Carolina Michaëlis de Vasconcelos (1920): "Glossário do Cancioneiro da Ajuda", Revista Lusitana 23, pp. 1-95.
dous		(dŭos): dois 6142.

M. C. Barreiro (1995): A documentación notarial do concello de Noia (ss. XIV-XVI). Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela [Glosario, pp. 155-456].
dous douss duas	num.	adx. num. 'un máis un'. Dous, 3.1 (1342); 10.31 (1390 "que aja terreo para dous tonees et meo de bjño"; 10.121, 126; 11.25, 26 (1390) "por Pascoa dous cabritos", "et dous pollos"; 31.17 (1417) "d' oje este día ata dous anos primeiros segintes". Con esta grafía hai 48 ocorrencias vid. listado s.v. dous. Douss, 37.40 (1434) "so pena de douss mjll morauidís de moeda vella"; 47.37 (1450) "so pena de douss mjll morauidís para a cámara do señor arçobispo de Santiago". Dúas é o seu correspondente feminino, co mesmo significado aparece 56 veces nos documentos. Dúas, "seseenta et dúas libras de brãcas" 3.14 (1342); "Jtam uso uẽdo dúas leiras d' erdade" 4.14 (1343); "et leixã por so a Moroça dúas márgẽes et tomẽ logo quatro" 26.48 (1412).

F. R. Tato Plaza (1986): Léxico do Libro de Actas do Concello de Santiago (1416-1422).Vol. I (Glosario A-D). Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
dous	num.	adx. {num.} Dous, un máis un: "et en noso nome posan faser et sostituyr huu procurador, dous ou mays quaes et quantos queseren et por ben deveren" (185...9229). {Cfr. DUAS}.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
dous duas dos duas dous doos dous dous duas	fem.	'dos' , del lat. DŬOS, DŬAS (REW 2798). La evolución es un tanto extraña: en duas se conservó la -u- en hiato; en dous debemos suponer doos y anormalmente dous en vez de dos. Formas: dous 4.28, 5.3, 9.18, 19.2 (c. 13), 20.9,13, 29.3,6, 38.66, 48.22, "çento et - ", 50.8,23, 56.25, 57.60, 58.8,21, 60.3 "andados XLª et - anos", 63.4 "IXe çẽtos et oyteenta et - ", 69.21, 72.22, 73.5 ("oytoçẽtos et noueenta et - " ),18, 75.1,3, 76.11,12 (c. 52),9, 77.27, 78.2, 79.1,10, 82.5,15, 85.3,5 "IXe çẽtos et - " 86.22, 104.10,14,17, 105.5,16, 108.4, 119.8 "XXXta et - ", 121.2,12, 125.2,16, 131.21, 143.39, 151.28, 152.60, 170.98, 174.64 "XXXta et - ", 175.13, 207.4 "mil et - ", 223.34, 224.11, 237.6, 241.3 "mĩll et XXXª et - ", 243.38, 255.9, 260.9,10, 269.5, 278.27, 279.66, 280.84, 283.70, 286,19, 289.13, 308.37, 312.3, 320.23, 321.40,43,44, 322.57, 323.3 "mĩl et trijnta et - ", 329.16 ("çento et saseenta et - " ),17,18,4 ("mĩll et quareẽta et - " ), 331.36 "trijnta et - ", 334.12, 340.41, 350.36 ("vijnte et - " ),3, 351.2, 363.45 (2 v.), 367.22, 372.6,15,19, 388.15, 397.8 (c. 245), 410.9 "çento et saseenta et - ", 411.12 (c. 261), 424.13 (c. 272),1,7, 425.1,4, 426.7, 431.1,1, 433.4, 437.14,23, 459.12,25 (2 v.), 467.8 (c. 307) "mĩll et oyteenta et -", 468.22,5, 469.6, 479.18, 508.2, 515.19, 520.26, 528.50 "poiarõ as viandas - atãto do que ante valiã", 530.16, 546.6, 553.4, 556.31, 582.2,4 (c. 401), 583.7, 592.44 " - tãtos morrerõ eno mar", 603.12, 608.24, 616.6, 651.21, 669.19,22, 670.9, 673.12, 676.2 "quareẽta et - ", 693.13,18, 694.12, 715.7 (2 v.), 723.22, 725.18, 726.2, 730.17 "XXte et - ", 744.13, 753.29,42, 759.3, 773.4, 783.16, 784.38, 804.103, 806.4, 808.79, 812.213, 833.31, 834.33, 837.19, 851.14 (c. 585),7,11 (c. 586), 861.1,6 (c. 597), 862.16, 867.3 (c. 605 y 606), 899.29 (2 v.),30, 901.2,1, 902.75,76; cfr. 102.72 "anbos e - " (id. 135.38, 169.72, 183.9, 185.73, 350.36, 824.69), 135.10 "a ambos et a - " (id. 314.19); ij 82.9, 122.2 "IX çentos et LXª et - ", 155.5 "noueçentos et XXte et - ", 173.43 "Lª et - ", 251.5, 535.8,9,10 (2 v.), 662.27 "XX et - ", ijos 75.4 "noueçẽtos et XXXta et - "; II 308.7; dous mil 556.13, 659.11, 767.47, 772.19, 781.17, 800.6 (590.17 y 800.15 " - et quinẽtos", 737.44 " - et trezentos" ), dous mĩl 197.48, 758.17, dous mĩll 338.32, 448.8 " - caualeyros et mays quinẽtos", 743.26; dos 899.27 "quen ouuese ualia de - marcos de prata que lle dese uno". El fem. duas en 20.29, 23.5, 33.1,7, 63.10, 91.33, 97.15, 113.74, 115.132, 166.8, 172,18, 178.77, 194.56, 201.67, 202.82, 206.3,10, 278.44, 342.7, 344.31,3, 345.38,39, 347.11, 415.21, 491.9, 492.22, 508.3,5,12, 520.25, 529.16 "et a fame - atãta", 538.16 (c. 369), 547.29, 555.19, 577.40, 596.2, 608.24, 610.28, 612.27, 618.36, 626.29, 656.32, 659.35, 661.10, 669.15, 690.23,42, 716.16 (c. 490), 726.3, 782.37, 812.185, 848,13 (c. 581), 862.2, 871.19, 872.33, 879.7 (c. 618). El masc. dous se documenta desde el s. XIII: a. 1214 "aquestes dous arcebispos" (Test. Afonso II, 259); a. 1257 "de dous in dous anos" (Salazar 25.15); CSM 42.83 "que non chamou dous nen tres", etc.; Johan Garcia de Guilhade (1103, 1492) "dous anos"; a. 1290 "a dous dineiros por soldo" (Duro p. 162); Cr. Troyana "hun año ou dous" (I, 93.15); Gal. Estoria "estes dous yrmãos" (10.20); Corónica Iria "dous mill et dozentos et quorenta et dous anos" (p. 32); a. 1432 "mill e quatroçentos e trinta e dous" (Ferro2 p. 18); Imitação Cristo "aver dous prazeres" (p. 46.65); D. Eduarte Ensinança "dous ou tres dedos" (30.3); Oficios "os primeiros dous livros" (4.14), etc. Es la forma mod. en gall. En port. se creó el masc. dois, que se usa desde el s. XVI. El fem. duas desde 1192 "enas duas partes do padroadigo dessa eygreyga" (Voc. 1192-1193, 330). Véase Magne Gloss. Graal 419-420. Cfr. para el cast. Corominas DCELC II, 192.

K. M. Parker (1958): Vocabulario de la Crónica Troyana. Salamanca: Universidad.
dous	num.	adj. {num.} m. pl. dos; two: ben poderemos entrar a terra del Rey leomedon a sseu pesar et folgaremos en ela hun año ou dous, I 93.15, I 92.12, I 101.18. Cf. duas.

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
ambos anbos ãbos ambolos ambas anbas ãbas ambalas anballas ãbaslar dambas dambalas danbalas Ambos nós amos ambos e dous ambos de dous		'ambos, ambas ' , del lat. AMBO, AMBAE, AMBO. Varias formas en el ms.: ambos 112.43 "forõsse ferir - hũu por outro", 120.15, 127.29, 128.59, 144.49, 151.42, " - en hũu", 155.9, 169.62-63, 183.19, 184.39, 214.51, 231.27, 237.10, 252.41, 304.26-27, 316.10, 317.27,28, 357.29, 365.13 (c. 219), 376.34, 386.3,10, 401.22, 408.9, 409.4, 410.31, 434.9, 438.36, 450.19, 454.17, 470.11, 518.18 " - os arrauaes", 674.11, 683.38, 703.41, 724.7, 725.8, 741.44, 757.25 " - os rreys", 758.12 "d' - os rreynos", 772.30, 804.108; anbos 69.22 " - os cabedees", 101.39, 260.5,6, 275.8 "et a - seus fillos", 276.22 "cõ - seus fillos", 356.19 " - os rreys", 584.50, 585.2, 594.13 " - yrmãos"; ãbos 169.67, 233.12 (c. 141); ambolos 370.2 "- rreys", 454.37; ambas 759.26 "as rreynas - ", 778.22 "conas rreynas - ", 787.7 "as rreynas - ", 822.5 (c. 555) "essas - rreynas", 863.39, anbas 440.22,23, "de - as partes" 565.19 "suas filhas - ", 604.23; ambalas 401.28 "cõ - mãos", 576.34, 624.34, 668.11, 686.21-22, 895.20, anbalas 634.18, anballas 87.13-14 " - ostes", ãbaslas 400.16 "cõ - mãos"; dambas o d' ambas 381.7, 388.7, 423.9-10, 427.40, 787.16 " - as partes", d' anbas 33.15 " - aquellas partes", dambalas 304.29 "as ostes - partes", 628.29, 638.4, 640.5 (c. 437), 651.19, 684.7,11, 732.16, 768.15, danbalas 321.36, 440.23, 444.20, 544.6, 590.27, 596.27, 608.11-12, dãbalas 313.10, 353.19, 362.28-29, 365.15 (c. 219), danballas 71.7, 618.31-32, d' ãballas 25.16. Es corriente la expresión ambos et dous 135.38, 169.72, 183.9, 185.73, 350.36, 824.69, anbos e dous 102.72. También a ambos et a dous 135.10 "que uos nõ de maas mortes - ", a ãbos et a dous 314.19. La unión de ambos y dos ha sido siempre muy usual. En la época clás. se dijo también ambos de dous (ej. de Camões en Morais ) y hoy se conocen ambos os dois (ej. de Herculano en Morais ), ambos dois, ambos a dois (Moreira Estudos I, p. 6), al lado de las formas ya arcaicas, en el lenguaje familiar y popular (véase Nunes Gram. Hist. p. 213 y Morais s.v. ambos de dois ). En gall. perdura la forma tradicional ambos e dous (véase E. Rodríguez ). En cast. fue muy conocida la expresión ambos a dos, amos a dos, entrambos a dos (véase Corominas 187b-188a). Ambos se conoce desde el s. X (ej. de 936 en Machado DELP1 183b, DELP2 227a). Algunos ejs. del XIII: a. 1203 "que dividet ambos Lalones" (CDGH 455); a. 1234-1236 "a placere de ambas partes" (Salazar p. 2.11); a. 1242-1252 "por ambalas carreyras" (id. 9.4); CSM 5.54 "quando foron ambos a hũa parte", 135.2 "que casassen ambos en uno"; Pero Velho de Taveiros (B 142) "anbas eram nas melhores / que omen pode cousir" (13); Johan Airas (V 603, B 1013) "mays querouos ora ben consselhar / fazed' i anbos o que eu mandar" (6) (otros ejs. de los Cancioneros en Machado, Gloss. CBN, 120b); a. 1290 "dous vosos filos que ambos ayades" (Duro 162); a. 1296 "que anbos ouverdes... que o tennamus nos anbos... a nosa morte danbos" (id. 165), etc.; a. 1299 "e topam anbas no rio" (id. 166). En el XIV: Miragres "a batalla outorgada d' ambalas partes en outro dia armarõse todos para lidar" (página 112); a. 1364 "it. dous domingaes de leenda e de canto anbos velhos" (Machado Voc. XIV 244); a. 1342 "et anbas las ditas partes" (Duro 185); Cr. Troyana "el et çesar eran veziños en troya et senpre anbos viueran de consun" (I, 100.19); Gal. Estoria "et Adam et Eva eram ambos desnũus" (7.21); Graal "e prendeu ambolos braços" (I, 339), "e das outras de ambalas penas" (I, 289). Más ejs. en Elucidário (ed. Fiúza) p. 464 s.v. amos; Viterbo cita nós amos sin indicación de fuente. Debe tratarse de un error, pues en port. no existe la asimilación -mb- > -m-, ni nadie documenta esa forma. La expresión ambos e dous en el XIII: CSM 218.13 "mas dũa 'nfermedade foi atan mal parado/ per que ficou tolleito d' anbos e dous los lados", 328.20 "ontr' ambos e dous os mares". La expresión clásica ambos de dous en el XV: Hist. Vespasiano "e, quando o emperador entendeo as pallavras dãbos de dous, respõdeo" (en Crest. Arc. p. 163). Más documentación en Magne Gloss. Graal 102-103.

R. Lorenzo (1968): Sobre cronologia do vocabulário galego-português. Vigo: Galaxia.
{dous}		.- DOIS (793b: XVI; dous 1262): 1214 "aquestes dous arcebispos" (Test. Afonso II, 259); 1257 "de dous in dous anos" (Salazar 25.15).

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
dous duas	num.	num. card.: dois: 5.40, 15.181 vỹan da ost'un e dous e tres; 18.71 un e un, e dous e dous / log'y vẽeron; 25.107 Sol duas nozes / non vales; 328.20 este logar é posto ontr'ambos e dous os mares; 411.26 Deus toda-las sas cousas dous tant'acreçentava.

M. Rodrigues Lapa (19702): Cantigas d'escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses. Vigo: Galaxia ["Vocabulário galego-português", pp. 1-111].
dous		= dois: {Afonso X} sol nõno provedes, / ca non son mais de dous 8.3, 6; 23.5; 25.16; 44.1; 78.16. || Dous tamanho = a dobrar, duas vezes mais: {Pero Garcia d' Ambroa} outra razon lhi cuid' eu a mover, / de que aja dous tamanho pesar 338.14.

K. M. Parker (1977): Vocabulario clasificado de los folios gallegos de la Historia Troyana. Illinois: Applied Literature Press.
anbos et dous		expr. ambos a dos; the two together: des que el rrey et a rreyña ouverom este consello et acordo entre sy anbos et dous, librarõ em esta gisa, 55.2.
dous	num.	adj. {num.} m. pl. dos; two: sabede que dizem de aquesta guysa os prymeyros dous versos, 8.31, 12.12, 31.13.

M. de Miguel (1977): Vocabulario gallego medieval en documentos del s. XIII anteriores a 1275. Memoria de licenciatura. Universidad de Valladolid.
dous duas duos	num.,	.- adj. num., 'dos'. Del latín DŬOS, DŬAS; a. 1228 "o meyrino ou sayon dia dous testimonios" (16.22); a. 1257, 25.10,15; a. 1269, 56.19; a. 1257 "et duas ollas de manteyga" (25.11); a. 1272, 63.1. También aparece la forma duos, a. 1228 "Meyrinos do Burgo seyan duos uiçiños do Burgo" (16.5).

M. C. Barreiro (1985): O léxico dos Miragres de Santiago. Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
dous duas	num.	.- adj. num. card. " dos". 6.4 "ouve dous fillos"; 10.1 "et tragia cõsigo dous cõpaneiros"; 26.6 "apareçeunos dous angeos"; 41.13 "Et a cabo de dous ãnos"; 64.8 "furtarã da cabeça que leuas dous dentes"; 66.2; 103.7; 130.10; 136.10; 138.3; 151.3; 165.9; 180.15; 201.7; 222.9. DOUS en composición, 66.11 "en era de mĩll et çento et quoreenta et dous ãnos"; 90.7 "Ficou de pee cõ dous mĩll cristiãos ẽno meo da batalla"; 93.10 "et cõ dous mĩll caualeiros foyse..."; 94.13 "foyse para hu estauã os dous mĩll"; 101.9 "cõ dous mĩll caualeiros"; 102.3; 127.8; 169.4 "ha sateẽta et dous ãnos"; 186.4 "Ẽno ãno [...] de mĩll et çento et dous ãnos". // DOUS ET DOUS , 38.11 "mãdou deytar sortes ontre dous et dous"; 118.12 "Asi que lle enviarõ viinte caualeiros dous et dous fezolles asi com̃o aqueles outros" // DOUS MĨLL POR DOUS MĨLL , 89.3,4 "que lle daria lide de XX caualeiros por XX, ou de XL cõtra XL, ou [...] ou dous mĩll por dous mĩll"; 89.7,8 "enviou Aygolando dous mĩll por dous mĩll et forõ todo los mouros vençudos"; DUAS, 125.9 "Et as duas azes dos cristiãos"; 125.12 "hũu monte que estaua duas legoas da vila"; 130.8 "Et aquestas som duas igleias"; 134.2 "ou duas galinas"; 138.3,4; 156.1,11; 157.1,4; 165.3; 195.4; 209.13; 213.5,8; 220.1.

F. R. Tato Plaza (1999): Libro de notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega [Glosario, pp. 237-711].
dous dos dúas	num.	num. "Dous, número que equivale a un máis un". Úsase tamén como reforzo de ambos (vid. amos).
____		dous (36): "so pena de dous mjll morauidís" 357, 485, "dous omes bõos" 565, "dous djas do mes de junjo" 624, 781, 836, 1043, 1118, 1120, "amos e dous" 1190, 1261, 1622, 1634, "hũu traslado ou dous o máis" 1728, 1737, 1960, 2026, 2061, 2070, 2107, 2233, 2244, 2414, 2545, 2548, "os dous terços da mjña casa" 2562, 2631, 2641, 2646, 2654, 2662, 2663, 2693, 2787, 2902, 2921; dos (1): "Dos carcaixes de biratõos" 2538, dúas (30): "rrenũçiarõ as dúas leys" 453, 504, 762, "dúas cartas firmes" 818, 985, 1057, 1076, 1164, 1233, 1263, 1433, 1515, 1670, "dúas portas" 1981, 1995, 2227, 2343, 2397, "labrar de dúas cauas" 2401, 2424, 2532, 2572, 2736, 2736, 2738, 2803, 2912, 2963, 3019, 3024.
____	____	Do lat. dŭos, dŭas, con evolución non usual: en duas conservouse o -u- en hiato, e en dous cómpre supoñer doos e anormalmente dous en vez de dos. O masculino documéntase desde o séc. XIII: dous en 1214 en textos portugueses, 1257 nos galegos; tamén nas CSM e mais nos Cancioneiros; a actual forma portuguesa dois aparece no XVI. O feminino desde 1192 (Lorenzo Crónica s.v.). A forma dos pode vir de doos, testemuñado aínda no XV en textos portugueses (DELP s.v. dois; vid. tamén Huber p. 200), se é que non se trata dun castelanismo; isto é o que opina Maia de certas formas esporádicas de dos en 1281 e 1516, que aparecen nos seus documentos (Maia p. 714).