| M. C. Barreiro (1995): A documentación notarial do concello de Noia (ss. XIV-XVI). Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela [Glosario, pp. 155-456]. |
|---|
moeda
{moneda}
| subst. |
subst. 'peza de ouro, prata, cobre ou outro metal e que, ben polo seu valor efectivo ou ben polo que se lle atribúe, serve de medida común para o prezo das cousas e para facilita-lo cambio'. Moeda, "çento et XX et quatro libras da dita moeda" 3.25 (1342); "çẽto et dez morauidís da dita moeda eu de uós rresebỉ en dineyros feytos" 8.26 (1381); "so pena de dous mjll morauidís desta moeda" 10.126 (1390); "morauidís de vós logo rreçebo en moeda d' ouro et de prata et en dineiros brancos" 13.28 (1395); "os quaes çen morauidís da dita moeda diso que le enprestara" 24.30 (1407); "dusẽtos morauidís da dita moeda" 24.77 (1407); "quorẽta et çinquo morauidís da dita moeda" 24.94 (1407); "duzentos et dez morauidís da dita moeda nós de vós rreçebemos" 29.32 (1415); "mjll et quinẽtos morauidís da dita moeda que eu así pagey porla dita casa" 53.36 (1469); "vijnte e çinco morauidís da dita moeda que me aujades dado e prestado" 63.26 (1487). Hai 70 ocorrencias deste termo vid. listado s.v. moeda. Moneda, "duzentas et quareenta libras da dita moneda" 5.29 (1345); "sesenta et quatro morauidís da dita moneda em voso nome a mỉ dou et pagou Pero Ares" 12.13 (1394). |
| ____ | |
moeda del rrey, 'dise da moeda cuñada polo rei que se nomea'. Moeda, "peyte por pena çẽ morauidís em esta moeda del rrey dom Fernãdo" 1.25 (1332); "sseseenta et dúas libras de brãqas, moeda del rrey don Affomso de Castella" 3.15 (1342). Moneda, "libras pequenas desta moneda del rrey dõ Afonso de Castella" 2.15 (1341); "desta moneda del rrey dõ Affonso de Castella" 4.20 (1343); "por çento et vijnte libras pequenas, moneda del rrey dõ Afonso de Castella" 5.17 (1345). |
| ____ | ____ |
moeda corrente, moeda vsáuel, 'a moeda usual, habitual, a que está en curso legal no momento de que se trata e no lugar que se di'. Moeda, "por cen barudas, dessta moeda que ora core eno rreyno de Castela" 6.13 (1373); "de dez dineyros o morauidí, da moeda vusáuelle do rreyno de Castella" 8.25 (1381); "çem morauidís desta moeda que oora corre ẽno rreyno de Castella" 11.16 (1390); "de dez djneiros hũu morauidí, desta moeda vsauel do rregno de Castela" 13.27 (1395); "des dineiros o morauidí desta moeda vsauel do rregno de Castela" 15.27 (1395); "des dineiros o morauidí, da moeda usáuel do rreyno de Castella, os quaes" 6.20 (1397); "des dineiros o morauidí da moeda bsáuel do rreyno de Castella" 17.20 (1397); "de pena quinẽtos morauidís da moeda usáuel et a pena pagada ou nõ pagada" 22.30 (1403); "ooyto morauidís de moeda vella branqua en tres dineiros, ou da moeda corrente, ao tenpo da paga" 30.23 (1415); "doze liuras da moeda vella blanqua, en tres dineiros ou moeda corrẽte, porlos tenpos que valla a dita contía" 36.23 (1425); 38.31 (1435); 38.33 (1435); 44.58 (1448); 50.25 (1462). Moneda, "por çento morauidís de brancos, de dez dineyros o morauidí, desta moneda usáuel, os quaes morauidís de uós rreçebemos" 9.18 (1385). |
| ____ | ____ |
moeda do rreyno de, "quatro morauidís de branquos, moeda do rreyno de Castella" 10.70 (1390); "por duzẽtos morauidís da moeda do rrejno de Castella que se agora vsa" 18.17 (1397); "o morauidí, moeda do rregno de Castela" 20.38 (1403); "moeda do rregno de Castella branca en tres dineiros" 21.38 (1403); "desta moeda do rreyno de Castella" 25.21 (1409); "et so pena de dez mjll morauidís da moeda do rregno de Castella" 34.48 (1422); "çem frolijs d' ouro boos et de justo peso, da moeda et cruno do rreyno d' Aragõ" 38.57 (1435). |
| ____ | ____ |
moeda vella, vid. s.v. vello2c). Moeda, "sesenta et quatro morauidís de moeda vella de dez dineiros o morauidí" 12.11 (1394); "por quoreẽta morauidís de moeda vella, de dez dineiros o morauidí" 20.38 (1403); "pagar quorẽta et çinquo morauidís de moeda vela aalẽde os ditos çẽ morauidís" 24.92 (1407); "duzentos et dez morauidís de moeda vella, cõtando blanca en tres dineiros" 29.31 (1415); "oyto morauidís de moeda vella branqua en tres dineiros" 30.23 (1415); "doze liuras da moeda vella blanqua, en tres dineiros" 36.22 (1425); "so pena de douss mjll morauidís de moeda vella" 37.40 (1434). |
| R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo. |
|---|
foreyro
foreyra
moeda foreira
| sust. |
'lo que pertenece o se hace con arreglo al fuero, conocedor del fuero, cabal' , de foro. Dos veces: foreyra 773.4 "derõ al rey moeda -", foreyros 170.101 "et omes sisudos et - ". Desde el s. XIII: a. 1259 "una nostra uinea quam habebamus forariam in termino Sanctarene... una nostra vinea foraria... una nostra uinea foreira" (Portel 77, 78); a. 1267 "et que uos quitesdes das herdades fforeyras que comprastes... outras erdades fforeyras" (Sponer 149.52,53); a. 1268 "de herdades foreyras" (id. 122.11); a. 1268 "homines meos forarios" (PMH Leges 712); a. 1287 "veendo a enquiriçõ sobrelos herdamentos de nosso senor el Rey regaengos e foreyros ascondudos" (Desc. Portug. I, 19); a. 1319 "algũas herdades daquelas que as hj han foreyras" (id. I, 35); a. 1337 "as mhas casas... tã bẽ as da morada come as forejras" (Portel 177). Se utiliza también como sust., con la acepción 'tributario' : a. 1347 "reçebo a dita Elvira... por foreira do dito moesteiro" (Duro p. 190), id. "aos foreiros que ten a dita herdade" (id. 192); a. 1351 "os foreiros recudean a vos con os foros... aos foreiros das ditas herdades" (id. 197) (también 210, 227); a. 1473 "foros e cartas que agora ao presente os foreiros e rendeiros teen" (Oseira, en BCMO III, 18); Oficios "em isto fazes que os de M. nom te tenham por seu rei, mas por seu rendeiro ou foreiro" (126.10); cfr. a. 1258 "assi de regaengos quoma de foros quoma de foreiros" (Textos Port. Med. 418). Véase Morais, E. Rodríguez y Valladares para la acepción ant. moeda foreira. En cast. también en el XIII (PCG 429a16 "omnes sesudos et foreros" ). |
moeda
moneda
| |
'moneda' , del lat. MŎNĒTA (REW 5659). Formas: moeda 173.26, 245.43, 530.20, 535.12, 739.35 "daquella - que entõ corria que era boa - ", 773.3-4 "derõ al rrey - foreyra", moneda 127.28, 542.22, 555.23 "que mãde laurar - " (moñ puede tratarse de simple grafía de moeda y no de moneda ), mõedas 899.12 "bateu - de muytas guisas". Desde el s. XIII: a. 1267 "alffonsiis, moeda branca do tenpo da gerra" (Sponer 149.44); a. 1269 "çincoenta soldos moeda d' alfonsíís" (Salazar 55.15); a. 1270 "quençe soldos moeda d' alfonsis" (id. 57.19); CSM 164.12 "de mandar fazer mõeda"; a. 1271 "duzentos soldos moeda d' alffonsijs" (Salazar 59.6); a. 1282 "da boa moeda" (id. 85.27); a. 1291 "CLa mor. daquela moeda" (Duro p. 163); a. 1294 "desta moeda blancha" (id. 164); a. 1295 "desta moeda blanca" (id. 164); a. 1296 "XIII soldos desta moeda blanca... desta moeda" (id. 165); a. 1310 "da moeda branca del rey... da dicta moeda" (id. 168); Miragres "dos da moeda de Thare" (p. 219); Gal. Estoria "estes forõ os que fezerõ primeyramẽte moeda" (98.5), etc. Otros ejs. en Morais y E. Rodríguez; cfr. a. 1282 "da boa moneda" (Salazar 83.25); a. 1297 "çem soldos da husal moneda" (id. 99.18); a. 1362 "desta moneda" (id. 116.23). En cast. desde el s. XII. |
| F. R. Tato Plaza (1999): Libro de notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega [Glosario, pp. 237-711]. |
|---|
moeda
| f. |
f. "Moeda, peza de metal con valor establecido que se utiliza como medida de valor para mercar cousas". |
| ____ | |
moeda (4): "setẽta e hũu morauidís de moeda vella desta moeda / corrẽte" 1626, 1627, "mjll e dosentos morauidís de moeda vella" 377, 1394. |
| ____ | ____ |
Do lat. mŏnēta, propiamente, "sobrenome que os romanos daban á deusa Xuno", ó lado do templo da cal se instalou unha fábrica de moeda. Atéstase desde o séc. XIII, en 1267 en documentos galegos e nas CSM. Formas con n atéstanse en 1282, 1297 e 1362 (Lorenzo Crónica s.v.). As ocorrencias 377 e 1394 están escritas con abreviatura mon con sinal, pero non cremos que se deba interpretar como castelanismo, senón como unha pervivencia gráfica da tradición latina. |
