logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra e como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.29 Rows
- Número de acepcións atopadas: 28.
- Distribución por dicionarios: CANTIGAS DE AMIGO (1), CANCIONEIRO DA AJUDA (1), CRÓNICA XERAL (1), CRÓNICA TROIANA (2), CRÓNICA XERAL (1), CRONOLOXÍA (2), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (1), CANTIGAS DE ESCARNHO (1), VOCABULARIO 1275 (1), MIRAGRES DE SANTIAGO (1), Nunes2 (1), LIBRO DE NOTAS (15).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

J. J. Nunes (1928): Cantigas d' amigo dos trovadores galego-portugueses. Vol. III \(Glossário\). Coimbra: Imprensa da Universidade.
e
conx. conj. {conx.} I, 10, L, 9, XCIII, 5, etc., CXXXIV, 8, CXLVI, 2, CLXIII, 8, CLXVIII, 3, 9, CCCLXXII, 14, CCCXCIV, 13, mas; em II, 30, CXXXIV, 1, CCCXXIV, 15, CCCLXXI, 3, CCCCV, 4, CCCCXXV, 1, CCCCLXXX, 14, tem talvez o sentido da interjeição ai. (Esta conj., como se sabe, é muito da predilecção do povo que a emprega ainda quando o sentido não a exige; cf. por exemplo, CCCCXCI, 3, etc., CCCCXCII, 3, etc.). (Cantigas d' amigo).

Carolina Michaëlis de Vasconcelos (1920): "Glossário do Cancioneiro da Ajuda", Revista Lusitana 23, pp. 1-95.
e
conx. (ĕt). A conjunção {conx.} copulativa liga: 1) partes de uma oração 28, 50, 1075, 1078, 1082; 2) proposições coordenadas 20, 24, 58, 1071, 1073, 1182, 3550, 6886, 6890; 3) Era muito usado em princípio de orações independentes, comêço de estrofe e mesmo de cantigas (nº 324): 1069, 1104, 2296, 2309, 3594, 4036, 4257, 4260, 6895, 6906, 7200, 7227, 9007. Também introduz orações subordinadas 1179, 6906; e às vezes a oração principal, depois de várias subordinadas (CV 830.10 e 895.4). Segue-se freqüentes vezes às fórmulas exclamativas e interrogatórias, exercendo quási a função de interjeição: {Pero Garcia Burgales} Ay eu coitad'! e porque vi 2081; 2453; {Roi Queimado} Mais eu cativo! e que receei 3076; 6959, 9852; {Roi Queimado} Nostro Senhor Deus! e porque neguei 3052; {Roi Queimado} Nostro Senhor! e ora que será? 3217; 3220, 9007, 9075; {Pero Garcia Burgales} Deus! e quand' ensandecerei? 2249; {Martin Soarez} Per boa fé, mia senhor, e sabiades 1328. Em outros casos precede exclamações e preguntas p. ex. 7407 ({Rui Gomez, ou Freire} e par Deus); 7227 ({Osoir' Anes} e por Deus); 227 ({Vasco Praga de Sandin} e tan mal-dia naci!); 9007 ({Airas Carpancho} e como non morri); 9011 ({Airas Carpancho} e como não moiro); 7214 ({Osoir' Anes} e por quê me desamades?); 7154 ({Osoir' Anes} e que vus mereci?). Cfr. ed, et. H. R. Lang CA classifica tais ee positivamente de interjeições. Suponho que não eram surdos; iguais pelo contrário ao ê fechado de eh! he!

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
et
e
conj. cop. 'y' , conj. cop. derivada del lat. ĔT (REW 2919). Es la palabra que aparece más veces en el texto, pues está en todas las páginas en más de una ocasión, presentándose alguna vez de una manera encadenada. La forma más corriente es et (o el signo correspondiente a et ): 3.1,2,3,4,5,6,7,9,14,16,17,18,19,20,22, 4.24,25,27,28,29,30,31,33,34,35,36,37,39,40,41, 5.3,4,5,6,7,8,11,12,13,14,15,17,19,20,21,22,23,25,26, 6.27,28,29,30,31,32,33,35,36,40,41,42,1,2,4,5, 7.6,7,9,10,12,14,15,16,18,19,21,22,23,24,25,26,27,28,29,30,31, 8.33,35,36,38,39,40,42,43,44,45,46,47,48,49,50,51,2,3, 9.4,6,7,10,11,12,13,17,18,19,20,22,25,26, 10.28,4,5,6,9,10, 11.2,4,5,6,7,8,9 (c. 6),1,3,4,5,7,8,9,10 (c. 7), 12.11,13, 14,15,16,17,18,19,20,21,22,23,24,26,27,28,29,30,31, 13.34,35,36,37,39,40,41,42,43,44,46,47,48,2,3,4, 14.7,8,9,10,11,12,13,15,16,17,18,19,20,21,22,23,24,25,26, 15.28,29,30,31,32,33,34,35,3,4,5,6,8, 16.1,3,4,6,7 (c. 10),3,4,5,6,7,8,10,11,12 (c. 11), 17.19,14,15,16,17,18,19,21,22,23,24,25,26,27,28,30,2,4, 18.5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,18,19,20,21,22,23,24,26,27,28,29,30,31,33,34, 19.35,36,37,38,39,1,2,3,4,5,6,8,10,11 (c. 13),1,4,5 (c. 14), 20.7,8,9,10,11,12,14,15,16,17,18,19,21,22,23,24,25,26,27,29,30, 21.33,34,35,36,37,38,39,40,41,42,43,44,45,46,1,2,5, 22.7,8,9,10,12,15,17,1,2,3,5,6,7,8, 23.10,11,12,13,14,15,1,3,5,9,10,11, 24.1,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15, 25.1,4,5,6,7,8,9,10,11,13,15,17,18,19,20,21,22, 26.24,25,28,30,31,33,34,35,38,39,40,41,42,43,46,47,48, 27.3,6,8,10,11,13,16,18,19,20,21, 28.22,23,25,26,27,28,29,30,31,32,35,36,37,38,39,40,41,42,43,44, 29.45,46,47,2,3,4,6,7,10,11,12,14,15,16, 30.19,20,21,22,23,24,25,28,29,30,2,3, etc., etc., etc. Cfr. casos como 135.38-39 " - matarõno aly ambos - dous - tomarõllj a mua - o açor - meterõse ao camino - pensarõ d' andar", 162.5-7 " - foy en sanudo - sayu - chamou todas suas gẽtes - apoderousse o mays - o mellor que el pode - foy - lidou con elles - tã...", 196.26-27 "sayrõ... tres - tres - quatro - quatro", 198.85 "descabeçarõnos hũu - hũu", 200.40 "tomaua as cabecas hũa - hũa", 420.32-33 " - derõlle polo seu quinto mĩll marcos de plata - porlos catiuos - por todos os gaandos - pagarono", 477.8-10 " Cũca - Oq. - Am. - outros lugares - auya hũa filla donzela muy fremosa - de boos custumes - diziãlle a Çayda - amauaa moyto o padre - ...", 494.9 "disy tornousse contra T. - astragando toda a terra", 681.10 "lugares que estauã hermos: Soyra - Belf. - At. - Berlãga", 713.3, "entrou Dom. pela porta - hũu veablo pela mão", 730.5-731.11 (serie de et, lo mismo en 747.29-31 y 901.45-48), 770.14 " - elles que sse queriã vijr cõno jnfante - dona A. - dona S. forõsse para el rrey - diserõlle...", 824.69 "ambos - dous", 902.55 "C mjnjnas - uirgees", 6.39 y 451.8, etc. "pouco - pouco". Es muy frecuente et pero 'aunque, sin embargo' : 178.76, 225.6, 312.11, 524.3, 624.23, 664.32, 727.26, 757.20, 764.8, 782.36, 848.10 (véase PERO ). Precede a interrogaciones: 875.7 " - como trage este caualeyro os sinaes das mjnas armas?". En los numerales es frecuente, pero puede faltar: 528.52 "oyteenta Vco". Junto a enumeraciones con el uso constante de et, otras veces falta la conj. totalmente o en parte: 819.53-54 " Etyia, Almodouar, Estepa, Sete Filla", 887.33-888.36 "de Tanger de Ç. de T. de B. de Leix. de G. de Port. de Gal. et de Jngl. et de Pisa et de Lonb. de B. de B. de Cez. de Gasc. de Cat. de Ar. de Gr. et aynda de França et de outras partes d' alẽ mar de cristãos et de mouros", 892.60-61 "en herdar caualeyros, ricos omes et ordĩjs, jgleias et adaliles et almogauares". La grafía e aparece en 10.4, 27.8,10,11, 31.8,15, 77.34,36, 88.27, 96.10, 102.72 "anbos - dous", 162.3, 228.6, 356.17, 872.31, 880.3 (c. 620). En dos ocasiones (h)e 449.4, 817.78. Se documenta desde las primeras epocas del idioma. En port. se escribe e, pero la pronunciación mod. es i. En gall. se conserva la pronunciación e (en algunas zonas ante vocal se hace i y de ahí que algunos escritores adopten la grafía i, totalmente disparatada). Véase sobre la palabra C. Michaëlis Gloss. CA 31-32; Stempel Conjunção e; Cunha Zorro 74, Cunha Codax 113-114. Para el cast. Corominas DCELC IV, 768-769.

K. M. Parker (1958): Vocabulario de la Crónica Troyana. Salamanca: Universidad.
escud(e)la
f. [f.] escudilla; dish, bowl (Vid. baçio), II 184.5. R. de T. 26096 Tot cerchierent e tot roberent: / Or e argent, pailes e dras, / Bacins e copes e henas...
et
e
conx. conj. {conx.} y; and: cubertos de moytos mortos et de chagados, I 98.10, I 93.6 (e).

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
ambos
anbos
ãbos
ambolos
ambas
anbas
ãbas
ambalas
anballas
ãbaslar
dambas
dambalas
danbalas
Ambos
nós amos
ambos e dous
ambos de dous
'ambos, ambas ' , del lat. AMBO, AMBAE, AMBO. Varias formas en el ms.: ambos 112.43 "forõsse ferir - hũu por outro", 120.15, 127.29, 128.59, 144.49, 151.42, " - en hũu", 155.9, 169.62-63, 183.19, 184.39, 214.51, 231.27, 237.10, 252.41, 304.26-27, 316.10, 317.27,28, 357.29, 365.13 (c. 219), 376.34, 386.3,10, 401.22, 408.9, 409.4, 410.31, 434.9, 438.36, 450.19, 454.17, 470.11, 518.18 " - os arrauaes", 674.11, 683.38, 703.41, 724.7, 725.8, 741.44, 757.25 " - os rreys", 758.12 "d' - os rreynos", 772.30, 804.108; anbos 69.22 " - os cabedees", 101.39, 260.5,6, 275.8 "et a - seus fillos", 276.22 "cõ - seus fillos", 356.19 " - os rreys", 584.50, 585.2, 594.13 " - yrmãos"; ãbos 169.67, 233.12 (c. 141); ambolos 370.2 "- rreys", 454.37; ambas 759.26 "as rreynas - ", 778.22 "conas rreynas - ", 787.7 "as rreynas - ", 822.5 (c. 555) "essas - rreynas", 863.39, anbas 440.22,23, "de - as partes" 565.19 "suas filhas - ", 604.23; ambalas 401.28 "cõ - mãos", 576.34, 624.34, 668.11, 686.21-22, 895.20, anbalas 634.18, anballas 87.13-14 " - ostes", ãbaslas 400.16 "cõ - mãos"; dambas o d' ambas 381.7, 388.7, 423.9-10, 427.40, 787.16 " - as partes", d' anbas 33.15 " - aquellas partes", dambalas 304.29 "as ostes - partes", 628.29, 638.4, 640.5 (c. 437), 651.19, 684.7,11, 732.16, 768.15, danbalas 321.36, 440.23, 444.20, 544.6, 590.27, 596.27, 608.11-12, dãbalas 313.10, 353.19, 362.28-29, 365.15 (c. 219), danballas 71.7, 618.31-32, d' ãballas 25.16. Es corriente la expresión ambos et dous 135.38, 169.72, 183.9, 185.73, 350.36, 824.69, anbos e dous 102.72. También a ambos et a dous 135.10 "que uos nõ de maas mortes - ", a ãbos et a dous 314.19. La unión de ambos y dos ha sido siempre muy usual. En la época clás. se dijo también ambos de dous (ej. de Camões en Morais ) y hoy se conocen ambos os dois (ej. de Herculano en Morais ), ambos dois, ambos a dois (Moreira Estudos I, p. 6), al lado de las formas ya arcaicas, en el lenguaje familiar y popular (véase Nunes Gram. Hist. p. 213 y Morais s.v. ambos de dois ). En gall. perdura la forma tradicional ambos e dous (véase E. Rodríguez ). En cast. fue muy conocida la expresión ambos a dos, amos a dos, entrambos a dos (véase Corominas 187b-188a). Ambos se conoce desde el s. X (ej. de 936 en Machado DELP1 183b, DELP2 227a). Algunos ejs. del XIII: a. 1203 "que dividet ambos Lalones" (CDGH 455); a. 1234-1236 "a placere de ambas partes" (Salazar p. 2.11); a. 1242-1252 "por ambalas carreyras" (id. 9.4); CSM 5.54 "quando foron ambos a hũa parte", 135.2 "que casassen ambos en uno"; Pero Velho de Taveiros (B 142) "anbas eram nas melhores / que omen pode cousir" (13); Johan Airas (V 603, B 1013) "mays querouos ora ben consselhar / fazed' i anbos o que eu mandar" (6) (otros ejs. de los Cancioneros en Machado, Gloss. CBN, 120b); a. 1290 "dous vosos filos que ambos ayades" (Duro 162); a. 1296 "que anbos ouverdes... que o tennamus nos anbos... a nosa morte danbos" (id. 165), etc.; a. 1299 "e topam anbas no rio" (id. 166). En el XIV: Miragres "a batalla outorgada d' ambalas partes en outro dia armarõse todos para lidar" (página 112); a. 1364 "it. dous domingaes de leenda e de canto anbos velhos" (Machado Voc. XIV 244); a. 1342 "et anbas las ditas partes" (Duro 185); Cr. Troyana "el et çesar eran veziños en troya et senpre anbos viueran de consun" (I, 100.19); Gal. Estoria "et Adam et Eva eram ambos desnũus" (7.21); Graal "e prendeu ambolos braços" (I, 339), "e das outras de ambalas penas" (I, 289). Más ejs. en Elucidário (ed. Fiúza) p. 464 s.v. amos; Viterbo cita nós amos sin indicación de fuente. Debe tratarse de un error, pues en port. no existe la asimilación -mb- > -m-, ni nadie documenta esa forma. La expresión ambos e dous en el XIII: CSM 218.13 "mas dũa 'nfermedade foi atan mal parado/ per que ficou tolleito d' anbos e dous los lados", 328.20 "ontr' ambos e dous os mares". La expresión clásica ambos de dous en el XV: Hist. Vespasiano "e, quando o emperador entendeo as pallavras dãbos de dous, respõdeo" (en Crest. Arc. p. 163). Más documentación en Magne Gloss. Graal 102-103.

R. Lorenzo (1968): Sobre cronologia do vocabulário galego-português. Vigo: Galaxia.
{dez e nove
dezanoue}
.- DEZANOVE (771b-2a: XV dezenove): CSM 214 "pois dez e nov' y contade" (48); 1410 "dezanoue dias d' agosto" (Desc. Portug. 228.24).
{dez e oito
dez e oyto}
.- DEZOITO (772a: XIV dezooito; 1145 decem et octo): CSM 214 "que son de pontos contados / dez e oito" (32); 1332 "dez e oyto dias" (Salazar 110.1).

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
e
conx conj. {conx.}: precede exclamações e perguntas: 46.41 "E perdudos / Son quantos lo creer van", / diss'el; 135.9 disse: "E non é guisado / de me forçardes vos, non"; 194.35 Madre do Rei piadoso, / E val-m'; 355.30 E diss'el: "E non iredes comigo, se Deus me valla" || 9.56 e como non levas, asse Deus te valla, / a omagen tigo?; 42.77 E porqué me leixaste e sol vergonna non ás?; 124.28, 201.60 E non te nenbra que...?; 237.104 "Cavaleiro", disse-l'enton, "e porqué vos sinades?"; 369.93 Disse-ll'ela: "E son muitos?".

M. Rodrigues Lapa (19702): Cantigas d'escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses. Vigo: Galaxia ["Vocabulário galego-português", pp. 1-111].
e
. Valores fora do normal: || E logo, no mesmo instante: {Pero Garcia Burgales} prougu' a Deus, e o juiz achei 383.4. || Mas: {Afonso X} ben que podera fazer por ficar, / e feze-o poer aalen a Talaveira 16.21.

M. de Miguel (1977): Vocabulario gallego medieval en documentos del s. XIII anteriores a 1275. Memoria de licenciatura. Universidad de Valladolid.
e
et
conx. .- conj. {conx.}, 'y'. Del latín ĔT; a. 1228 "e a uossos fillos e a toda uossa generacion" (15.6,7), 15.8, 16.3,5,6,7,12,15,16,19,20,21,22,26,29, 17.1,10,11,16,18,21,24,25,28, 18.5,11,14,15,16,18,19,20,23,26,28, 19.5,6,9,12,13,15,24,25,26,28,30, 20.2,13,18,21,22,24,25,29, 21.1,4,6,7,8; a. 1253-54, 12.13, 13.4,6,7,9,13,14, 14.2,15; a. 1257, 22.2,4,5,6,8,10,11,13,16,18,19, 23.1,3,10,12,13,14,15,17,18,20,22,23,24,25,27,29, 25.7; a. 1258-61, 31.5, 33.8,9,12,13,26, 35.15,20, 36,11,18,19,22,23, 39.6,8,10,13,19,22,23,24,26, 40.15,16,18,19,20,21,24, 41.2,5,11,19,23,24,29, 42.1,2,9,24, 43.6,13,26,27; a. 1260, 28.12; a. 1261, 45.9,13,16, 46.1,2,7,8,9,10,11,12,13,14,15,17,19,20,21,22,24,26,27,29, 47.1,3,4,5,9; a. 1262, 48.5,14,20; a. 1265, 49.12,14, 50.13,17, 51.1,2,5,6,7,8,9,10,13,14,15,16,19,20,21,25, 52.1; a. 1269, 56.12; a. 1271, 62,7; a. 1228 "Et qualquier noble" (15.13), 16.1,9,12,14,17,29, 17.20,23,26,29, 18.4,7,9,19, 19.4,13,17,24, 20.3,5,14,21, 21.7; a. 1253-54, 12.11,13, 13.10,11,12,15,17,18,20,21,22,24, 14.4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,15; a. 1257, 24.14, 25.1,2,5,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,19,21,22,24,25,26,27,28,29,30, 26.1,3,5,6,8,9,10,11,12,13,14,15,17,19,27,29; a. 1258-61, 31.1,3,4,7,8,10, 33.6,7,13,14,15,17,19,21,22,25, 34.1,2,4,5,7,8,9,10,11,12,13,15,16,26, 35.3,8,9,10,11,14,15,16,17, 36.14,15,18,21, 40.22,26,27,28, 41.1,3,4,5,8,9,12,13,16,19,21,22,23,24,26,28, 42.3,4,5,8,12,13,14,16,17,18,19,21,23,24,25,26,27, 43.3,7,8,10,11,13,17,19,28; a. 1259, 27.1,5,6,7,8,10,14,15,16, 44.5,8,10,12,13,15,16, 45.1,2; a. 1260, 28.2,3,4,5,6,8,9,10,12,17,19, 29.1,3,5,6,7,8,9,11,12,13,15,17,18, 30.2,4,5,6,10,11,16,17,19; a. 1261, 45.9, 47.9; a. 1262, 47.12,13,14,15, 48.1,3,4,5,6,8,10,11,13,16,17,18,22,23,24,26; a. 1265, 49.7,8,11,14,19, 50.3,4,6,9,13,15, 51.29; a. 1266, 52.3,5,7,10,12,13,14,16,17, 53.1,5,7,8,10; a. 1268, 53.12,13,14,15,16,17, 54.1,2,3,4,5,8,9,10,12,13,14,15,17,20,21,23; a. 1269, 55.2,4,5,6,7,9,10,11,12,13,15,17,18, 56.1,2,3,5,8,9,10,11,12,13,17,18,19,24,25,26,29,30, 57.1,2; a. 1270, 57.5,6,7,8,9,10,11,13,14,16,17,20, 58.5,6,7,9,11,12,16; a. 1271, 59.2,3,5,7,10,11,12,13,14,16,17,18, 60.1,3,5,13,15,19, 61.1,2,3,4,5,6,8,9,12,15,16,17,18,20,21, 62.1,4,6,7,8,9; a. 1272, 62.13,14,15, 63.1,3,4,6,8,9,11,12,14,15,16,18,24.

M. C. Barreiro (1985): O léxico dos Miragres de Santiago. Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
et
e
conx. .- conj. {conx.} " y". 2.1 "tomou hũa grã presa de dineiros de prata et ofereçeos"; 2.2 "Et ontre aqueles dineiros"; 2.3 "Et os que y estauã"; 2.4 "et o rromeu diso"; 2.6; 2.7 (2 v.); 3.2 (2 v.),4; 4.4,5,7 (2 v.),9; 5.1,2,3 (2 v.); 6.2,4,5,6,8,9,10; 7.3,4,5,6,7,8; 8.2,7,10,11,12,13; 9.1,2,4,5,7,8,9,12,15; 10.1,2,7,8,9,11; 11.1,2,5,9,10,11,12,13,14,15,16,17,18; 12.3,4,6,7,10,12,13,14,15,16,17; 13.1,2,3,4,5,6,7,9,11,12,14; 14.1,2,3,4,5,6,7,8,9,13,15,16; 15.1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,14,15,16,18,19; 16.1,2,4,5,6,9,11,12,13,14,15,17; 17.2,3,5,6,8,9,11,12,13,14,15; 18.1,2,3; 19.1,2,5,6,7,9,10,11; 20.1,3,4,5,6,10; 21.3,4,5,7,10; 22.1,4,5,6,8,9,10,12,13,14; 23.1,2,3,4,7,8,9,10,12; 24.2,3,4,6,9,11,12; 25.3,4,5,6,7,9,10,11,12,13,14,16; 26.2,3,5,6,10,12,13,16; 27.1,2,5,7,8,9; 28.1,4,5,6,7,9,10,11,12,13,14; 29.3,4,5,7,8,13,15; 30.1; 31.1,5,11,13,14,15; 32.1,6,8,9,10,12,13; 33.3,5,7,8,9,10,11,12,13; 34.4,7,8,11; 35.1,2,3,4,5,6,7,8,9,10; 36.1,3,4,6,7,9,10,11,12,13; 37.2,4,6,7,8,9,10,11,13,14,17,18,19; 38.1,2,3,5,7,8,9,10,11,12,13; 39.2,3,5,6,8,9,10,11,12,13,14; 40.1,2,3,4,5,6,8,9,10,11,12,13,15; 41.1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,15,16,17,19; 42.1,3,5,7,9,10,11,12,13,14,15,16,17,18,19,20; 43.1,2,4,5,6,7,10,11,12,13,14,15,16; 44.1,2,3,5,6,7,8,9,10,11,12,14,16; 45.1,3,4,5,6,8,11,12,13; 46.1; 47.1,2,3,4,5; 48.2,3,6,7,8,9,10,11,12,13,14,16; 49.1,3,5,6,7,8,9,10; 50.1,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13; 51.1,2,3,5,7,9,11,12; 52.2,3,4,6,7,8,9,10,11; 53.1,3,4,5,6,7,9,11,12,13; 54.1,3,4,5,6,7,8,9,10; 55.1,2,3,4,7,8,9,10,12,13,14,16,17,19; 56.3,4,6,7,10; 57.1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12; 58.1,2,3,4,5,6,7; 59.3,4,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15; 60.1,2,7,11,13; 61.2,4,5,6,8,9,10,11,12; 62.1,2,3,4,5,6,7,8,9,10; 63.1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,12,13,14,15,16; 64.2,3,4,6,7,8,9,11,12; 65.1,2,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13; 66.1,2,3,5,6,7,8,9,10,11,13; 67.1,2,3; 69.1,2,6,11; 70.1,2,8; 71.3,8,9,10,11,13,14,15,16,17; 72.1,2,3,6,8,9,12,15; 73.1,2,3,4,5,6,7,9,10,11,12,15,16,17; 74.4,5,7,8,9,10,12,13,14; 75.1,2,3,4,6,7,8,9; 76.1,3,8,9; 77.4,8,11,12,14; 79.1,2,3,4,5,6,8; 80.1,3,4,5,6,7,9,10; 81.1,3,5,8,9; 82.2,4,5,6,7,8,10; 83.1,2,3,5,7; 84.1,2,3,4,5,6,8,9; 85.3,4,5,6,8,9,10; 86.4,6,7,9,10,12,14; 87.1,2,3,4,5,6,8,9,10,11,12; 88.2,3,6,7,9,10,11; 89.1,4,5,6,9,10,11,12,13,14,16,18,19,20,21; 90.1,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14; 91.1,3,6,7,8,9,10,12,13; 92.1,5,7,8,9; 93.1,2,3,4,6,7,8,9,10,11,13,14,16,17; 94.1,2,3,4,7,8,10,11,12,13,14; 95.1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11; 96.1,5,6,7,9,10,11; 97.1,3,4,5,6,7,8,9,10,11; 98.1,2,3,4,7,8,9; 99.1,2,3,4,6,7,8,9,10,11; 100.1,3,4,5,7,9,10,11,12,13; 101.1,2,3,5,6,7; 102.10,12; 103.2,3,4,6,7,9,10,11,12,13; 104.2,3,5,7,8,9,13; 105.1,2,4,5,6,7,8,9,10,12,13,15; 106.1,3,4,5,7,10,11,13; 107.2,3,4,6,7,8,9,10,12,13; 108.1,2,3,4,5,6,7,8,9,11,14; 109.4,5,6,7,9,10,11; 110.3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,14,15,17,18,19,21; 111.1,2,3,4,5,7,8,9,10; 112.2,3,4,9,11,13,14; 113.1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,14,15,16; 114.2,3,5,6,7,9,10,13,14,15; 115.1,2,3,5,6,7,8,9,10,12,13,15; 116.5,6,7,8,11,12,13; 117.2,4,7,8,10,13,14,15,16,17,18; 118.1,2,4,5,7,8,9,10,12,13,14,16,17,18; 119.1,2,4,5,6,7,9,10,11,12,13,14,16; 120.2,4,5,6,7,9,13,14,15; 121.1,3,4,5,6,7,8,9,11,12,14,15,16,17; 122.1,2,3,5,6,7,8,9,10,11,12; 123.1,4,5,9,12,15,16,18,19,20,21; 124.1,3,7,8,9,10,12,17,18,19; 125.1,2,3,5,6,8,9,10,12; 126.1,2,3,5,7,8,9,10,11,12; 127.1,2,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14; 128.1,2,3,4,5,6,9,10,11,12,13; 129.1,2,3,5,6,7,10,11,12,13,15,16,17; 130.1,3,5,8,10,14,15; 131.2,3,6,8,10,11,12,13,15,17; 132.2,5,9,10,11,12,13,14,15,16; 133.1,2,4,5,6,7,8,9,10,11,12; 134.1,3,4,6,7,10,11; 135.2,3,4,5,6,7,8,11,13,14,15,16,17,18,19; 136.1,4,6,7,8,10,11,12,13,15,16,17; 137.1,2,3,4,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,18,20,21,22,23; 138.1,2,3,4,5,6,7,9,10,11; 139.1,2,6,7,8,9,11,13,15,16; 140.1,4,5,6,7,8,10,12,13,14,15,16,17; 141.1,3,4,5,7,8,9,11,12,13,14,15,16; 142.2,3,4,5,6,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,18,19,21,22,23,24; 143.1,2,3,4,5,9; 144.1,3,4,5,6; 145.1,3,4,5,8,9,10; 146.1,3,5,9,10,11,12,13,14; 147.1,2,3,4,5,6,7,8,10,11,13,14; 148.2,3,4,5,6,9,11,12,15,18,20; 149.1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,15,16; 150.1,2,4,5,6,7.

Nunes2
e
expletiva (expletiva) LXII, 2, ou interjeição {interx.} (?). (Cantigas d' amor).

F. R. Tato Plaza (1999): Libro de notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega [Glosario, pp. 237-711].
e
conx. conx. "E". Enlaza oracións e elementos da oración que teñen o mesmo papel con respecto ó verbo. É a conxunción máis empregada en todo o texto; cómpre ter en conta que o seu uso era moito máis frecuente na Idade Media ca na actualidade. A tendencia ó polisíndento é notable, particularmente no rexistro xurídico administrativo, onde se inclúen con frecuencia series de elementos ou parellas de sinónimos: dar e pagar, fincar e quedar, avenidos e iguados, debates e contendas, aver e ter, caer e incorrer en pena, trocar e cambiar, titor e gardador, graçia / e merçed, etc., etc.
____ e (2793): "Praso e rrẽta de XV anos" 9, "que outorgou Pero de Bẽ e Pero de Terrío / e outros" 23, 24, 25, 38, 56, 67, 74, 76, 78, 85, 95, 98, 101, 125, "Arrendamento e obligaçõ que feso Sueyro / Gomes" 150, 151, 160, 162, "dou a torre e chaues" 169, 185, "Fernán Mjgés e súa / moller" 186, 197, 202, 215, 218, 227, 234, "Seguro entre Martjn Paas e Johán da Boytureyra" 236, 237, 239, 242, 249, 258, 285, 286, 289, 292, 305, "Pesquisa de herdades e de outras / cousas" 313, 315, 316, 316, "dar e pagar" 321, 322, 323, 325, 326, 327, 327, "Obligouse cõ todos seus bjẽs e rrenũçiou as leys e deu poder / a las justiçias e outorgou carta firme" 328, 329, 329, 330, 330, "Este dito dja, mes e ano" 332, "XXVJ canadas vellas e hũa / faneyga de pã" 338, 338, 338, 340, 340, 340, 341, 341, 342, 343, 344, 344, "por si e por seus fillos" 348, 349, "pleitos e cõtendas" 350, "dos bẽes que fincarõ e quedarõ" 351, 352, 353, 354, 356, 356, 357, 359, 359, 365, "halos de rrecabdar / por el e en seu nome e para el" 366, 366, 367, 367, 374, 375, 376, 376, 378, 379, 379, 379, 381, 381, 382, 382, 382, 383, 385, 385, 387, 388, 389, 389, "désemos e premjças e outras dereyturas" 393, 393, "quatro noujdades colljdas e alçadas" 394, 395, 396, 397, 397, 397, 397, 398, 399, "rrẽta sãa de morte e de saca" 400, 400, 400, 401, 405, 409, "diserõ e declararõ" 410, 413, 414, 414, 415, 417, 418, 419, 419, 420, 420, 421, "escriuano del rrey e notario de terra / de Postomarcos" 424, 425, 431, 433, 434, "era feyto en seu perjuýso e da rrepública do dito porto" 435, "E visto porlos ditos juís / e omes bõos" 437, 437, 437, 438, 441, 442, 442, 445, 445, 448, 448, 448, 449, "jũtos / e cada hũu por sy" 450, "outorgarõ carta de nuçón e de pago e de fin e quitamento" 450, 451, 451, 452, "rreçibjdos / rrealmẽte e cõ efecto" 453, 453, 455, 456, 456, "[Johán] Seco e outros" 459, 460, 460, 460, 461, 461, 463, 464, 465, 466, "defendíã e anparauã súas casas e bẽes" 467, 467, 468, 469, 469, 469, 474, 475, "entre eles erã e esperauã ser pleitos, debates e cõtendas" 476, 476, 477, "erã avenjdos e yguados" 478, 479, 479, 481, "para que o posã librar e ver e determjnar" 482, 482, "como eles quiserẽ / e por ben touerẽ" 483, 484, 487, 488, 490, 490, 494, 496, 497, 497, 497, "tódaslas casas e casares, / eyras e cortijñas e herdades e chantados, cõ súas entradas e saýdas e / aguas vertẽtes e corrẽtes e outra e outras perteẽças e dereyturas" 498, 498, 498, 498, 499, 499, 499, 499, 499, "ella havía e tenja e / lle perteesçe aver" 500, 500, "por herẽça de seu padre e madre" 501, 501, 502, 503, 505, 506, 506, 506, 506, 507, 508, 509, 509, 515, 516, 522, 524, 526, 527, 527, 530, 530, 536, 537, 538, 540, 541, 541, 542, 543, 544, 545, 545, 548, 550, 551, 552, 553, 553, "cortados e derramados e ajuiados" 555, 555, 556, 557, 560, 560, 561, 562, 563, 563, 564, 564, 565, 566, 566, 567, 568, 570, 571, "cõdenaua en praso e custas / e fiadoría" 572, 572, 573, 578, 578, 581, 584, 584, 585, "carta firme e forte" 585, 586, 586, 588, 588, "sufiçientes, abũdantes, bõos e / verdadeiros procuradores" 589, 590, 590, 592, 592, 592, 593, 593, 593, 593, 593, 594, 594, 595, 596, 597, 597, 599, "segurou de dito e de feyto e de cõsello" 600, 600, 601, 602, 602, 604, 605, 606, 607, 608, 608, "Johán Camjña e Gonçaluo de Villariño" 611, 613, 614, 616, 617, 619, 620, 620, 627, 628, 629, 633, 634, 635, 638, 640, 640, 641, 641, 643, 644, 646, 647, 648, "estouvera presente quando lla derõ e que desto esto sabía" 648, 649, 650, 651, 652, "que a fose buscar e tomar e a señalase" 653, 653, 653, 654, 655, 656, 658, 658, 658, "que cõ eles esteuo e morou" 659, 659, 660, 661, 662, 662, 662, 663, "e que o veu e oeu así" 663, 663, 663, 663, 668, 668, 669, 669, 672, 674, 675, 675, 675, 676, 677, 678, 678, 679, "e que o posã ver e librar e determjnar" 680, 680, 680, 680, 680, 682, 684, 685, 685, 688, 688, "lle derõ e outorgarõ / en rrẽta" 691, "e que leue pã e vjno e frutos e rrentas do dito logar" 693, 693, 693, 693, 694, 695, 696, 700, "outorgo e coñosco / que dou en bõa e pura doaçõ, segundo e ẽna maneyra que mellor lo poso / e deuo dar" 704, 704, 705, 705, 705, 710, 710, 711, 712, "me desapodero de jur e posesiõ" 713, 713, 713, 714, 714, 714, 714, 715, 715, 716, 717, "ante o presente notario e testigos" 717, 719, 720, 723, 724, 727, "vendo por preço e / cõtía" 728, 729, 729, 730, 730, 731, 731, 733, 734, 734, 735, "me quito / e deixo do jur" 735, 736, 736, 736, 737, 737, 737, 738, 738, 741, 742, 744, 745, 745, 746, 746, 748, 748, 748, 749, "se parten e estremã en esta maneyra" 749, 750, 751, 752, 752, 753, 755, "entre o rrego da fonte e a leira da pedra" 758, 760, "me outorgo por bẽ cõtento e pago" 761, 762, 762, 763, 764, 765, 765, 765, 765, 766, 766, 767, 768, 769, 770, 770, 773, 774, 775, 778, 780, 782, 782, 783, 785, 785, 787, 788, 791, 794, 794, "outorgamos e coñosçemos que somos cõbenjdos e ygualados" 795, 795, 795, 796, 797, 797, 798, 798, 798, 799, 799, 799, 799, 799, 799, 800, 800, 801, 801, "que aja e leue / e quede cõmjgo e para mỉ" 802, 802, 802, 803, 804, 804, 804, 804, 804, 804, 804, 805, 805, 805, 806, 806, 807, 808, 808, 810, 810, 811, "e de o aver por firme, rrato e grato / e valedeiro" 812, 812, 812, 813, 814, 814, 814, 815, "que caya e jncurra en pena" 815, "o que o así nõ gardar / e conprir" 816, 817, 817, 818, 819, 819, 820, 820, 821, "feso pleito e omenaje" 822, 823, 824, 824, 826, 827, 828, 829, 829, 830, 831, 832, 832, 834, 834, 834, 835, 836, 839, 839, 840, 843, 843, 843, 843, 844, 844, "e que despoys que llos dese / e entregase" 847, "outorgo e coñosco" 848, 848, 849, 849, 849, 850, 850, "faser deles o que quiser e por ben touer" 850, 851, 852, 854, 854, 854, 856, 856, 857, "trocar, cãbiar e ẽnagenar e faser deles e en eles como de súa cousa propia" 858, 858, 858, 858, 859, 859, 860, 860, 861, 861, 864, 864, 865, 868, 869, 869, 870, 871, 877, 878, "e dar carta de pago e jnjuysjar, se neçesario for, e faser e deser e / rrasonar e procurar, et çétera" 880, 880, 880, 881, 881, 881, 882, 882, 886, "para / rrecabdar en seu nome e para el" 888, 889, 889, 890, 891, 892, 892, 897, "todos meus pleitos, moujdos e por mouer" 898, "outros seus juýses / e justiçias" 899, 900, 901, 902, "todos meus bẽes mobles e rraýses" 903, 904, 905, 906, 908, "teño feyto e outorgada mjña mãda e testamẽto" 909, 909, 911, 911, 911, 912, 913, 914, 916, "carta de coudeçillo e rretificaçõ" 918, 919, 920, 923, 925, 928, 931, 932, 933, "obligo a mỉ e a todos meus bees" 933, 933, 933, 935, 936, 936, 936, 937, 937, 937, 938, 939, 942, 942, 945, "Testigos: Johán d' Ouril e Johán Paas e Pedro de Fruýme" 946, 946, 947, 950, 952, 952, 953, "e outorgou carta de pago e de fin e / quitamẽto" 954, 954, 954, 955, 956, 958, 959, 961, 961, "que eu ajo e teño e me pertẽesçe / e perteesçer deue" 962, 962, 962, 962, 963, 963, 964, 964, 965, 966, 966, 967, 968, 968, 968, 968, 969, 969, 969, 970, 970, 970, 972, 972, 974, 975, 977, 977, 977, "por mỉ e en meu nome e para mỉ posa rreçebjr e rrecabdar pã e bestias / e herdades" 978, 978, 979, 979, 979, "en terra de Postomarcos e ẽna Luaña" 980, 980, 980, 980, 980, 981, 981, 982, 982, 982, 982, 983, 984, 989, 989, 990, 991, 994, 996, 997, 999, 1000, 1001, 1001, 1002, 1003, "voslos faser çertos e desẽbargados" 1003, "e desde agora / me parto e quito de jur, teẽça e posesiõ e señorío" 1004, 1005, 1005, 1005, "e poño e apodero ẽno jur e posesiõ e señorío" 1005, 1006, 1006, 1006, 1006, 1007, 1007, 1008, 1008, "o que vós quiserdes e por bẽ / touerdes" 1009, 1009, "cõ poder / a las justiçias e rrenũçiaçõ de todas leys" 1011, 1011, 1012, "dou en pura e bõa doaçõ" 1016, 1018, 1019, 1019, 1021, "por vos faser merçed e / graça e boa obra" 1022, 1022, 1023, 1025, 1026, 1026, 1032, 1033, 1033, 1036, 1038, 1039, "para que as prãtedes e ponades de vjna" 1042, 1042, 1042, 1043, "vós e vosas boses e a mỉ / e aas mjñas" 1044, 1044, 1044, 1045, 1045, 1045, "forro e quito de toda / costa" 1046, 1046, 1047, "e avedes de choer / as ditas bjnas e podar e cauar e sopoer e esfollar e dar bõos labores" 1048, 1048, 1048, 1048, 1049, 1049, 1049, 1050, 1050, 1050, 1051, 1052, 1053, 1053, 1054, 1054, 1055, 1055, 1055, 1057, 1059, 1060, 1060, 1066, 1066, 1067, 1068, 1068, 1069, 1070, 1070, 1070, 1071, 1071, 1072, 1072, 1072, 1073, 1073, 1073, 1073, 1073, 1074, 1075, 1075, 1076, 1076, 1077, 1077, 1079, 1079, 1079, 1079, 1079, 1080, 1080, 1081, 1081, 1082, 1083, 1088, 1091, 1092, 1093, 1094, 1094, 1096, 1097, 1097, 1104, 1104, "por se ella absentar e apartar del como de seu marido, sen súa / liçençia e contra súa võtade" 1106, 1106, 1107, 1107, 1107, 1108, 1108, 1109, 1109, 1109, 1111, 1111, 1112, 1112, 1113, 1113, 1113, 1114, 1114, 1114, 1114, 1115, 1119, 1121, 1124, 1125, 1127, 1127, 1132, 1133, 1133, 1134, 1135, 1136, 1136, 1141, 1142, 1142, 1144, 1144, 1145, 1146, 1146, 1147, 1147, 1147, 1147, "avedes de faser e avedes de pagar os foros" 1152, 1153, 1154, "e avedes de cauar e arrendar e rrodrigar / e desfollar e cerrar e dar a ditas vjnas as outras labores" 1154, 1154, 1154, 1155, 1155, 1155, 1156, 1157, 1158, 1158, "E eu, o dito Djego Caluo, por mỉ / e por mjña moller e por todas mjñas boses e soçesores" 1158, 1159, 1159, 1159, 1160, 1160, 1161, 1161, 1161, 1161, 1162, "que todavía sejamos tiúdos e obligados / de conprir e pagar todo" 1163, 1163, 1164, 1166, 1167, 1171, 1174, 1174, 1176, 1176, 1179, 1179, 1180, 1181, 1181, 1181, 1182, 1182, 1183, 1183, 1183, 1183, "as quaes valã e sejã firmes / como se as eu dese e outorgase" 1184, 1184, 1184, 1185, 1185, 1187, 1187, 1189, 1190, 1191, 1192, 1192, 1192, 1196, 1198, 1198, 1198, 1199, 1199, 1199, 1200, 1201, 1201, 1201, 1202, 1202, 1207, 1207, 1207, 1207, 1209, 1209, 1209, 1209, 1210, 1210, 1210, 1211, 1212, 1212, 1212, 1213, 1213, 1214, 1215, 1215, 1216, 1216, 1216, 1219, 1219, 1220, 1220, 1221, 1222, 1223, 1224, 1224, 1224, 1225, 1225, 1226, 1226, 1227, 1227, 1229, 1230, 1230, 1230, 1231, 1231, 1231, 1234, 1235, 1236, 1237, 1242, 1243, 1244, 1244, 1250, 1251, 1251, 1252, 1253, 1253, 1253, 1253, 1253, 1253, 1254, 1254, 1255, 1256, 1256, 1257, "e obligo / a mỉ e a todos meus bees mobles e rraýses, avidos e por aver" 1258, 1258, 1258, 1258, 1259, 1259, 1259, 1259, 1260, 1260, 1260, 1262, 1262, 1262, 1262, 1264, 1265, 1266, 1267, "de meu querer e libre võtade, / porfillo e tomo e escollo por meu fijo a vós" 1271, 1272, 1272, 1273, 1273, 1274, 1275, 1275, 1276, 1276, 1276, 1277, 1277, 1278, 1279, 1279, 1280, 1280, 1281, 1281, 1281, 1282, 1282, 1283, 1283, 1284, 1285, 1287, 1287, 1289, "voslos dou en / pura, franca e libre doaçõ" 1289, "ora segundo e como e ẽna mellor maneyra que eu voslos posa dar" 1290, 1290, 1291, 1291, 1292, 1292, 1293, 1294, "prometo e prometo a boa fee sẽ malo engano" 1295, 1296, "ahuũque me cayades e / ajades caýdo en caso de engratetude" 1296, 1299, 1300, 1301, 1304, 1305, 1305, 1306, 1306, 1306, 1309, 1311, 1311, 1311, 1312, 1313, 1314, 1314, 1316, 1318, 1318, 1319, 1321, 1324, 1324, 1325, 1326, 1327, 1327, 1328, 1330, 1330, 1331, 1332, 1332, 1333, 1335, 1335, 1340, 1340, 1341, 1341, 1341, 1341, 1341, 1342, 1342, 1342, 1344, 1344, 1345, 1347, "seu parẽte e criado" 1348, 1348, 1348, 1348, 1349, 1350, 1350, 1350, 1351, 1352, 1352, 1353, 1354, 1358, 1360, 1361, 1361, 1362, 1362, 1363, 1363, 1363, 1364, 1364, 1365, 1365, 1366, 1366, 1368, 1368, 1368, 1369, 1369, 1373, 1374, 1375, 1376, 1378, 1380, 1380, 1382, 1383, "Johán Mariño / e Lopo de Goyás, escudeyros e sobriños de dõ Sueyro Gomes" 1383, 1384, "Jurou e prometeu de llo nõ rreuocar" 1384, "Praço e custas" 1385, 1387, 1387, 1388, "outorgo e / coñosco que deuo e ey de dar e pagar a vós" 1392, 1392, 1392, 1394, 1395, 1395, 1397, 1399, 1399, 1399, 1400, 1400, 1400, 1401, 1402, 1402, 1403, 1403, 1408, 1409, 1410, 1413, 1413, 1413, 1415, 1415, 1417, "e o eu teño e poseo" 1418, 1418, "que paguedes e sejades obligado de pagar" 1418, 1419, 1420, 1420, "çinco fanegas de pã medyo mjllo e medio çẽteo" 1421, 1422, 1423, "vos / faço puramẽte e sinpresmente" 1424, 1424, "e por / vos faser graçia e boa obra" 1424, 1425, 1425, 1425, 1425, 1426, 1426, 1426, 1426, 1426, 1427, 1427, 1427, 1427, 1428, 1428, 1429, 1430, 1430, 1430, 1431, 1431, 1432, 1432, 1432, 1434, 1434, 1437, 1438, 1438, 1440, 1440, 1441, 1441, 1441, 1442, 1442, 1443, 1444, 1444, 1444, 1447, 1449, 1450, 1451, 1451, 1452, 1452, 1453, 1453, 1453, 1454, 1454, 1455, 1455, 1456, 1456, 1457, 1458, 1458, 1459, 1459, 1460, 1460, 1460, 1462, 1462, 1462, 1463, 1463, 1465, 1465, 1468, 1469, "bẽes / e fruytos que deles avía leuado por rrasõ e como tutor e gardador dos ditos moços" 1470, 1470, 1471, 1475, 1477, 1478, 1480, 1482, 1483, 1485, 1487, 1487, 1491, 1494, 1495, 1497, 1499, 1501, 1502, 1504, 1506, 1507, 1508, 1508, 1509, 1509, "fose / de sy e de seu corpo e fasenda todo quanto quisese e súa võtade fose" 1509, 1510, 1510, 1510, 1512, 1512, 1512, 1513, 1513, 1513, 1515, 1517, 1518, 1518, 1522, 1522, 1523, "que pousa e ha de pousar ẽno outõ da casa" 1525, 1527, 1529, 1529, 1530, 1530, 1530, 1531, 1531, 1532, 1532, "segũdo e porla vía e maneyra / e cõ o cárrego que a eu teño" 1532, 1532, 1532, "que vos eu e o dito meu marido deujamos" 1534, 1534, 1535, 1535, 1536, 1537, 1537, 1537, 1537, 1538, 1538, 1539, 1540, 1540, 1540, 1542, 1543, 1545, 1545, 1546, 1546, 1547, 1548, 1552, 1553, 1554, "que pousa e ha de pousar ẽno outón da casa" 1555, 1556, 1557, 1558, 1559, 1559, 1559, 1562, 1563, 1563, 1564, 1565, 1566, 1566, 1568, 1569, 1569, 1570, 1570, 1571, 1572, 1573, 1574, 1574, 1575, 1575, 1575, 1576, 1579, 1579, 1582, 1583, 1585, 1587, 1587, 1588, 1589, 1590, 1592, 1592, 1592, 1592, 1593, 1594, 1594, 1594, 1596, 1596, 1597, 1597, 1598, 1598, 1599, 1600, 1600, 1600, 1601, 1602, 1603, 1604, 1605, 1607, 1609, 1609, 1610, 1610, 1610, 1612, 1612, 1614, 1620, 1621, 1622, 1623, 1624, "vos daremos e pagaremos os ditos morauidís" 1630, 1631, 1632, 1635, 1636, 1637, 1637, 1641, 1641, 1643, 1643, 1648, 1650, 1651, 1655, 1657, 1658, 1662, 1663, 1664, 1665, 1667, "os ditos testigos diserõ e despuserõ" 1667, 1668, 1670, 1670, 1670, 1671, 1671, 1671, 1676, 1676, 1677, 1677, 1678, 1679, 1680, 1680, 1682, 1685, 1687, 1687, 1689, 1691, 1691, 1693, 1694, 1694, 1696, 1696, 1697, 1697, 1697, 1698, 1698, 1700, 1701, 1702, 1703, 1706, 1708, 1708, 1709, 1709, 1709, 1710, 1710, 1711, 1712, 1716, 1717, 1718, 1718, 1720, 1723, 1724, 1726, 1726, 1727, 1729, 1730, 1730, 1732, 1732, 1733, 1734, 1735, 1735, 1735, 1736, 1737, 1738, 1738, 1739, 1739, 1739, 1740, 1740, 1742, 1743, 1745, 1747, 1748, 1749, 1750, 1751, 1751, 1752, 1807, 1808, 1809, 1810, 1811, 1812, 1813, 1815, 1817, 1820, 1820, 1820, 1823, 1824, 1824, 1825, 1826, 1827, 1829, 1829, 1831, 1831, 1832, 1832, 1834, 1834, "meu padre, e eu senpre serujmos e fomos mãdados e obedientes" 1836, 1836, 1836, 1836, 1838, 1839, 1841, 1842, 1842, "se neçesario e conprideiro me he" 1843, 1844, 1845, 1846, 1846, "e poño so garda e anparo e defendemẽto da coroa rreal" 1847, 1847, 1847, 1848, 1849, 1849, 1849, 1849, 1850, "e esto dou por mjña rresposta" 1850, 1851, 1851, 1852, 1853, 1853, 1855, 1856, "emẽdar e correger" 1856, 1856, 1858, 1858, 1859, 1860, 1861, 1862, 1865, "que foy e he presente a todo elo" 1865, 1866, 1867, 1868, 1868, "pedja e rrequiría" 1868, 1869, 1869, "de como o presentaua e desía e / pedja testimoyo e testimoyos" 1871, 1871, 1871, 1871, 1871, 1872, 1873, 1873, 1874, 1874, 1875, 1876, 1876, 1877, 1878, 1878, 1879, 1879, 1956, 1956, 1957, 1961, 1963, 1963, 1963, 1965, 1965, 1965, 1965, 1967, 1967, 1968, 1968, 1968, 1968, 1968, 1968, 1969, 1969, 1969, 1969, 1969, 1969, "outras cousas que eu faría e faser podría en jujso e fóra del" 1970, 1970, 1970, "dou e outorgo" 1971, 1973, 1973, 1977, 1980, 1981, 1982, 1984, 1986, 1987, 1987, 1987, 1989, 1989, 1989, 1989, 1990, 1990, 1991, 1991, 1991, 1991, 1992, 1992, 1995, 1997, 1997, 1998, 2001, 2002, 2003, 2006, 2007, 2009, 2009, 2010, 2011, 2011, 2012, "me lo distes / e deixastes para mỉ" 2012, 2012, 2013, "Oblígome de vos / defender e anparar" 2014, 2014, 2015, 2015, 2015, 2016, 2017, 2017, 2021, 2021, 2022, 2022, 2022, 2023, 2023, 2025, "graçia / e merçed' 2025, 2025, 2027, 2032, 2032, "vjna que / vós avedes e teedes" 2033, "entre o dito lugar e o valo" 2033, 2037, 2037, 2037, "se dou por pago e satisfeyto da dita herdade" 2038, 2042, 2048, 2049, 2052, 2052, 2053, 2056, 2057, 2057, 2058, 2058, 2059, 2060, 2064, 2064, 2064, 2065, 2066, 2068, 2069, 2071, 2072, 2072, 2072, "e diso que esto era o que sabía en rrasõ / do rroýdo e questiõ" 2077, 2078, 2078, 2079, 2080, 2082, 2083, 2083, 2084, 2086, 2087, 2088, 2089, 2090, 2093, 2094, 2094, 2096, 2096, 2097, "lle / pedía e rrogaua que lle perdoase" 2097, 2098, 2098, 2099, 2099, 2100, 2100, 2100, 2101, 2101, 2102, 2102, 2104, "outorgó / carta de seguro e segurou" 2106, 2106, 2106, 2107, 2110, 2111, 2113, 2113, 2113, 2116, "que as quitase, / donde nõ, que as vendería e que as ouvese perdidas" 2118, 2118, 2118, 2119, 2120, 2121, 2122, 2122, 2123, 2125, 2128, 2128, "puso seguro entre eles e se segurarõ o hũu ao outro e o outro ao outro" 2131, 2132, 2132, 2135, 2135, 2137, 2137, 2138, 2139, "todos seus pleitos moujdos e por mouer" 2142, 2143, 2144, 2144, 2150, 2150, 2152, 2153, 2153, 2154, 2155, 2156, 2156, 2156, 2157, 2158, 2159, "Este dito día e mes e ano e lugar" 2160, 2160, 2160, 2160, 2162, 2163, 2164, 2164, 2165, 2165, 2167, 2167, 2168, 2169, 2170, "así porcos, cabras e obellas, boys e carros e arados e / arcas e mesas e tallos e rroupas de lana e de ljno e de / cama e bestyr e diñeyros e prata e joyas e tódoslos outros bees / e eixuar" 2171, 2171, 2171, 2171, 2171, 2171, 2171, 2171, 2172, 2172, 2172, 2172, 2172, 2172, 2172, 2173, 2173, 2175, 2176, 2176, 2176, 2177, 2177, 2178, 2179, 2179, 2182, 2183, 2185, 2185, "llos dar e entregar taes e como os rreçebía" 2187, 2188, 2189, 2190, 2190, 2191, 2192, 2193, 2193, 2194, 2194, 2195, 2196, 2197, 2198, 2198, 2198, 2199, 2199, 2200, 2201, 2202, 2202, 2203, 2204, 2206, 2209, 2210, 2215, 2216, 2217, 2219, 2220, 2220, 2221, 2222, 2222, 2225, 2225, 2226, 2226, 2227, "outorgou en nom[e] / e como tutor e gardador dos ditos moços" 2228, 2228, 2228, 2229, 2229, 2230, 2230, 2230, 2230, 2230, 2231, 2232, 2234, 2234, "segundo que mellor poso e deuo de dereyto" 2237, 2238, 2239, 2239, 2240, 2240, 2240, 2240, 2241, 2241, 2241, 2244, 2244, 2244, 2244, 2247, 2249, 2249, 2252, 2252, 2254, 2256, 2257, 2258, 2258, 2260, 2260, 2261, 2262, 2263, 2264, 2265, 2267, 2268, 2268, 2269, 2271, 2272, 2274, 2275, 2276, 2279, 2280, 2285, 2286, 2287, 2290, 2291, 2292, 2292, 2292, 2293, 2293, 2296, 2298, 2299, 2299, 2300, 2301, 2302, 2303, 2304, 2304, 2306, 2307, "e jas da hũa parte Sueyro Gomes escontra o Castro, e da outra parte Ferrnand Seco" 2308, 2309, 2310, 2310, 2312, 2315, 2316, 2317, 2320, 2325, 2326, 2327, 2328, 2328, 2329, 2330, 2330, 2330, 2330, 2331, 2331, 2332, 2333, 2333, 2333, 2333, 2334, 2335, 2335, 2335, 2336, 2336, 2337, 2337, 2337, 2339, 2340, 2341, 2342, 2344, 2344, 2345, 2345, 2350, 2350, 2352, 2353, 2355, 2355, 2356, 2357, 2357, 2358, 2358, 2358, 2358, 2358, 2359, 2359, 2359, 2360, 2360, 2362, 2362, 2363, 2363, 2364, 2365, 2365, 2365, 2370, 2370, 2372, 2372, 2373, 2374, 2374, 2374, 2374, 2374, 2374, 2375, 2375, 2376, 2377, 2378, 2380, 2381, 2381, 2382, 2382, 2382, 2383, 2383, 2384, 2384, 2385, 2385, 2385, 2385, 2386, 2387, 2387, 2388, 2389, 2394, 2394, 2395, 2397, 2397, 2399, 2401, 2401, 2401, 2402, 2402, 2402, 2402, 2403, 2403, 2403, 2404, 2404, 2405, 2405, 2406, 2406, 2407, 2407, 2408, 2408, 2408, 2410, 2411, 2412, 2412, 2413, 2413, 2414, 2414, 2415, 2416, 2416, 2417, "faser foro e aforar" 2419, 2421, 2422, 2423, 2424, 2424, 2424, 2424, 2425, 2425, 2432, 2432, 2432, 2433, 2433, 2433, 2434, 2434, 2435, 2436, 2436, 2436, 2436, 2437, 2439, 2439, 2439, 2440, 2441, 2441, 2442, 2444, 2444, 2444, 2445, "que eu ey e me / perteçe aver" 2446, 2447, 2449, "nos deixedes e quedem para nós" 2450, 2452, 2453, 2453, 2454, 2454, 2455, 2456, 2457, 2460, 2460, 2460, 2463, 2465, 2465, 2467, 2467, 2468, 2470, 2470, 2471, 2471, 2472, 2473, 2473, 2474, 2474, 2474, 2474, 2474, 2475, 2475, 2476, 2476, 2476, 2477, 2477, 2478, 2478, 2478, 2479, 2479, 2479, 2480, 2480, 2480, 2482, 2483, 2484, 2484, 2484, 2484, 2485, 2485, 2486, 2486, 2487, 2488, 2489, 2489, 2489, 2490, 2491, 2491, 2492, 2493, 2493, 2493, 2494, 2494, 2496, 2497, 2498, 2499, 2499, 2500, 2502, 2502, 2502, 2502, 2503, 2504, 2504, 2505, 2505, 2507, 2507, 2508, 2508, 2509, 2509, 2509, 2510, 2510, 2511, 2512, 2513, 2513, 2513, 2514, 2514, 2514, 2514, 2515, 2516, 2516, 2518, 2519, 2519, 2519, 2520, 2520, 2522, 2522, 2523, 2524, 2524, 2524, 2524, 2524, 2524, 2524, 2525, 2526, 2526, 2527, 2529, 2532, 2532, 2537, 2542, 2543, 2544, 2544, 2545, 2545, 2547, 2547, 2548, 2548, 2552, 2555, 2556, 2557, 2558, 2558, 2558, 2559, 2559, 2561, 2563, 2564, 2564, 2565, 2565, 2565, 2566, 2566, 2567, 2567, 2568, 2568, 2568, 2569, "que contra esto vier e o así nõ ateuer" 2570, 2570, 2570, 2570, 2571, 2571, 2571, 2572, 2573, 2573, 2577, 2579, 2579, 2580, 2580, 2580, 2580, 2581, 2581, 2582, 2582, 2585, 2585, 2589, 2589, 2590, 2590, 2593, 2593, 2593, 2593, 2594, 2595, 2598, 2598, 2599, 2599, 2600, 2600, 2601, 2601, 2604, 2605, 2606, 2607, 2607, 2608, 2608, 2608, 2609, 2609, 2609, 2609, 2610, 2611, 2612, 2613, "asý avyndo / e conpoendo" 2615, 2615, 2618, 2618, 2619, 2622, 2623, 2627, 2628, 2629, 2632, 2633, 2634, 2634, 2635, 2636, 2637, 2638, 2638, 2642, 2643, 2643, 2644, 2645, 2647, 2647, 2647, 2648, 2648, 2649, 2650, 2652, 2653, 2655, 2655, 2655, 2655, 2657, 2659, 2659, 2661, 2662, 2663, 2663, 2663, 2664, 2666, 2669, 2670, 2672, 2673, 2673, 2677, 2678, 2683, "que a vira teer e poseer a Ferrnand Yanes" 2684, 2686, 2687, 2689, 2689, 2689, 2691, 2692, 2693, 2694, 2694, 2695, 2696, 2696, 2696, 2697, 2698, 2698, 2701, 2702, 2702, 2704, 2707, 2707, 2708, 2708, 2709, 2712, 2713, 2714, 2714, 2715, 2716, 2716, 2717, 2719, 2719, 2720, 2720, 2720, 2720, 2721, 2721, 2721, 2721, 2722, 2722, 2722, 2730, "oýra diser e cree ser / verdade" 2734, 2734, 2736, 2740, 2740, 2741, 2741, 2742, 2743, 2744, 2745, 2746, 2749, 2752, 2752, 2753, 2755, 2757, 2758, 2758, 2759, 2759, 2759, 2759, 2760, 2760, 2760, 2761, 2761, 2764, 2764, 2764, 2765, 2766, 2767, 2769, "avía de aver e lle pertẽesçía a terça parte dos / castineyros de todo o souto de Valmayor e máys castineyros sabjdos ao / moesteyro" 2770, 2771, 2772, 2772, 2773, 2775, 2777, 2779, 2780, 2780, 2781, 2782, 2785, 2787, 2788, 2789, 2791, 2792, 2793, 2794, 2795, 2796, 2796, 2797, 2801, 2806, 2806, 2810, 2810, 2811, 2812, 2812, 2812, 2812, 2813, 2813, 2813, 2815, 2816, 2816, 2816, 2817, 2818, 2820, 2821, 2823, 2823, 2824, 2831, 2831, 2833, 2836, 2842, 2843, 2844, 2845, 2855, 2855, "Jtem que cortou e corta e leuou e leua / de súas deuesas" 2857, 2857, 2857, 2860, 2860, 2861, 2861, 2869, 2875, 2875, 2876, 2881, 2881, 2882, 2882, 2882, 2883, 2883, 2884, 2886, 2886, 2886, 2887, 2889, 2890, 2891, 2892, 2892, 2895, 2896, 2896, 2897, 2900, 2900, 2901, 2904, 2905, 2906, 2906, 2907, 2910, 2910, 2913, 2914, 2916, 2917, 2918, 2919, 2921, 2922, 2922, 2922, 2924, 2924, 2927, 2928, 2928, 2931, 2932, 2933, 2935, 2935, 2936, 2937, 2938, 2939, 2940, 2943, 2945, 2945, 2945, 2947, 2948, 2949, 2949, 2950, "hũa meán de palmo e medjo" 2954, 2959, 2960, 2960, 2965, 2965, 2966, 2966, 2969, 2972, "avía posto couto e ẽbargo" 2972, 2974, "el alçaua e quitaua o dito couto / e enbargo" 2975, 2975, 2975, 2975, 2978, 2978, 2981, 2981, 2981, 2982, 2984, 2984, 2985, 2986, 2987, 2988, 2989, 2993, 2994, 2995, 2996, 2997, 2997, 3000, 3001, 3002, 3003, 3003, 3004, "que disese e decrarase o que sabía" 3006, 3006, 3007, 3009, 3009, 3012, 3013, 3015, 3015, 3020, 3021, 3022, 3022, 3022, 3024, 3025.
________ 1.1. Nas expresións de cantidade utilizábase para enlazar non só as decenas e as unidades, coma hoxe, senón tamén as centenas e as decenas:
________ e (30): "quinẽtos e çinquoenta morauidís vellos" 321, "çento e des morauidís" 326, "seysçentos e sesẽta morauidís" 335, "çẽto e des morauidís" 339, "mjll e dosentos morauidís" 377, "çento e vijnte morauidís vellos" 503, "quinẽtos e catorse morauidís" 514, "dosentos e oytenta e seys morauidís" 518, 518, "seteçẽtos e trynta morauidís vellos" 582, "seysçentos e trijnta morauidís" 728, "çento e çinquoẽta morauidís" 873, "çento e sesẽta morauidís" 1074, "mjll e seteçẽtos morauidís" 1176, 1177, 1195, 1393, 1458, 1475, "nouẽta e tres [morauidís]" 1492, "nouẽta e tres morauidís" 1496, "tres / mjll e çento e setẽta e hũu morauidís" 1626, 1626, 1626, "tres mjll e CLXXJ morauidís" 1627, "do outro ano de çinquoẽta / e noue anos" 1633, "Sõ nouẽta e quatro morauidís" 1652, "do ano de çinquoenta e sete" 1743, "des / e seys cóuodos de terreo" 1978, "çinquoẽta e oyto morauidís" 2243.
________ 1.2. Nun uso xurídico bastante frecuente, enlaza un verbo normalmente en imperfecto ou infinitivo con ese mesmo verbo en pret. perfecto, adquirindo un certo valor consecutivo:
________ e (28): "sõ avenjdos de conprometer e cõprometẽ" 353, "diso que mãdaua e mãdou ao dito Pero Peliteyro" 439, 478, "deixoo en seu juramẽto e / jurou" 525, "que presentaua e presentou" 632, 675, "le plasja de as deixar e traspasar e deixou e traspasou" 856, "le ponja e puso ẽno jur e posesiõ de todo ello" 859, 870, "rretificaua e rreteficou a dita mãda" 910, 912, "que protestaua e protestou" 1107, 1107, 1109, "diso que presẽtaua e presentou os ditos dous quartos" 1119, "daua e dou por libre e quito" 1469, "que se quería apartar e quitar dela e se quitaua / e apartaua dela e la daua por libre e quita" 1508, "diso que mãdaua e mãdou ao dito Diego de Paredes" 1668, 1736, 1739, "diso que obedeçía e obedeçeu a dita carta" 1748, "me distes e dades e deixades a herdade" 2032, "se segurauã e segurarõ os hũus / aos outros" 2059, "que estimaua e estimou os frutos" 2492, "que rrequiría e rrequireu ao dito Áluaro d' Oallo" 2505, "diso que o rrestituýa e rrestituýo ẽna dita súa posisiõ" 2510, 2512, "que protestaua e protestou" 2623.
________ 1.3. Conservando o seu valor copulativo, pode adquirir en ocasións un sentido adversativo:
________ e (1): "hũu colchón que lle eu prestey e se me foy cõ elo" 1967.
________ 1.4. E mais. A conxunción pódese ver reforzada co incremento de mais, que salienta a idea de adición presente en e; úsase para expresar que o conxunto se forma pola suma de dous grupos de elementos, en cooperación.
________ e mays / mais (5): "XXVJ canadas vellas e mays húa fanega de pã" 325, "diso / que mãdaua e mãdou e que fasja herdeira en todos seus bẽes a Ynés / Peres (...) e mays que mãdaua a Afonso da Veiga, morador / en Noya, seu conpridor e titor, a súa leyra de herdade" 915, "outorgo e conosco que aforo a vós, Ferrnando de Bustelo (...) as vjnas que tijña Afonso / Gallã, (...) e mais a leyra de vjna / de Gradín" 1246, "so pena de dous mjll / que pague a parte que o nõ gardar, para seu señor, Suero Gomes, que presente / estaua, e mais das outras penas que os dereytos / en esta parte queren" 2062, "Jtem máis, hũu onsao do / caruallo de Lamaçãas, e / mais en este caruallo hũu quarto" 2313.
____conx. 1.5. Forma parte da seguinte loc. conx. con valor temporal (véxase s.v. cada):
____ cada e quando (2): "o mostrar e apegar cada e quando fose chamado para / elo" 2692, "cada e quando fose / rrequirido" 2740.
________ 1.6. Aparece enlazando Ambos e dous, como reforzo deste indefinido (vid. amos):
________ amos e dous (4): "amos e dous" 1190, "amos e dous de mã comũ" 1622, 1634, 2026.
________ Do lat. ĕt "e", propiamente "tamén, aínda". Documéntase desde as primeiras épocas do idioma. En gal. a pronuncia xeral é [ε], e é posible que ante vocal pase a [j], levando consigo habitualmente a apertura da vocal seguinte, se se trata de /o/ ou /e/: e este [j'εste], e o neno [j¡'neno]. En port., aínda que se escribe e, pronúnciase sempre [i].




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL