Categoría: Sen categorizar

Hoxe presentouse en Santiago Atopando Compostela. Xogo da toponimia do concello, un xogo de mesa para entreterse e aprender coa toponimia, que promoveu a Concellaría de Normalización Lingüística do Concello de Santiago.

A Asociación Galega de Onomástica asesorou e elaborou os contidos deste enredo de preguntas e probas. Os autores de Atopando Compostela son Gonzalo Navaza, Xulia Marqués, Xosé Ramón López Boullón e Luz Méndez.

Etnoga. Patrimonio Cultural, empresa de servizos de xestión integral do patrimonio, foi a creadora do xogo.

No Rexistro Civil actual (Lei 40/99, de 5 de novembro) establécese que unha parella pode decidi-la orde dos apelidos dos seus fillos libremente; isto é, que non é obrigatorio situar en primeiro lugar o apelido do pai, e en segundo o da nai. Esta modificación vai acorde cos tempos, ó non prima-lo apelido de ningún dos dous sexos. Pero había unha fenda: en caso de desacordo, prevalecería a tradición, é dicir, o apelido paterno. Para resolver isto, o goberno anunciou hai pouco na prensa que se decidiría por orde alfabética, pero esta é unha solución que tamén comporta problemas. Non porque vaian desaparecer de aquí a uns anos tódolos apelidos do final do alfabeto, porque, na práctica, son moi poucas as parellas que non se poñen de acordo, senón porque non deixa de ser unha solución que prima de antemán  unha das partes. Noutros países, ante a mesma situación, optouse por proceder a un sorteo, o que pode ser arbitrario, pero non é inxusto. Ante as protestas, o goberno está reconsiderando as distintas opcións.

Agora ben, sería necesario ter en conta unha cousa importante: amais de identificarnos como pertencentes a unha familia (a dúas, en realidade: a da nai e a do pai), os apelidos son parte da nosa herdanza cultural, histórica e lingüística. Por tanto, os pais deberían considerar que parte do seu patrimonio patronímico é mellor para os seus fillos. Parece claro que un dos criterios que se deberían ter en conta é o da frecuencia: exerce moito mellor a súa función identificadora un apelido que porten menos persoas. Para coñecer ese dato, os pais poden acudir á páxina web da Cartografía dos apelidos de Galicia, elaborada no Instituto da Lingua Galega, onde poderán descubrir a frecuencia e a extensión xeográfica de cada apelido.

photo credit: diluvi

O XXIV Congreso Internacional de ICOS sobre Ciencias Onomásticas celebrarase en Barcelona do 5 ao 9 de setembro de 2011.

A Asociación Galega de Onomástica adheriuse ao congreso como entidade participante e, deste xeito, todos os nosos socios poderán aproveitar un desconto do 10% no prezo de inscrición.

Animávosmos a todos a participar. O prazo de envío de resumos para todos aqueles que queiran presentar unha comunicación remata o 15 de decembro de 2010.

Máis información en http://barcelona.onomastica.cat/es/

Os topónimos fálannos da singularidade do noso territorio, das xentes que o foron poboando e da maneira que tiveron de facelo, da nosa historia ao fin e ao cabo. Os topónimos son unha herdanza milenaria que nos deixaron os que nos precederon. Son a pegada intanxible dos nosos antepasados.

Os cambios tan rápidos que está vivindo a sociedade e a desaparición do modo de vida tradicional rural e mariñeiro están poñendo en perigo este riquísimo patrimonio. Moitos dos nomes que recibe o territorio xa só están na memoria das persoas de idade e, cando falten, con elas perderemos ducias e ducias de pequenos tesouros de grande interese científico e patrimonial.

O territorio de Galicia é dun pouco máis de 29.000 quilómetros cadrados, un 6% do territorio do estado. Temos unhas 33.000 entidades de poboación, un 28% de toda as de España (108.000 aprox.).

E aínda máis, calcúlase que todos eses nomes de lugar mailos nomes dos ríos, regatos, montes, camiños, pedras, muíños, etcétera superan o millón de topónimos.

O nome que asumiu o actual papa, BENEDICTUS –en latín, lingua oficial do Vaticano–, evolucionou nas linguas romances ás correspondentes formas patrimoniais propias: Bento en portugués, Benito en castelán, Benoît en francés, Benet en catalán ou Bieito en galego. No italiano a evolución do nome é un resultado semiculto, Benedetto, aínda que os manuais de onomástica recollen tamén a forma Benito, forma tomada do castelán que se divulgou por ser o nome do duce Mussolini; pola mesma razón hoxe xa non é un nome con popularidade. Tamén as distintas linguas introduciron por vía culta as formas Benedito, en galego e portugués, Benedicto en castelán, Bénédict en francés ou Benedicte en catalán.

Por tradición, os nomes dos papas adáptanse ás formas patrimoniais das linguas romances. O uso vén de vello e mantense no mesmo vaticano (www.vatican.va) como se pode ver premendo na opción das distintas linguas. A razón desta escolla é unha razón práctica: que os fieis aprendan facilmente o nome do pontífice. Así, o anterior papa, IOHANNES PAULUS, chamábase João Paulo en portugués, Juan Pablo en castelán, Jean Paul en francés, Giovanni Paolo en italiano e Joan Pau en catalán.

No galego medieval temos xa os primeiros exemplos desta tendencia:

• “morreu o papa Bonifas, et poserõn en seu lugar a Beeyto, o seteno”
• “outrosy morreu o papa Beeyto, et foy posto en seu lugar Johan”
• “morreu en ese ano Ssergyu, papa, et [foy] posto en seu lugar Beeyto oytauo”

(Fonte: TMILG, Tesouro Medieval Informatizado da Lingua Galega)

Joseph Alois Ratzinger adoptou o nome de Bieito, por San Bieito de Nursia, patrón de Europa, fundador da orde dos beneditinos e considerado o iniciador da vida monástica en occidente. A forma *Benedicto é incorrecta segundo as normas ortográficas do galego.

photo credit: Erprofe