O proxecto
-
O ALPI
O Atlas Lingüístico de la Península Ibérica (ALPI) é un atlas do dominio románico peninsular concibido nos primeiros anos do século XX por Ramón Menéndez Pidal na Sección de Filología do Centro de Estudios Históricos de Madrid.
-
Os investigadores do ALPI
O director dos traballos do ALPI foi Tomás Navarro Tomás e o equipo de enquisadores estivo constituído por Aurelio Macedonio Espinosa, Rodrigo de Sá Nogueira, Lorenzo Rodríguez-Castellano, Manuel Sanchis Guarner, Aníbal Otero, Francisco de Borja Moll, Armando Nobre de Gusmão e Luís Filipe Lindley Cintra.
Propósito
O obxectivo do proxecto do ALPI era facilitar a caracterización das variedades iberorrománicas peninsulares e documentar con rigor a variación espacial. Para a investigación foron entrevistados falantes rurais adultos en 529 localidades da península, das Illas Baleares e da parte de fala catalá do Rosellón francés.
O proxecto do ALPI desenvolveuse nos principios da dialectoloxía europea tradicional, de acordo cos criterios utilizados nos primeiros atlas lingüísticos do século XX. En 1962 publicouse o primeiro e único volume do ALPI, con información fonética; o resto dos materiais permaneceron inéditos ata comezos do século XXI.
O galego no ALPI
No dominio galego realizáronse enquisas en 62 lugares: 53 situados en Galicia, 5 en Asturias, 2 en León e 2 en Zamora. Os investigadores encargados desta zona foron o galego Aníbal Otero (para a maioría das localidades de Galicia e Zamora), o asturiano Lorenzo Rodríguez-Castellano (para lugares de Asturias e León) e o estadounidense de orixe mexicana Aurelio Macedonio Espinosa (para puntos en Ourense, Zamora, León e Asturias). Boa parte dos lugares escollidos foron visitados polos enquisadores nos anos anteriores á guerra civil.
As enquisas do ALPI realizáronse empregando dous tipos de cuestionarios, un con preguntas de interese fonético, morfolóxico e sintáctico (411 preguntas) e outro con preguntas de léxico e etnografía (833 preguntas).
62enquisas
53en Galicia
5en Asturias
2en León
2en Zamora
No ámbito dos estudos sobre o galego o ALPI é unha obra de especial valor debido á escaseza de documentación lingüística sobre as variedades faladas na primeira metade do século XX. Como afirmou Tomás Navarro Tomás, o ALPI é unha “especie de acta documental del carácter y fisonomía del habla popular de la Península en los años inmediatamente anteriores a la guerra civil”.
A pesar do valor dos materiais, a publicación do volume I do ALPI en 1962 non tivo repercusión na lingüística galega ata datas recentes. Os resultados do traballo de campo realizado por Aníbal Otero e os seus colaboradores foi descoñecido e ignorado polos estudosos galegos durante bastante tempo.
O proxecto emprendido en 2007 coa coordinación do CSIC e a colaboración de universidades de España, Portugal e Canadá ten o propósito de editar e difundir os materiais completos do ALPI. Neste proxecto participa desde o seu inicio o Instituto da Lingua Galega da Universidade de Santiago de Compostela.
Informantes do ALPI
Pinchando sobre os símbolos obterás información sobre as enquisas do ALPI nas 62 localidades.