.10, 633.22, 638.12 (c. 435), 648.12,22, 655.8, 656.54, 657.28, 662.6, 672.24, 678.6, 687.42, 710.17, 719.5, 746.5, 761.40, 782.40, 787.24, 789.9,15, 792.23, 801.46, 804.122, 821.6 (c. 553), 832.7 (c. 563), 835.11, 837.15, 855.8-9,10 (c. 589), 860.16, 861.14, 868.10 (c. 607), 874.14 (c. 612), 875.10, 881.8 (c. 620), 895.11; cfr. 554.23 "os mouros mays onrrados da uila - el iurara". Desde el s. XIII: CSM 5.43 "mas ante que d' Ultramar se partisse", 33.2 "ante que chegass' o batel", 45.42 "ante que o começasse", etc.; Cr. Troyana "acordaron de sse yr todos armar ante que ueese o dia" (I, 96.27); Gal. Estoria "et outrosy todaslas aruores et as eruas ante que naçesem en ella" (5.28); Pero Menino Falcoaria "que faça o regeito ante que coma" (16.13); Soliloquio "oo senhor, eu braadarey a ty ante que passe a minha vida" (10.5); a. 1433 "se a vyr ante que a seu dopno tire da dita sua viña" (Ferro2 p. 19); Aves "e que ante que lhi enpeesca lhi possa fogir" (p. 21.26), etc. Se usa de manera semejante a ANTE2.

R. Lorenzo (1968): Sobre cronologia do vocabulário galego-português. Vigo: Galaxia.
{ante}
.- ANTE (209a: Afonso X): 1214 "beigio a terra ante seus pees... e beigio a terra ante seus pees" (Test. Afonso II, 258, 260).

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
ante
prep.: prep.: diante, em presença de, em frente de, perante, em vista de: 3.50 deu-lla ant'o altar; 4.46 ant'os outros se metia; 5.4 Santa Maria deve sempr'ante si põer; 83.18 non cuidou sair vivo / ante marteiros dobrados / Que lle davan; 85.72 ant'o convento contou quanto vira; 109.4 Razon an os diabos de fogir / ant'a Virgen; 138.53 Enton a Virgen d'ant'ele se tolleu; 196.20 ant'os gentiis a guardavan ascondudamente; 203.22 chamou / ante ssi hũa ssa filla || adv. temp.: anteriormente, com antecedência: 2.28 Mayor miragre do mundo / ll'ant'esta Sennor mostrara; 5.154 mas ant'ouv'el a dizer seu pecado; 16.58 aquelo que fora ant'obridar; 135.120 Outro dia ant'a luz; 392.35 ante terçer dia || ante de : 35.115 un dia ante da luz; 143.37 ante de tercer dia / Averemos chuvia; 180.15 ante do mundo foi... criada; 221.60 ante de quinze dias || adv. mod.: antes, de preferência, pelo contrário: 5.122 o mar nona leixou en paz, / ante a vẽo con grandes ondas combater; 13.17 non vos quis enton tardar, / ante chegou muit'agĩa; 91.38 ante ja querrian mortos seer / que sofrer door atan descomũal; 108.25 || ante que conj. {conx.}: antes que, antes de que: 5.43 mas ante que d'Ultramar se partisse; 33.2 O guyou per so a agua ao porto ante que chegass'o batel; 45.42 ante que o começasse, door lo chegou a morte; 64.21 Ante que movesse, disse-ll'assi sa moller; 107.33 ante que seja mannãa me farei crischãa; 352.23 lle prazeria d'ave-lo / ante que o aver outre || tempo d'ante : 115.20 Desto no tempo d'ante / achamos que fezera... gran maravilla.

M. Rodrigues Lapa (19702): Cantigas d'escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses. Vigo: Galaxia ["Vocabulário galego-português", pp. 1-111].
ante
prep. prep. = em frente de: {Afonso X} ante sa tia 5.1; {Afonso X} ant' a mia porta 7.2; {Afonso X} ant' os mouros 21.16, 36; {Afons' Eanes do Coton} ante si 38.7 = à sua frente. || Perante, para com, no que respeita a: {Afonso X} se vos pois a ben sal / ante o Diaboo, a que obedecestes 17.10. || adv. = anteriormente: {Airas Perez Vuitoron} e non andar com' andávades ante 81.18; 122.25 || Antes, de preferência: {Afonso X} ante quer' andar sinlheiro 10.48; {Airas Perez Vuitoron} queria / con boas aves ante prender mal / ca ben con outras 77.2 || conjunção {conx.}: {Gil Perez Conde} ante ca morra 163.25; {Johan Airas} Entremos, ante / que Dona Maria jante 181.13.
d' ante
= ante: {Lopo Liaz} se for d' ant' el-Rei, lhi diran / ca fremosa dona matou 254.9.

K. M. Parker (1977): Vocabulario clasificado de los folios gallegos de la Historia Troyana. Illinois: Applied Literature Press.
ante
adv. adv. antes; before: obrou et fezo hũa maçãa tã grãde et tam fremosa que ante nẽ depoys nũca outra tal foy achada, 47.25, 16.28, 20.36.
de ante
expr. antes; before: mãdara de ante tender rroupa et fazer estrados, 51.18, 15.35, 24.16.
ante logo
expr. desde luego; immediately: Ante logo a pouca de ora secauã, 196.30.
ante que
conx. conj. {conx.} antes que; before: conven que uos digamos aqui algo dos rreys de Troya ante que cheguemos a as rrazões do destroymẽto d' ela, 9.21, 27.20, 61.41.
ante
prep. prep. antes de; before: poserõ se lle de deant como en escrito ante os ollos, 22.26, 23.11, 30.41.
ante de
prep. prep. antes de; before: lle diso que seria cõ ella ante de hũ mes, 8.28, 17.34, 31.42.
ante
adv. adv. al contrario; rather, on the contrary: Ante começarõ de andar ẽna corte del rrey, 21.25, 27.2, 33.26.
ante que
conx. conj. {conx.} antes que; rather than: deuera de aver tua carta et seer çerta do teu feyto et da tua fazenda por ella ante que por outro, 33.19.

M. de Miguel (1977): Vocabulario gallego medieval en documentos del s. XIII anteriores a 1275. Memoria de licenciatura. Universidad de Valladolid ["Índice toponímico"].
Antealtares
Ante Altares
a. 1253-54, 12.11, 13.2, 14.3,16.

M. de Miguel (1977): Vocabulario gallego medieval en documentos del s. XIII anteriores a 1275. Memoria de licenciatura. Universidad de Valladolid.
ante
prep. .- prep. 'ante, delante de'. Del latín ANTE. a. 1253-54 "aplazelos pera ante uos" (13.19), 13.21, 14.6,10,14, 12.13; a. 1257 "que demanda foy feyta ante Rodrigo Gomez" (22.2); a. 1258-61 "chamou ante sy" (41.25), 33.6, 42.10,11, 43.17; a. 1265 "xij dias ante kalendas" (50.9); a. 1266, 52.3; a. 1268, 54.20. Aparece con frecuencia unida a pron. personales y adj. demostrativos: a. 1258-61 "e fezeron leer antel a carta del Rey" (40.5), "et fezeron leer anteles a carta del Rey" (41.12), "mandaron leer antessi" (34.12).
ante
adv. .- adv. 'antes'. Del latín ANTE. a. 1253-54 "ante dixo pola heredat que xe era sua" (13.8).

M. C. Barreiro (1985): O léxico dos Miragres de Santiago. Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
ante
prep. .- 1.- prep. " ante, delante de, en presencia de". 4.4 "Et jazẽdo ante o altar"; 5.3 "et chegãdo ante o altar começou a chamar"; 10.3 "começou a dizer asi ante os que y estauã"; 22.14 "et eles diserõllos ante todo o poboo"; 25.12 "Et el pois que provou ante nos que rresurgira d' ontre os mortos"; 32.10 "Et hũa bezerra que tinã para fazer sacrifiçio ante todos pario hũa aña"; 33.12 "et leuarõno ante o juyz"; 35.7,8; 38.3; 39.6; 55.5,7; 89.15; 91.12. 97.3 "chantarõ suas lanças ante as tẽdas"; 118.18; 124.18; 125.6; 132.6; 135.3; 161.9; 167.5,6; 172.10; 174.11; 181.6; 191.3; 194.2; 195.14; 196.7; 207.2,6; 210.2; 211.12; 212.12,16; 213.7; 217.10,13; 223.17,21; 225.5; 227.22. ANT' EL, 94.1 "et leuaronos ant' el". D' ANT' EL, 55.10 "Et pois que se Pilatus partio d' ant' el". // D' ANTE , 162.6 "A taboa da prata d' ante o altar que esta deante"; 182.12 "entõ o moy onrrado Apostolo fuise d' ante os seus ollos".
____adv. 2.- adv. tiempo " antes, anteriormente". ANTE, 11.13 "Et a coixa cõ sua perna que ante era sequa tornou en sua força"; 11.18 "por la grraça de Deus torneyme para mĩa casa saão et saluo com̃o ante"; 25.5 "et ante que o çeo et a terra fosem feictos ante el foy feicto"; 28.10 "et começou de estar moy rregeo et a preegar mellor que ante"; 42.2 "Et tã mao era o cheiro dos que morriã que, ante os soterrauã por suas casas..."; 104.8 "et queria ante falar cõ el porque o desejaua moyto a veer Calrros"; 123.6 "asi Deus Padre nõ foy nado de nĩgen et pero geerou fillo de si meesme por la sua santidade ante todo los tenpos"; 136.1; 144.7; 145.4; 190.7; 197.13; 201.5; 220.5; 226.15. // ANTE DE , locución temporal " antes de". 25.13 "et nos diso toda las cousas que nos ensignara ante da sua Paixõ"; 33.5 "Et ante de quatro ãnos que viese y Vespasiano"; 66.8 "grrã tenpo ante da sua morte"; 91.3 "Et asi com̃o os caualeiros de Calrros, ante do dia, agisauã as armas para lidar"; 207.1 "Et ante da noyte açenderõnas et entrarõ ẽna igleia". // ANTE DIA , adv. de tiempo " en la víspera o pocos días antes de la fecha o el suceso de que se trata". 11.4 "Et aa medea noyte tangendo as canpãas aos matĩis, ca era entõ vespera de Santiago, a que se faz oyto dias ante dia de quẽdas agostas". Con esta acepción creo que se puede interpretar la formación ante janeiro , 13.4 "Et esto foy çinquo dias ante janeiro, en dia dos Ynoçentes". // D' ANTE , 11.10 "et logo sem a ajuda de nĩhũu ergime, o que eu d' ante nõ podia fazer"; 220.11 // ANTE... QUE , loc. temporal. 142.21 "ca por nĩhũa gisa nõ pode quebrar, et ante faleçera o braço que a espada". {Véase ANTES}.
____conx. 3.- conj. {conx.} advers. " antes, de preferencia, mejor, por el contrario". 39.1 "tomou a espada a outro et pregũtoulle se queria ante mor[te] ou vida que escollese en hũa delas"; 104.6 "quisose ante sayr da vila a lidar cõ el, ca morrer en ela desonrradamẽte"; 226.3 "Nõ temades que morte nõ he a de Santa Maria, ante he vida, ca a morte dos Santos vida he ante Deus". // ANTE QUE , " antes que, antes de que". 22.4 "que disese misa ontre eles primeiramẽte en Iherusalem, ante que fose ordenado en bispo"; 25.4,5 "et ante que o çeo et a terra fosem feictos ante el foy feicto"; 37.13 "Et ante que a vila fose çercada"; 40.3 "Et Josephus diso: -Ante que tu aqui vieses o dixe"; 80.8 "Et ouve y algũus rrex [...] que vierõ ante que este"; 147.6 "Et el en ese dia cõfesarase et rreçebera o corpo de Deus ante que entrase ẽna lide"; 147.9 "rreçebiã o corpo de Deus ante que entrasen ẽna lide"; 178.12; 199.7-8; 201.19; 207.7; 215.8.

F. R. Tato Plaza (1999): Libro de notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega [Glosario, pp. 237-711].
ante
dante
prep. prep. 1. "Ante, diante de, en presencia de".
____ ante (48): "estauã prestes para les rresponder a dereyto ante o señor arçobispo, ou ante seus / juíses e oydores, ou ante o señor Sueyro Gomes, ou ante que(e)n cõ dereyto deuesẽ" 465, 465, 466, 466, "Ante Gomes de Rribademar, juís ordenario" 521, 550, 554, 562, 562, 571, 575, 592, 625, 626, 717, 738, 818, 876, 899, 899, 942, 953, 1081, 1264, 1386, 1490, 1648, 1684, 1715, 1718, 1719, 1808, 1862, 1862, 1868, 2051, 2092, 2136, 2213, 2215, 2216, 2343, 2458, 2558, 2937, "venrría declarar ante mỉ, dito notario" 2968, 2976, 2977, ant' (2): "avía enprasado para oje ant' el a Pedro de Terrío" 1686, "o mayordomo os enbiaua ant' el" 1688.
____contr. 1.1. Rexístrase en contr. coa prep. de:
____ dante (2): "Outros abtos dante o juís" 66, "notario dante o allcalde mayor do arçobispo / de Santiago" 1720.
________ 1.2. En combinación coas preposicións por e para equivale ó moderno "perante":
________ para ante (7): "por quanto os jnfiou o mayordomo Áluaro d' Oallo para ante o juís" 554, "ante o señor arçobispo, como ante seu allcalde mayor ou outros seus juýses / e justiçias, como para ante outros quaesque(e)r" 900, 1122, 1690, 1845, 1845, 1847.
________ por ante (5): "teño feyto e outorgada mjña mãda e testamẽto por ante Gomes de / Nemãcos" 909, "por ante mỉ, dito notario" 1813, 2360, 2500, 2877; por ant' (1): "ficou a dita mãda segundo que por ant' el a / avía outorgado" 910.
____adv. adv. 2. "Antes, nun tempo anterior".
____ ante (1): "dado o primeyro pregõ lũus ante desto" 548.
____conx. conx. adversativa 3. "Antes, mellor, máis ben".
____ ante (1): "me obligo por todos meus bees de nõ lo rreuocar nẽ yr / nẽ venjr contra ello en nỉgũu tenpo nẽ por algúa rrasõ, ante quero e me / plase que sejã vosos" 1599.
________ Do lat. ante "diante de", "antes de". Documéntase desde o séc. XIII, nas CSM; en 1214 en textos portugueses. En época medieval é frecuente a construcción coas prep. por (por ante) e para (para ante); a primeira é característica de textos galegos e documéntase desde o XIII. Tamén se rexistra con de (dante) desde o séc. XIII: hai exemplos en doc. gal. de 1265. Actualmente consérvase a forma solidificada perante (xa nas CSM), en usos formais e administrativos (Lorenzo Crónica s.v. ante, dante e perante). A preposición aparece anteriormente en 1259 en Montederramo (Martínez Montederramo s.v.). No seu uso adverbial, véxase tamén antes.




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL