Dictionary of Dictionaries

· Search the Dictionary of Dictionaries

You searched for the expression grolo among the lemmas in the Dictionary of Dictionaries without taking into account the accentuation of the word or the difference b/v


- Number of definitions found: 39
- Distribution by dictionaries: Sarmiento (1746-1770) (1), Rodríguez (1854c) (1), Aguirre (1858) (2), Pintos (1865c) (1), Valladares (1884) (1), Leiras (1906) (2), Filgueira (1926) (1), Carré (1928-1931) (1), Carré (1933) (1), Ibañez (1950) (1), Carré (1951) (3), AO (1955) (1), Eladio (1958-1961) (7), AO (1967) (2), Franco (1972) (7), Rivas (1978) (1), Carré (1979) (3), CGarcía (1985) (3)

Martín Sarmiento (1746-1770): Colección de voces y frases de la lengua gallega, ed. de J. L. Pensado Tomé (U. de Salamanca, 1970)
[grolo][golo]

Estoy persuadido a que siendo niño oí aplicar en Pontevedra al huevo el epíteto grôlo. Dudo si es lo mismo que huero, que en portugués se llama gôro, en tierra de Lugo, gôlo, y en portugués guelo. Adriano Junio se enfada contra los que confunden los huevos zephyrios con los urinos, pues éstos son galleados y aquéllos no. La voz huero viene del griego ourios o urios, del cual formó Plinio urinos; y así gôro, gôlo, guero, guelo y huero significan una misma cosa y tienen una misma raíz. De ésto no dudo pues se observa la analogía. Los que con Varrón, Plinio y otros, suponen que las gallinas ponen algunos huevos sólo en virtud del viento, y en especial del céfiro, sin concurso de gallo, dicen que esos huevos se llaman zephyrios , hypenemios o subventaneos. Estos son hueros per se, pues nunca son fecundos. Otros son los propiamente hueros, que llama Plinio urinos y cynosuros, o por que se ponen en tiempo de la canícula, o porque la gallina no los calentó bastantemente o porque los desamparó. Estos eran fecundos, y por accidente se han hecho estériles y hueros. Pero falta otra clase de huevos y son aquellos que cuando se compran ya tienen casi todo el pollito formado; a éstos llaman huevos empollados. De este género de huevos vienen algunos a Madrid en donde pasa de todo. Estos, aunque también se pueden llamar hueros en general piden un especial nombre, y si la voz grôlo, de que voy hablando, no es la misma que el gôlo deLugo, o el gôro portugués, hallo entre grôlo y grêlo una semejanza de voz, significado y raíz. Junio, para el huevo urino o huero, pone la expresión de que no tiene germe a la francesa. Claro está que el huevo empollado tiene germen, y aun el pollito ya comenzado y cuyo embrión se distingue. Malpighi, en su selecto tratado De Formatione Pulli in Ovo, satisfará a quien gustare saber, cómo, cuándo y en cuánto tiempo, aparece formado ya el embrión del pollito en el huevo que está debajo de la gallina, y si quisiese extender más su curiosidad, infórmese de los autores, y en especial de Réaumur, que refieren de los de Egipto que sacan 4.000 o 6.000 pollitos de una vez y sin concurso de gallina para fomentar los huevos, con sólo meterlos en unos hornillos y darles fuego muy suave graduado por debajo. Ya hoy en Francia se hace lo mismo, y leí que una señora que había enhornado 300 huevos había sacado 287 pollitos. Y si es verdad que un huevo agitado en una honda se cuece, y que puesto debajo de estiércol un huevo, a tanto tiempo de calor, sale perfecto y vivo el pollito, se hará verisímil que muchos huevos salgan empollados al abrirlos por la combinación de varias circunstancias. Esos huevos se llamarán grôlos, aludiendo al gérmen o pimpollo (o por hablar con alusión pi-pollo) que ya tienen patente. Germen, germulo, germullo, y en castellano hermollo, piden que el gallego sea germôlo, conque si del germèlo salió grêlo, debe salir grôlo del germolo; uno y otro significan pimpollo, grêlo, el repollo o bretón de la rabiza y el grôlo el renuevo o pollo del huevo. Estoy firme en que la voz grôlo se usa en Galicia. Dudé si se aplica al huevo, pero no dudo que se aplica a otras cosas, v. g.: " estas berzas están grôlas ", " este guisado está grôlo ", etc. Para ésto o es preciso usar en segunda significación del primitivo significado del grôlo, o recurrir a la voz gluten . "Este huevo no se puede comer porque ya está grôlo " abre camino, por similitud, para decir por translación: " estas berzas están grôlas " y no se pueden comer. Colección 1746-1770

Francisco Javier Rodríguez (1854c): Diccionario gallego-castellano, transcrito do ms da RAG por AS para este diccionario
grolo

[Da lista de voces sen definir].

Luís Aguirre del Río (1858): Diccionario del dialecto gallego, ed. de Carme Hermida Gulías, CSIC-IPS, 2007
grolo

Gordo, desiforme, contrahecho, se dice de los hombres.

grolo ne

Golo (V.).

Juan Manuel Pintos Villar (1865c): Vocabulario gallego-castellano, ed. de Margarita Neira e Xesús Riveiro, A Coruña, RAG, 2000
grolo

Huero, sin sustancia, desabrido, podrido].

Marcial Valladares Núñez (1884): Diccionario gallego-castellano, Santiago, Imp. Seminario Conciliar
GROLO

V. ENGROLADO

Manuel Leiras Pulpeiro (1906): Vocabulario (lido directamente do ms da RAG para este diccionario)
grolo

gorullo

grolo

gorullo

X. Filgueira Valverde, L. Tobío Fernandes, A. Magariños Negreira e X. Cordal Carús (1926): Vocabulario popular galego-castelán (publicado por entregas en El Pueblo Gallego)
GROLO adx.

Huero. A medio cocer. Dícese del ojo que tiene alguna nube o señal que le distingue del otro. Podrido.

Leandro Carré Alvarellos (1928-1931): Diccionario galego-castelán, 1ª ed., Lar, A Cruña, 1926-1931
groloadj.

Huero. V. golo.

Leandro Carré Alvarellos (1933): Diccionario galego-castelán, Segunda Edizón, A Coruña, Roel
grolo adj.

Huero. V. Golo.

José Ibáñez Fernández (1950): Diccionario galego da rima e galego-castelán, Madrid
groloadj.

Huero (golo).

Leandro Carré Alvarellos (1951): Diccionario galego-castelán, Terceira Edizón, A Coruña, Roel
grolo adj.

Huero. V. Golo.

________

Gorullo, bolita de hilo que se deja en algunas telas.

________

Trago, chisguete. V. Groulo.

Aníbal Otero Álvarez (1955): Hipótesis etimológicas referentes al gallego-portugés, CEG XXXII, pp. 405-427
grolo

"x|olo. Huero, podrido, hablando de los peces. grola "x|Ola, la fruta, cuando está podrida por el medio. La Guardia. DEL GR. URION. (HE05)

Eladio Rodríguez González (1958-1961): Diccionario enciclopédico gallego-castellano, Galaxia, Vigo
GROLO s. m.

Sorbo, trago, porción de líquido que se bebe de una vez.

________

GOTO, GROULO.

________

FRAS. Grolo a grolo valéirase o xerro.

GROLO,-LAadj.

Huero. Dícese del huevo no fecundado.

________

Dícese del alimento a medio cocer, ENGROLADO.

________

Podrido, putrefacto.

________

Dícese del ojo que tiene alguna nube o señal que le distingue del otro.

Aníbal Otero Álvarez (1967): Contribución al diccionario gallego, Vigo, Galaxia
grolo

Prov. Diz-se da castanha mal asada. CF. Del Prerrománico GORARE. (CDG)

grolo

"x|olo. Huero, podrido, hablando del pescado. La Guardia. Del Prerrománico GORARE. (CDG)

X. L. Franco Grande (1972): Diccionario galego-castelán, 2ª ed., Galaxia, Vigo
grolo s. m.

Sorbo, trago.

________

goto, groulo .

________

Grolo a grolo, valéirase o xarro. [*No orixinal o lema é "crolo"].

grolo ,-la adj.

Huero. Dícese del huevo no fecundado.

________

Alimento a medio cocer; engrolado .

________

Podrido, putrefacto.

________

Ojo que tiene alguna señal o nube que le distinque del otro.

Eligio Rivas Quintas (1978): Frampas, contribución al diccionario gallego, CEME, Salamanca
grolo adj

Estiércol a medio fermentar, a medio hacer (Frades): Non llo botes á terra ghrolo, que non che vai dar nada. El dicc. refleja grolo, huero. (FrampasI)

Leandro Carré Alvarellos (1979): Diccionario galego-castelán e Vocabulario castelán -galego, A Coruña, Moret
Grolo adj.

Huero. V. Golo.

________

Gorullo, bolita de hilo que se deja en algunas telas.

________

Trago, chisguete. V. Groulo.

Constantino García González (1985): Glosario de voces galegas de hoxe, Universidade de Santiago, Verba, anexo 27
grolo m.

1. (Goi.) capa de tojo sin pudrir;

________

2. (Vil.), gorolo (Ced.) grumo de harina.

grolo adj.

var. de goro.