logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra baixo como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.19 Rows
- Número de acepcións atopadas: 19.
- Distribución por dicionarios: CONCELLO DE NOIA (1), CONCELLO DE SANTIAGO (1), CRÓNICA TROIANA (4), CRÓNICA XERAL (1), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (1), LIBRO DE NOTAS (11).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

M. C. Barreiro (1995): A documentación notarial do concello de Noia (ss. XIV-XVI). Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela [Glosario, pp. 155-456].
[baixo]
adx. adx. 'de pouca altura'. Baixa aparece sempre acompañando a casa {casa baixa}, é dicir, casa terrea. 24.8 (1407) "a medade de hũa casa baixa que está ẽna Coredoira, fóra da dita bila de Noya"; 49.11 (1459) "et quinón de toda aquela casa baixa que é ẽna rrúa da Triparía". Baixas, 58.17 (1480) "aquelas casas baixas que estã et son sitas ẽna rrúa da Ponte desta dita vila".

F. R. Tato Plaza (1986): Léxico do Libro de Actas do Concello de Santiago (1416-1422).Vol. I (Glosario A-D). Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
baixo
{bayxo}
adv. adv. l. Abaixo, denota lugar ou parte inferior (cfr. DEBAIXO): "et vos o dito Gil Peres das çinquo colaçoes de baixo acadastes des et seis mill et des moravedis" (3812). Outras formas: bayxo (3804).

K. M. Parker (1958): Vocabulario de la Crónica Troyana. Salamanca: Universidad.
baixo
adx. adj. {adx.} desmontado, a pie; dismounted: quando achiles o veu assy yr descuberto et baixo... foyo ferir por de tras ẽnos costados, I 354.27.
baixo
adx. adj. {adx.} bajo; low, soft: auja sua parauoa moy baixa et a uoz fraqua, I 155.11.
baixo
adx. adj. {adx.} bajo, humilde; humble, low: hun caualeyro mays baixo de lyñagen, I 253.5.
baixo
adx. adj. {adx.} bajo, de poca altura; low: do lugar mais alto vijnr a agoa ao mais bayxo, II 128.22, II 167.12.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
baixo
'bajo, poco elevado ' , del lat. vulg. BASSUS 'bajo ' (con influencia del verbo BAIXAR ). Una vez: 767.48 "subiu en hũu cabeço - ". Desde el XIII: CSM 245.91 "el ouv' espanto do rio, non ousou y meter pe / e diz: sennor, muit' é alto, des i u mais baixo é / á y mais de dez braçadas"; Gal. Estoria "as cordas, as hũas altas et as outras bayxas" (19.19); Cr. Troyana "quando achiles o veu assy yr descuberto et baixo" (I, 354.27); "auja sua parauoa moy baixa et a uoz fraqua" (I, 155.11); "hun caualeyro mays baixo de lyñagen" (I, 253.5), "do lugar mais alto vijnr a agoa ao mais bayxo" (II, 128.22); R. S. Bento "mays baixo e vil" (RBF V, 30); a. 1402 "que acolla em ela ao dito señor arçobispo eno alto et eno baixo" (Ferreiro VII, Apénd. 13); a. 1422 "cõmo se departe por baixo do rrigeyro" (Salazar 135.16); F. Lopes Cr. D. Pedro "tomar das viandas por preço mais baixo do que sse vendiam" (p. 109.69), "depois que forom baixas no aar" (269.69); Soliloquio "livraste a minha alma do inferno mais baixo" (16.27), etc. Otros ejs. en Machado (Gloss. CBN, 186a-187a). En cast. desde el XIII (Corominas DCELC I, 370b).

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
baixo
adx. adj. {adx.}: 245.91 u mais baixo é / (o rio) á y mais de dez braçadas.

F. R. Tato Plaza (1999): Libro de notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega [Glosario, pp. 237-711].
baixo
abaixo
abaxo
baxo
adv. adv. 1. "Baixo, embaixo, en lugar ou parte inferior".
____ baixo (9): "jasja ẽna melloría de baixo" 416, "o primeyro pedaço máys de baixo" 750, 2400, "e da parte de baixo jas Aldo[n]ça Mun[js]" 2807, 2936, 2944, 2947, 2992, 2993; abaixo (2): "por rrasõn do foro que aquí abaixo lle fasía" 1546, "logo abaixo cabo da fonte" 2924; abaxo (1): "avedes de faser dúas portas, hũa á parte de arriba, adonde se leuãta o sol, e a outra abaxo (...) contra o ponẽte" 1982.
________ 2. "Baixo, abaixo, cara ó lugar ou parte inferior".
________ abaixo (1): "porla cõgo[stra] abaixo" 2707; abaxo (1): "a agua da fonte que deçe abaxo porlo rrego" 2911.
____prep. loc. prep. 3. "Baixo de, embaixo de".
____ abaixo de (1): "herdade que el tijña labrada abaixo da dita grãja" 2973.
____m. m. 4. "Baixo, sollado, planta da casa que se topa ó nivel do chan".
____ baixo (4): "para faser ẽno baixo estabros e cosjña e outros conprimentos de casas" 1824.
________ 4.1. Rexístrase na expresión o alto e o baixo, que referido a unha casa indica a totalidade da mesma.
________ o alto e baixo (2): "coñosco que (...) teuestes esta dita casa (...) que agora que a rreçebo de vós e as chaues dela e todo o alto e baixo dela" 1341, 1350; baxo (1): "ẽno alto e baxo" 1348, 1571.
________ Do lat. vulg. bassus 'baixo', con influencia do verbo baixar. As formas coa prep. a- (< lat. ad) son composicións romances; abajo rexístrase en cast. desde comezos do XV (DCECH s.v. bajo); o DELP (s.v. abaixo) documéntao no XVI, pero é do séc. anterior como demostra o noso texto. As formas baxo e abaxo supoñen a simplificación do ditongo por absorción da semivocal por parte da consoante palatal e non a continuación do clásico bassus (cf. abaxar xunto con abaixar, xa nas CSM, Lorenzo Crónica s.v. abaixar); no gal. mod. as formas con -ax- (baxo, baxar, caxa, faxa) son propias do bloque oriental, esp. na área asturiana e en falas do leste de Lugo (Fdez. Rei Dialectoloxía, p. 52). Respecto á cronoloxía, o DELP rexistra baxo tamén no XVI. Véxase tamén debaixo.




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL