logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra eu como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.12 Rows
- Número de acepcións atopadas: 12.
- Distribución por dicionarios: CANCIONEIRO DA AJUDA (1), CRÓNICA XERAL (1), CRÓNICA TROIANA (1), CRONOLOXÍA (1), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (1), HISTORIA TROIANA (1), VOCABULARIO 1275 (1), MIRAGRES DE SANTIAGO (1), LIBRO DE NOTAS (4).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

Carolina Michaëlis de Vasconcelos (1920): "Glossário do Cancioneiro da Ajuda", Revista Lusitana 23, pp. 1-95.
eu
pers. (ĕgo): pron. pess. {pers.} 1 nom. empregado antes de consoantes e vogais 11, 23, 31, 34, mas também (sem condensação em ê) antes de ditôngos 3 ({Vasco Praga de Sandin} eu ei), 4 ({Vasco Praga de Sandin} eu ouver), 10 ({Vasco Praga de Sandin} eu ei), etc.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
eu
yo
'yo' , del lat. vulg. EO (desde el s. VI), por el clás. ĔGO (Véase Cunha Zorro 76; Nascentes 315-316). Formas: eu 7.15,20, 36.17, 37.37,38,40,43,52,56,58, 39.15, 41.54,60,67, 43.25, 44.27,30,31, 45.53 (2 v.), 50.18, 58.15, 84.29,38,39, 88.24, 89.32,33,8, 91.14,18,33, 92.41,49, 93.30,34, 94.35, 97.27, 98.53,54,55 (2 v.), 105.22,25, 106.29,31,33,35,47,55, 107.58,71,75,79,81, 108.90,92,93, 111.13, 112.20,22, 113.62, 114.85 (2 v.),86,95,96,97,99,101,103,104, 115.118, 116.146,147,148, 126.13, 127.51 (2 v.), 129.103,104,106,107, 133.17,31,32,33,37,38,43, 134.44,45,47,50, 135.23,36, 136.15, 140.8,12,13,14, 141.34,35,36, 147.12,14,16,23,24,26, 148.50,54, 149.78, 152.52, 153.9, 167.16, 168.33 (2 v.),37,45,46,49,51, 169.59, 170.81, 178.70,71 (2 v.), 179.96, 180.19,24 (2 v.), 181.36, 183.16, 184.33,35,49,51,54, 185.65, 186.88, 188.40,47,50,51, 190.18,26, 192.20 (2 v.),25, 193.31,45,47, 196.23, 200.23,30,36, 201.49,51,56,62,64,65,74, 213.18, 214.41,49, 227.18,20, 236.72, 240.44, 242.20, 272.33,40, 310.7,8, 311.13, 315.33 (2 v.), 326.44, 336.24, 348.18, 352.26,29, 355.24,30,34,35, 356.4,8, 357.9, 360.11,20, 361.15, 362.22, 363.60, 366.13, 371.9, 372.8, 375.16,7,8 (c. 231), 376.17, 378.26, 379.45, 382.13,19, 383.21,4,7,11, 384.23,30,32, 385.5,6,7,19,24, 388.12, 389.17 (2 v.), 391.14,19,20, 392.22,31, 394.32,49,51, 396.9, 398.13,20, 400.10, 402.6,11, 403.12, 409.20,24, 415.18,19, 423.27, 425.30, 427.44, 429.23, 432.27, 437.10,19, 456.27,29, 481.13,14, 495.4, 496.23,33,37, 546.15,18,20, 547.26,28,30,32,34,5,7 (2 v.),8, 548.15,16,21, 549.13,16, 550.38, 551.11, 555.9,14,15,18,19,22, 556.24, 566.20 (2 v.),28, 572.25, 574.19, 578.45,55 (2 v.),61, 580.16,4, 586.30, 589.29,30,32, 593.7, 602.31, 603.17, 604.20,24,26, 606.43, 608.14,16, 609.13 (2 v.), 610.16,22, 614.15, 615.28, 616.18, 617.6,19,21, 619.51,58,4, 620.6,9,11,12,13,15,32, 622.4,14, 623.27,28,29,34,35, 624.31,34, 626.14, 628.23,24,37,40, 629.50,8, 630.20,21, 631.13, 632.3,5,9, 637.52,5,10, 645.84, 646.11, 649.23, 650.25, 652.13 (2 v.),14,20, 654.24,27,30, 655.13, 656.44,49,51,53, 657.8, 658.34,58, 666.31, 671.21, 675.35,36, 677.11,13, 679.14 (2 v.), 682.29, 683.31, 697.13,17, 702.29,31,37, 710.13, 712.24, 713.12,14, 714.26,31,33,39, 744.6,7,8, 746.16 (2 v.), 750.33, 752.7, 765.6, 777.5, 778.13, 808.58 (2 v.), 809.108, 810.150, 811.153,167,183, 812.203,205, 819.5, 824.45,47,65, 853.58,60, 870.23,30, 876.42,44, 895.63,13,16. En 4 ocasiones está tras un comparativo y en la lengua mod. diríamos min: 539.6 "mais ca uos nẽ ca - ", 895.64,65 "eras tã bõo rey com̃o - eras mellor ca - ... nõ seras tã bõo com̃o - ". El castellanismo yo en 338.33. Desde el XII (Machado, DELP1 932a, DELP2 980a, en 1265): a. 1193 "eu Eluira Sanchiz" (Leite T. Arc. 14.11); a. 1242-1252 "eu Johan Pirit" (Salazar 7.8); a. 1257 "eu Martinus Pelaez" (id. 26.29); a. 1260 "eu Pedro Duraez... eu Pedro Pedriz... eu Johã Pedriz" (id. 28.1, 29.1,4); a. 1259 "eu Martino... eu Pedro Rodrigiz" (id. 44.3, 45.7), etc., etc. En cast. desde los orígenes.

K. M. Parker (1958): Vocabulario de la Crónica Troyana. Salamanca: Universidad.
eu
pers. pron. {pers.} yo; I: I 92.4.

R. Lorenzo (1968): Sobre cronologia do vocabulário galego-português. Vigo: Galaxia.
{eu}
.- EU (932a: 1265): 1193 "eu Eluira Sanchiz" (T. Arc. 14.11); 1242-1252 "eu Johan Pirit" (Salazar 7.8), etc.

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
eu
pers pron. pess. {pers.}: B.10 E macar eu estas duas non ey; 3.27, 1.3, 4.11, 5.5 || ai eu : 237.41 Ai eu en terr'allẽa; V. ai.

K. M. Parker (1977): Vocabulario clasificado de los folios gallegos de la Historia Troyana. Illinois: Applied Literature Press.
eu
pers. pron. {pers.} yo; I: eu coydo o a criar, 45.41, 12.16, 34.24.

M. de Miguel (1977): Vocabulario gallego medieval en documentos del s. XIII anteriores a 1275. Memoria de licenciatura. Universidad de Valladolid.
eu
yo
ego
pers. .- pron. {pers.}, 'yo'. Del latín vulgar EO que en clásico era ĔGO; a. 1228 "Eu Don Alfonso per la gracia de Deus" (15.4); a. 1253-54, 13.11,19, 14.7,9,12; a. 1257, 26.3,28; a. 1258-61, 33.14, 43.15,17,22,25; a. 1259, 44.3, 45.7, 27.2,8; a. 1260, 28.1,6, 29.1,4,13, 30.17; a. 1261, 45.11, 46.1,2, 47.8; a. 1262, 48.18, 49.2; a. 1265, 49.6, 50.14, 51.30; a. 1266, 53.6,9; a. 1268, 54.21; a. 1269, 55.2.17, 56.29; a. 1270, 57.5,11,20, 58.1,14; a. 1271, 59.2,7, 60.1,11,13,18, 61.1,13, 62.6; a. 1272, 62.10, 63.23,25; a. 1273, 64.3, 65.6; a. 1274, 65.10,15,19, 66.1,5,6,20; a. 1275, 67.2,7,8, 68.5,10,12,14, 69.18, 70.2,6; a. 1253-54 "yo Garcia fernandez uosso juyz" (12.8), 13.15,17; también aparece el latinismo ego, a. 1275 "Ego M. Uiuianj notario jurado in Deça" (71.3).

M. C. Barreiro (1985): O léxico dos Miragres de Santiago. Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
eu
pers. .- pron. pers. de 1ª persona " yo". 6.4 "-O señor de hũ castelo que eu ora teno"; 6.9 "Eu tina o castelo"; 7.1 "o mais que eu pude"; 7.2 "vio que eu me lle enfestaua cõ o castelo"; 7.7 "et se[ẽ]do eu en seu poder"; 8.5 "esto me veerey eu"; 8.7 "Et eu seendo enforcado"; 8.10 "Et eu seẽdo asi"; 9.2 "et eu onde siia rrespondylle"; 10.4 "-Eu rreçebi d' este apostolo santo tal dom que eu nõ era dino"; 11.1 "Et eu crivios de cõsello"; 11.7 "que deboamẽte eu yria aas tuas oras se podese!"; 11.10; 25.1; 28.6; 36.5,7,11; 37.2; 39.2,8; 42.8; 43.3,8,9; 53.8; 54.5; 64.4; 72.2; 73.7; 74.1,3,5; 86.12,13; 87.1,2,3; 100.3,7; 105.7,8,9,11; 106.5; 107.10,12; 108.3; 122.5,10; 129.7; 147.11,12,13; 174.4; 181.10; 182.2; 184.7,8,13; 185.2,4; 189.17; 195.14; 198.15,17,19; 199.3,8,9,10; 201.14,15,17; 202.1,14,17,19; 203.4,11; 205.13; 210.5; 213.10; 217.7; 221.21; 222.6; 223.17,18; 224.7,9,24; 225.12,14; 226.5; 227.11,16; 232.7,15; 233.4,15; 234.2.

F. R. Tato Plaza (1999): Libro de notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega [Glosario, pp. 237-711].
eu
pers. pron. pers. "Eu". Pronome co que se designa a si mesma a persoa que fala.
____ eu (137): "como eu Aldonça Munjs" 703, 709, "bõas obras que en este mũdo eu de vós ey rreçebjdo" 710, 723, 726, 741, 745, "A qual dita parte que eu ey" 759, "Este día como eu, Rroý Mouriño / de San Tomé, e eu, Johán Peres, marineyro" 773, 774, 790, 792, 796, 801, 826, 827, 831, 831, 840, 895, 923, "as quaes / eu ove de Diego d' Outeyro" 929, 958, 962, 993, 996, "señorío que eu ey" 1005, 1015, 1031, 1052, "e eu, a dita Eluyra Ares" 1053, 1064, 1090, 1140, 1157, 1158, 1169, "sejã firmes / como se as eu dese e outorgase" 1184, 1205, 1218, 1222, 1225, 1241, 1256, 1269, 1274, 1284, "ha de pagar segundo que eu / so obligada" 1287, 1291, 1318, 1331, 1338, 1372, 1375, 1381, 1390, 1396, 1406, 1407, "segũdo que o eu teño aforado" 1417, 1418, 1428, 1429, 1437, "Como eu, Tareyia Ares" 1521, 1527, 1533, "os morauidís / vellos que vos eu e o dito meu marido deujamos" 1534, 1551, 1573, 1574, 1582, 1584, "los eu conprey ẽna çibdade de Santiago" 1590, 1618, 1621, 1627, 1693, 1695, 1705, 1706, 1815, 1821, 1836, 1874, 1960, "hũu colchón que lle eu prestey" 1967, 1970, 1971, 1976, 1990, 2001, 2008, 2014, 2030, 2033, 2056, 2056, 2057, 2057, 2086, 2235, 2239, "como se eu mjsmo / as dese" 2245, 2250, 2289, 2334, 2348, 2356, 2369, 2383, 2388, 2406, 2410, 2428, 2429, 2431, 2433, 2440, 2441, 2442, 2444, 2446, 2452, 2454, 2551, 2553, 2558, 2567, 2587, 2596, 2605, 2611, 2612, 2880, 2881, "ao qual eu tomey juramento" 2942.
________ Do lat. vulgar eo, clásico ĕgo; o g latino mantense en gal. e port. cando vai seguido de a, o, u (cf. chaga, legume), pero neste caso a consoante perdeuse xa no lat. vulgar, probablemente debido ó seu carácter frecuentemente átono na frase. Documéntase desde o séc. XII (Lorenzo Crónica s.v.).
________ Actualmente en gal. a solución maioritaria é eu, con pronuncia ['εw] ou ['ew], cun timbre cerrado antietimolóxico por contacto coa vocal velar, e distribución arbitraria, podendo variar de aberta a pechada nun mesmo falante. Existe tamén unha forma minoritaria ou: "o paso de e a o pode explicarse a través dunha forma [ö], como consecuencia do escurecemento da vocal inicial polo -u, forma rexistrada na fala dos vellos de Tras-os-Montes" (Álvarez Pronome p. 12). Unha outra var. iou, en falas de transición ó leonés e en Goián, adoita explicarse como influencia do leonés, por mor dunha colonización nos primeiros séculos da Reconquista (como sostén Fernández Goyán); sen embargo, os últimos estudios sobre a ditongación no goianés parecen indicar causas internas, de orixe metafonética (Véxase Pousa Goián e mais Pousa Ditongación).




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL