logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra freire como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.6 Rows
- Número de acepcións atopadas: 5.
- Distribución por dicionarios: CRÓNICA XERAL (1), CRONOLOXÍA (1), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (2), CANTIGAS DE ESCARNHO (1).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
frey
freyre
frayre
frayre
fraide
frey
freire
fleire
Freire
fem. 'fraile, fray' . Al igual que FRADE, estas formas tienen base en el lat. FRĀTREM, pero a través del prov. ant. fraire (frey y freyre del prov. con contaminación de la forma francesa). Formas: frey 90.1 "cõ - Palayo", 91.27, 105.1,17, 107.72,80 " - Paayo", 92.47 "don - Paayo", 128.72 " - Pelayo"; freyre 703.18, 864.29, freyres 703.4, 756.5, 757.9, 779.20, 800.10, 803.67, 810.126, 833.22 (c. 564), 835.6,7 (c. 566), 849.4 (c. 583), 850.13 (c. 583),3,10 (c. 584), 854.7,12, 856.1 (c. 590), 863.12, 864.24, 880.8 (c. 619), frayre 92.5, 893.15, frayres 286.10. La forma frayre es ant. y llega hasta el XV: a. 1199 "ad frayres de hospitale XXV mrs... ad frayres templarios... ad frayres de spatis... ad frayres de sepulcro XV mrs." (CDGH 88); a. 1218 "fraires habeant duas partes... Ego fraire Donnus P. aluitiz... fraire donnus M. gunsalui... et fraire F. martini... Fraire Donnus simeon menendi. Fraire F. gil" (PMH Leges 579); a. 1242-1252 "e achou y os frayres... dous dias que estederum y os frayres" (Salazar p. 8.21, 9.3); Gal. Estoria "et faziã santa vida cõmo frayres" (50.30); a. 1387 "mando aos frayres do moesteyro de san Domingo... L mrs. et outros tantos mando aos frayres de san Francisco... a clerigos ou a frades" (CDGH 418); a. 1441 "quaes quer frayres, clerigos, demandadores" (Ferro2 p. 423); Frades Menores "da Ordem dos fraires menores... dos fraires menores" (I, 3), "o quall a sam Framçisquo e ós fraires se avia oferecido de seer procurador" (I, 9), etc. Aquí también una forma cruzada fraide: cfr. "os fraires... huum fraide mudo... huum frade... muytos fraires" (I, 286), etc. (dos ejs. en Machado DELP1 1024a). La forma apocopada frey (grafía mod. frei ), que se usa ante el nombre de persona, se conoce desde el XIII: a. 1257 "frey Paris. frey Vermuy. frey Johã" (Salazar 26.22-23); a. 1262 "frei don ioham garcia - Frey don P. moniz - frei don R. martiins - Frei mendo martiins - Frei don m. fagundiz - Frei F. Petri - Frei..." (PMH Leges 702); a. 1270 "eu frey Roy soarez Comendador da baylia de Lixbõa... eu ffrey Roy soarez Comendador... per chamamento de frey Roy soarez" (Portel 85); a. 1273 "ffrey vaasco custodio dos frades meores. ffrey joyao gardian dos frades meores" (id. 111); a. 1328 "dom ffrey Beringel" (Ferreiro VI, Apénd. 86); Orto Esposo 148.15, 346.34; Aves "meu irmão ffrey Ramiro" (p. 20.26); a. 1451 "frey Martiño de la Figeira" (Ferro2 p. 53), a. 1455 "a noso señor obispo don frey Pedro de Silva" (id. 300). La forma freire se documenta desde el s. XII: a. 1160 "per illam scilicet lumbam quomodo diuiditur inter freires et aluorge" (Chanc. Med. Port. I, 276); a. 1212 "mei nobiles homines aut freyres aut hospitilarii" (PMH Leges 560); a. 1214 "ao maestre e aos freires d' Euora" (Test. Afonso II, 259); a. 1218 "caseiro de freires" (PMH Leges 578); a. 1255 "meus nobilis homo aut freyres" (id. 665); a. 1257 "mei nobiles homines aut freyres" (id. 671); a. 1261 " Johan Rod. freyre" (Sponer 145.38); a. 1268 "con outorgamento de nossos freires" (Portel 47); a. 1269 "caualleiros ou freires" (PMH Leges 714); a. 1270 "aut freyres aut hospitalarii" (id. 718); a. 1188-1230 "freire que se metiere in freiria. Nvllus freire que se metiere in freiria" (id. 783); CSM 299.1,31 "vẽo en vision a un freire... e o freir'a outros freires dizia esto"; Cr. 1344 "os freyres do temple" (fol. 269aV), etc.; cfr. fleire en 1195 "de casis quas nostri boni homines, aut fleires, aut hospitalarii aut monasteria in poboos habuerint" (PMH Leges I, 492); a. 1195 "mei nobiles homines aut fleires" (id. 497). Freire se refería especialmente a los miembros de una orden militar y religiosa, quedando prácticamente en la leng. mod. reducido al apellido Freire (gall. y port.). Cfr. para el cast. Corominas DCELC II, 564. Se usó también el fem.: CSM 151.8 "nen monjas nen freiras", 262.48 "leigo nen leiga nen freira", 303.12,22 "freiras que as guardan... a ffreira"; F. Lopes Cr. D. Pedro "com freiras d' ordem" (p. 119.7); a. 1348 " Marina peres dita crua frayra do moesteyro... eluira fernandes frayras" (CDGH 149); a. 1348 " orraca uaasquez... frayra do dito moesteyro... frayra de sta. clara" (id. 194).

R. Lorenzo (1968): Sobre cronologia do vocabulário galego-português. Vigo: Galaxia.
{frayre
frey
freire}
.- FREIRE (1024a: 1160 topónimo; fraire XIV; fleire sem ex.; frei em 1270 e 1262): 1199 "ad frayres de hospitale XXV mrs... frayres templarios... ad frayres de spatis... ad frayres de sepulcro XV mrs." (CDGH 88); 1242-1252 "achou y os frayres... que estederum y os frayres" (Salazar 8.21, 9.3); 1257 "ffrey Joane... frey Paris frey Vermuy frey Johã" (id. 24.12; 26.22, 23) // CSM 151 "nen monjas nen freiras" (8); 262 "leigo nen leiga nen freira" (48) (303.12, 22); 1348 "orraca uaasquez... frayra do dito moesteyro... frayra de sta. clara... Marina p. dita crua frayra do moesteyro" (CDGH 194.14, 27; 149.10, 11).

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
fraire
freire
(299.31 F) V. freire.
freire
fraire
s. m s. m.: frade, monge: 275.1 dous freyres do Espital; 299.1. Cf. fraire.

M. Rodrigues Lapa (19702): Cantigas d'escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses. Vigo: Galaxia ["Vocabulário galego-português", pp. 1-111].
freire
= frade, monge: {Gil Perez Conde} Direi-vos eu u o busquei: / antr' estes freires tempreiros 161.19; 409.2.




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL