Dictionary of Dictionaries

· Search the Dictionary of Dictionaries

You searched for the expression grolo among the lemmas in the Dictionary of Dictionaries


- Number of definitions found: 39
- Distribution by dictionaries: Sarmiento (1746-1770) (1), Rodríguez (1854c) (1), Aguirre (1858) (2), Pintos (1865c) (1), Valladares (1884) (1), Leiras (1906) (2), Filgueira (1926) (1), Carré (1928-1931) (1), Carré (1933) (1), Ibañez (1950) (1), Carré (1951) (3), AO (1955) (1), Eladio (1958-1961) (7), AO (1967) (2), Franco (1972) (7), Rivas (1978) (1), Carré (1979) (3), CGarcía (1985) (3)

Martín Sarmiento (1746-1770): Colección de voces y frases de la lengua gallega, ed. de J. L. Pensado Tomé (U. de Salamanca, 1970)
[grolo][golo]

Estoy persuadido a que siendo niño oí aplicar en Pontevedra al huevo el epíteto grôlo. Dudo si es lo mismo que huero, que en portugués se llama gôro, en tierra de Lugo, gôlo, y en portugués guelo. Adriano Junio se enfada contra los que confunden los huevos zephyrios con los urinos, pues éstos son galleados y aquéllos no. La voz huero viene del griego ourios o urios, del cual formó Plinio urinos; y así gôro, gôlo, guero, guelo y huero significan una misma cosa y tienen una misma raíz. De ésto no dudo pues se observa la analogía. Los que con Varrón, Plinio y otros, suponen que las gallinas ponen algunos huevos sólo en virtud del viento, y en especial del céfiro, sin concurso de gallo, dicen que esos huevos se llaman zephyrios , hypenemios o subventaneos. Estos son hueros per se, pues nunca son fecundos. Otros son los propiamente hueros, que llama Plinio urinos y cynosuros, o por que se ponen en tiempo de la canícula, o porque la gallina no los calentó bastantemente o porque los desamparó. Estos eran fecundos, y por accidente se han hecho estériles y hueros. Pero falta otra clase de huevos y son aquellos que cuando se compran ya tienen casi todo el pollito formado; a éstos llaman huevos empollados. De este género de huevos vienen algunos a Madrid en donde pasa de todo. Estos, aunque también se pueden llamar hueros en general piden un especial nombre, y si la voz grôlo, de que voy hablando, no es la misma que el gôlo deLugo, o el gôro portugués, hallo entre grôlo y grêlo una semejanza de voz, significado y raíz. Junio, para el huevo urino o huero, pone la expresión de que no tiene germe a la francesa. Claro está que el huevo empollado tiene germen, y aun el pollito ya comenzado y cuyo embrión se distingue. Malpighi, en su selecto tratado De Formatione Pulli in Ovo, satisfará a quien gustare saber, cómo, cuándo y en cuánto tiempo, aparece formado ya el embrión del pollito en el huevo que está debajo de la gallina, y si quisiese extender más su curiosidad, infórmese de los autores, y en especial de Réaumur, que refieren de los de Egipto que sacan 4.000 o 6.000 pollitos de una vez y sin concurso de gallina para fomentar los huevos, con sólo meterlos en unos hornillos y darles fuego muy suave graduado por debajo. Ya hoy en Francia se hace lo mismo, y leí que una señora que había enhornado 300 huevos había sacado 287 pollitos. Y si es verdad que un huevo agitado en una honda se cuece, y que puesto debajo de estiércol un huevo, a tanto tiempo de calor, sale perfecto y vivo el pollito, se hará verisímil que muchos huevos salgan empollados al abrirlos por la combinación de varias circunstancias. Esos huevos se llamarán grôlos, aludiendo al gérmen o pimpollo (o por hablar con alusión pi-pollo) que ya tienen patente. Germen, germulo, germullo, y en castellano hermollo, piden que el gallego sea germôlo, conque si del germèlo salió grêlo, debe salir grôlo del germolo; uno y otro significan pimpollo, grêlo, el repollo o bretón de la rabiza y el grôlo el renuevo o pollo del huevo. Estoy firme en que la voz grôlo se usa en Galicia. Dudé si se aplica al huevo, pero no dudo que se aplica a otras cosas, v. g.: " estas berzas están grôlas ", " este guisado está grôlo ", etc. Para ésto o es preciso usar en segunda significación del primitivo significado del grôlo, o recurrir a la voz gluten . "Este huevo no se puede comer porque ya está grôlo " abre camino, por similitud, para decir por translación: " estas berzas están grôlas " y no se pueden comer. Colección 1746-1770

Francisco Javier Rodríguez (1854c): Diccionario gallego-castellano, transcrito do ms da RAG por AS para este diccionario
grolo

[Da lista de voces sen definir].

Luís Aguirre del Río (1858): Diccionario del dialecto gallego, ed. de Carme Hermida Gulías, CSIC-IPS, 2007
grolo

Gordo, desiforme, contrahecho, se dice de los hombres.

grolo ne

Golo (V.).

Juan Manuel Pintos Villar (1865c): Vocabulario gallego-castellano, ed. de Margarita Neira e Xesús Riveiro, A Coruña, RAG, 2000
grolo

Huero, sin sustancia, desabrido, podrido].

Marcial Valladares Núñez (1884): Diccionario gallego-castellano, Santiago, Imp. Seminario Conciliar
GROLO

V. ENGROLADO

Manuel Leiras Pulpeiro (1906): Vocabulario (lido directamente do ms da RAG para este diccionario)
grolo

gorullo

grolo

gorullo

X. Filgueira Valverde, L. Tobío Fernandes, A. Magariños Negreira e X. Cordal Carús (1926): Vocabulario popular galego-castelán (publicado por entregas en El Pueblo Gallego)
GROLO adx.

Huero. A medio cocer. Dícese del ojo que tiene alguna nube o señal que le distingue del otro. Podrido.

Leandro Carré Alvarellos (1928-1931): Diccionario galego-castelán, 1ª ed., Lar, A Cruña, 1926-1931
groloadj.

Huero. V. golo.

Leandro Carré Alvarellos (1933): Diccionario galego-castelán, Segunda Edizón, A Coruña, Roel
grolo adj.

Huero. V. Golo.

José Ibáñez Fernández (1950): Diccionario galego da rima e galego-castelán, Madrid
groloadj.

Huero (golo).

Leandro Carré Alvarellos (1951): Diccionario galego-castelán, Terceira Edizón, A Coruña, Roel
grolo adj.

Huero. V. Golo.

________

Gorullo, bolita de hilo que se deja en algunas telas.

________

Trago, chisguete. V. Groulo.

Aníbal Otero Álvarez (1955): Hipótesis etimológicas referentes al gallego-portugés, CEG XXXII, pp. 405-427
grolo

"x|olo. Huero, podrido, hablando de los peces. grola "x|Ola, la fruta, cuando está podrida por el medio. La Guardia. DEL GR. URION. (HE05)

Eladio Rodríguez González (1958-1961): Diccionario enciclopédico gallego-castellano, Galaxia, Vigo
GROLO s. m.

Sorbo, trago, porción de líquido que se bebe de una vez.

________

GOTO, GROULO.

________

FRAS. Grolo a grolo valéirase o xerro.

GROLO,-LAadj.

Huero. Dícese del huevo no fecundado.

________

Dícese del alimento a medio cocer, ENGROLADO.

________

Podrido, putrefacto.

________

Dícese del ojo que tiene alguna nube o señal que le distingue del otro.

Aníbal Otero Álvarez (1967): Contribución al diccionario gallego, Vigo, Galaxia
grolo

Prov. Diz-se da castanha mal asada. CF. Del Prerrománico GORARE. (CDG)

grolo

"x|olo. Huero, podrido, hablando del pescado. La Guardia. Del Prerrománico GORARE. (CDG)

X. L. Franco Grande (1972): Diccionario galego-castelán, 2ª ed., Galaxia, Vigo
grolo s. m.

Sorbo, trago.

________

goto, groulo .

________

Grolo a grolo, valéirase o xarro. [*No orixinal o lema é "crolo"].

grolo ,-la adj.

Huero. Dícese del huevo no fecundado.

________

Alimento a medio cocer; engrolado .

________

Podrido, putrefacto.

________

Ojo que tiene alguna señal o nube que le distinque del otro.

Eligio Rivas Quintas (1978): Frampas, contribución al diccionario gallego, CEME, Salamanca
grolo adj

Estiércol a medio fermentar, a medio hacer (Frades): Non llo botes á terra ghrolo, que non che vai dar nada. El dicc. refleja grolo, huero. (FrampasI)

Leandro Carré Alvarellos (1979): Diccionario galego-castelán e Vocabulario castelán -galego, A Coruña, Moret
Grolo adj.

Huero. V. Golo.

________

Gorullo, bolita de hilo que se deja en algunas telas.

________

Trago, chisguete. V. Groulo.

Constantino García González (1985): Glosario de voces galegas de hoxe, Universidade de Santiago, Verba, anexo 27
grolo m.

1. (Goi.) capa de tojo sin pudrir;

________

2. (Vil.), gorolo (Ced.) grumo de harina.

grolo adj.

var. de goro.