| J. J. Nunes (1928): Cantigas d' amigo dos trovadores galego-portugueses. Vol. III \(Glossário\). Coimbra: Imprensa da Universidade. |
|---|
poer
põer
| v. tr. |
(põer CCCXV, 9), v. tr. P3 do IPres. pon, XXII, 2, XXXVIII, 3, etc., IPret. P1 puji ou puge, CXVII, 1, CXVIII, 3, etc., IFut. P1 porrei CCCCXXIX, 27, etc., P3 porrá, XXIII, 10, etc.; poer ou poer con (alguem), VIII, 3, XIX, 8, CI, 2, CIX, 8, CXV, 8, CLXXXVIII, 2, CCLXXII, 6, etc., assentar, resolver; XV, 5, levar a poer (alguem), (vol. I, biogr. de Pedr' Amigo de Sevilha), alcançar, conseguir, poer a culpa a (alguem), LXXXVII, 13, lançar-lhe as culpas, culpá-lo de; poer conselho, XXXII, 25, 26, dar remédio ou conselho sôbre (alguma cousa); seer posto, CCCCXXXIX, 11, estar determinado, ser fatal; poer no coraçon, (vol. I, biogr. de Johan Mendiz de Briteiros), pensar, estar determinado (a fazer qualquer cousa). (Cantigas d' amigo). |
| M. C. Barreiro (1995): A documentación notarial do concello de Noia (ss. XIV-XVI). Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela [Glosario, pp. 155-456]. |
|---|
poer
[põer]
| v. |
v. 1.- 'deixar, depositar unha cousa a disposición doutro'. Inf.: Poer, "nõ os deuedes vender nẽ sopenorar nẽ eallear nẽ troquar nẽ poer nẽ trasmudar en outra pesoa algũa" 10.81 (1390); "et se per abentura queserdes vender ou enpenorar ou troquar ou cãbear ou poer ou trasmudar este dito aforamento" 10.87 (1390); "nõ deuedes vós (...) vender nẽ allear nen concanbear nẽ poer nẽ trasmudar nẽ traspasar nẽ dar nẽ dotar este dito foro" 36.42 (1425). Desta forma hai 12 ocorrencias vid. listado s.v. poer. IPres. P1 Pono, "do dito meu marido (...) et súas uoses o tyro et tollo et en uós (...) o pono et traspaso per esta presente carta de uenda" 8.40 (1381); "ẽna dita vosa moller et en vosas voses o pono et rremouo et traspaso por esta presente carta de venda" 13.41 (1395); "et en vosas voses o pono et rremouo et traspaso" 15.40 (1395). Con esta grafía hai 23 ocorrencias vid. listado s.v. pono. Poño, "en vosas vozes et súas o poño et rremouo et traspaso por esta presente carta de benda" 16.31 (1397); "et em uosas voses o rremouo et poño per esta presente carta de venda" 19.29 (1398). Con esta grafía hai 55 ocorrencias vid. listado s.v. poño. P4 Poemos, "de todas nosas uozes et súas o tiramos et tollemos e en vós (...) et vosa moller et vosas uozes o poemos et traspasamos et rremouemos per esta presente carta de venda" 29.45 (1415); "et ẽnas ditas vosas molleres e herdeiros o poemos, çedemos e traspasamos por esta presente carta" 67.58 (1499). Põemos, "de nós o tollemos et em uós llo põemos per esta carta" 2.26 (1341); "et em todas bosas voses o põemos et traspassamos et rremouemos" 9.25 (1385); 17.33 (1397). |
| ____ | Inf. |
2.- 'colocar unha cousa ou persoa nun lugar'. Inf.: Poer, "Et demays que deuedes poer hũu ome ẽno dito lugar, et cobrir as casas" 22.16 (1403); "para senpre pousedes et ajades os pousos para poer et pousar cõ as traues das djtas vosas casas ẽna parede das ditas mjñas casas" 57.14 (1478); "et que nõ posades poer traue ẽno mĩbro que está da parte de dentro" 57.24 (1478). IPres. P6 Poẽ, "no dito lugar de Seara, onde poẽ as medas os lauradores quando segã o pã" 33.8 (1421). IPret. P1 Poso, " Garçía Vellasques rreçebeu así et poso et meteu dentro ẽna dita casa de súa mão a dita María Rrodriges" 23.36 (1406); "en que el corporalmente poso a súa mãao dereita" 39.18 (1439). SPres. P5 Poñades, "et que o çerredes et o poñades todo aderredor de muro de pedra" 10.46 (1390). Xer.: Poẽdo, "poẽdo fóra da dita casa a María Rrodriges" 24.45 (1407). Poendo, "et ẽno poendo et apoderando en elas, lle dou et entregou o ferrollo das ditas casas en súa mãao" 41.87 (1443); "et outrosí tirando pedras et poendo ẽna parede de hũa eyra da dita casa en lugar de posisón" 45.24 (1448). Part.: Postas, "as caanles de pedra que agora estã postas et sentadas ẽnas ditas casas" 57.22 (1478). |
| ____ | ____ |
3.- 'plantar'; 'prepara-lo terreo para plantar'. Inf.: Poer, "cõ tal condiçõ que uós (...) et uosas vozes et súas que seiades tjúdos de poer et ponades o dito terreo per uosa custa de bjña" 10.43 (1390); "et vjnas, postas et por poer" 13.11 (1395); "o qual tarreo vos aforamos para poer et prantar en vjna d' oje este día ata dous anos" 31.17 (1417). IPret. P6 Poserõ, "cõ a bjña noua que poserõ Gomes Nuñes de Deeyra et súa moller" 10.27 (1390). SPres. P5 Ponades, "que seiades tjúdos de poer et ponades o dito terreo per uosa custa de bjña" 10.43 (1390). Part.: Posta, "em maneira que a dita bjña seia bem posta et çerrada et murada" 10.47 (1390); "et a dita vjña posta et murada, et ella posta et çerrada et murada et o dito paaço feito" 10.51 (1390); "e a dita vjña así posta et a dita casa et lagar feyta" 31.40 (1417). |
| ____ | IPres. P1 |
4.- 'colocar; escribir'. IPres. P1 Pono, "et aquí meu nome et sinal pono en testemõyo de verdade, que tal he" 13.66 (1395); "et meu nome et synal aquí pono, que tal he" 14.38 (1395); "et aquí meu nome et synal pono en testemoyo de verdade, que tal he" 15.63 (1395); "fiz escripujr et meu nome et synal pono, que tal he" 16.44 (1397). Poio, "et meu nome et sinal y poio, que atal he" 7.29 (1376). Poño, "a esto presente foy et confirmo et meu synal y poño" 1.30 (1332); "en este trallado poño meu nome et synal, que tal he" 1.35 (1332). IPret. P1 Posy, "meu nome et ssjnall posy, do dito notario que tall he" 6.29 (1373). Puge, "ffuy a esto et meu nome et ssignal y puge, que tal he" 9.41 (1385); "et aquí meu nome et signal puge, que tal he, em testemoyo de berdade" 10.138 (1390); "meu nome e synal aquí puge en testemoyo de verdade, que atal he" 11.43 (1390). Hai 8 ocorrencias con esta grafía vid. listado s.v. puge. Pugj, "et aquí meu nome et synal pugj et escriuí, que atal he" 8.66 (1381). Puje, "et aquí meu nome et signo puje em testemoyo de verdade, que tal he" 51.127 (1463); "meu nome et sinal puje, que tal he, en testemoyo de verdade" 52.92 (1469) Hai 8 ocorrencias con esta forma vid. listado s.v. puje. Part.: Posto, "seelada do seelo da audiençia do dito señor arçobispo, posto ẽnas espaldas da dita carta" 32.13 (1419). |
| ____ | Inf. |
5.- 'ofrecer, sacar algo á venda'. Inf.: Poer, "posestes et fesestes poer em leilães et publicada almoeda a vender (...) a medade de hũa casa" 24.6 (1407). IPret. P1 Puje, "Et por quanto eu puje en mayor poja a dita madade da dita casa" 24.14 (1407). P5 Posestes, "posestes et fesestes poer em leilães et publicada almoeda a vender" 24.5 (1407). Part.: Posta, "a qual dita casa foy posta ẽna dita almoeda et a pregón" 53.21 (1469). Postas, "ẽno qual se contiịna que forã postas em pública almoeda a meadade de hũa casa" 23.13 (1406). |
| ____ | IPres. P1 |
6.- 'dar, dictar sentencia'. IPres. P1 Pono, "pasado o dito térmjno endeante, pono en vós sentença d' escomujõ en este presente escripto" 32.50 (1419). |
| ____ | Part. |
7.- Poer por, 'nomear, designar'. Part.: Posto, " Juã Rrodriges, pedreiro, home bõo, posto por partidor das ditas casas porlo dito Juã Vidal" 37.8 (1434); "et esso mesmo Juã de Santiago, carpenteiroo, home bõo et partidor das ditas casas posto por Afonso Vidal et Pero Vidal, seu yrmão" 37.10 (1434). |
| ____ | IImperf. P3 |
8.- Poer en posisón, 'poñer real e efectivamente á súa disposición a cousa corporal'. Cfr. s.v. posison. IImperf. P3 Puna, "presẽtaua o dito estromento et pareçía por ele que mercara et era súa a dita meadade de casa, por ende que o puna et apoderaua, et poso et apoderou ẽno jur et posisõ da meadade" 23.32 (1406). Poýna, "diso que poýna et poso ao dito Pero Vaasques en posisón da medade do dito forno" 35.24 (1422). Poýnã, "rrestetuýã et poýnã et apoderauã aa dita Tareija Afonso (...) ẽna posisõ et jur dos ditos herdamentos" 47.29 (1450). IPret. P1 Poso, "por ende que o puna et apoderaua, et poso et apoderou ẽno jur et posisõ da meadade da dita casa" 23.33 (1406); "diso que poýna et poso ao dito Pero Vaasques en posisón da medade de dito forno" 35.24 (1422). Hai 8 ocorrencias desta forma vid. listado s.v. poso. SImperf. P3 Posese, "pedía et pedeu ao dito moordomo que o posese et apoderase ẽno jur et posisõ da dita madade de casa" 23.25 (1406); "et pedeu ao dito alcallde que o posese en jur et posisón del" 35.17 (1422); 41.82 (1443). P6 Posesen, "por vertude dela, a rrestetuýsen et posesen ẽno jur et posisón dos ditos herdamentos" 47.25 (1450). Part.: Posta, "posta em poder et posisõ do dito Garçía Vellasques" 24.44 (1407). |
| ____ | Part. |
Poer de súa mão, Part.: Posto, "el auịa posoído et posuýa por vertude da dita doaçón a dita casa (...) por rrazón da dita doaçón et o auịa posto de súa mãao en todo elo, por ende que el, continuando a dita posisón, que mandaua..." 45.10 (1448). Vid. s.v. mão4. |
| W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade. |
|---|
põer
põer-se
| v. tr |
v. tr.: por, colocar: 6.74 sacaron o menỹo du o judeu o posera; 8.33, 21.32 ant'o / altar o pos; 23.8 hũa dona... en que muito bon costum'e muita bõa manna / Deus posera; 68.37 poendo en terra sa faz || põer na forca : 13.12, 76.17 || 242.16 Este era mui bon maestre de pedra põer con cal || põer fogo : 186.66 tod'en derredor / lles poseron fogo; 255.104, 316.33 mandou log'un tiçon / fillar e põer-lle fogo || 7.5 a ssa graça ponna sobre nos || põer ante si : pôr diante de si, ter em mente: 5.4 Quenas coitas deste mundo ben quiser soffrer, Santa Maria deve sempr'ante si põer || põer deante : oferecer: 95.62 pos-ll'our'e prata / deant'... e mandou que os fillasse || põer de ssũu : juntar: 56.28 Dos salmos foi escoller / cinque por esta razon / e de ssũu os põer / por cinque letras que son / en Maria || põer no coraçon : propor-se, decidir: 105.31 no coraçon pos de non casar; 353.46 || põer en sa voontade : resolver: 189.23 e pos en ssa voontade de non fazer al senon / yr log'a Santa Maria romeiro || põer força : esforçar-se: 217.23 non ouveron poder, / per força que y posessen, sol dun logar o mover || põer ena via : encaminhar: 231.53 Se... as pedras alçar queres, / porrei-t'end'eu ena via || põer en carreira V. carreira || põer as mãos en alguém : 9.101 Maos, non ponnades en ele as mãos || põer mão sobre : amparar: 341.6 a Virgen groriosa, que sobre nos mão ponna / porque ao gran joizo non vaamos || empregar: 216.8 eno seu ben fazer / põya sua fazenda e todo seu asperar || imputar: 213.5 de toda cousa o guarda que lle ponnan mentireira || põer vida a alguém : dar como vivo: 129.13 a saeta... ate eno toutiço entrara, / de guisa que lle non põyan vida || combinar, acordar: 48.32 con Deus... põede / que nos dé algun consello; 58.2 Como Santa Maria desviou aa monja que se non fosse con un cavaleiro con que posera de ss'ir; 59.2, 115.48 poseron / de tẽer castidade; 135.29 est'amor poseron y / u moravan, e jurado / Foi pela Madre de Deus; 185.21 mia fala cono alcaide pera un dia porrei || fixar: 356.32 Outorgara d'acaba-la... a un tempo sinalado que lle posera el Rey || põer prazo : 17.50 O emperador lles pos praz'atal: D'oj'a tres dias... venna provar o maestr'este mal; 25.87 || põer-se: chegar a ser, tornar-se: 66.6 Quantos en Santa Maria / esperança an, / ben se porrá sa fazenda || põer consello, põer meezinna , põer as mesas , põer osmança , põer pedreiras , põer preito , põer recado V. consello, meezinna, mesa, osmança, pedreira, preito, recado. || Formas verbais: IPres. P3 pon 313.5, 355.8; P6 põen 351.28; SPres. P3 ponna 7.5, 48.7; P4 ponnamos 35.53, 309.57; P5 ponnades 9.101; P6 ponnan 213.5, 291.81, 321.32; IImperf. P3 põya 121.17, 188.3, 216.8, 249.22, 292.29; P6 põyan 129.13; SImperf. P3 posesse 155.48, 221.52, 253.28, 305.51, 314.47; P6 posessen 217.23; IPret. P3 pos 21.32, 25.129, 34.32, 43.48, 53.18, pose 162.24, 206.43, puse 162.24 To; P6 poseron 42.15, 51.28, 95.76, 115.48, 116.56; IPlusc. P3 posera 6.74, 23.8, 25.87, 58.2, 59.2; P6 poseran 51.43, 262.22; IFut. P1 porrei 43.8, 185.21, 231.53, 325.47, 347.6; P3 porrá 66.6, 115.142; P6 pornán 237.90; ICond. P1 porria 25.66, 411.126; P6 porrian 366.56; Imperat. P2 pon 115.191, 127.54; P5 põede 48.32; {Xer.} part. pres. poendo 68.37, põendo 114.9, 209.45; Part. perf. posto 94.102, 175.60, 328.201, 364.23; Inf. põer 8.33, 9.72, 13.12, 24.36, 25.65. |
| F. R. Tato Plaza (1999): Libro de notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega [Glosario, pp. 237-711]. |
|---|
põer
poer
| v. tr. |
v. tr. 1. "Poñer, colocar, facer que unha cousa estea en certo sitio ou que haxa nun sitio de certa cousa". |
| ____ | IPlusc. |
IPlusc. P3 posera (2): "avendo posto a rroupa á porta do dito Johán Garçía ou sabía qu(e)ẽ / la posera" 2083 2763; Inf. põer (1): "calle por que posã põer hũu barco en mõte" 1568; Part. posto (2): "húa fanega de pã, medjo mjllo e / medjo çẽteo, porla medida de Rriãjo, posto en súa casa, vendido e apreçiado / en çento e des morauidís" 326, 2082; postos (1): "e os outros morauidís / fincables a día de Sã Mjgell de setiẽbro do outro ano de çinquoẽta / e noue anos, postos en Rriãjo, so pena do dobro da dita cõtía" 1633. |
| ____ | |
1.1. "Poñer, colocar, situar algo como se expresa". |
| ____ | IPres. |
IPres. P1 poño (1): "poño so garda e anparo e defendemẽto da coroa rreal do dito meu / señor el rrey a dita mjña casa" 1847. |
| ____ | |
1.2. "Poñer, colocar, expoñer algo á acción de certa cousa para que sufra certo efecto". |
| ____ | IImperf. |
IImperf. P6 punã (1): "os herdeyros nõ punã vara a sacudyr, a menos que chamasẽ a Sã Justo ou / a seu mayordomo" 2905; SPres. P3 pona (1): "pónase / al sol dous djas" 2545. |
| ____ | |
2. "Poñer, conceder, dar, traspasar a alguén unha propiedade (con substantivos como posesión, poder, etc. introducidos por en)". |
| ____ | IPres. |
IPres. P1 pono (3): "e desde aquí me desapodero de jur e posesiõ do dito padroádego e pono e apodero en el a vós" 713, 736, 969; poño (16): "quítome do jur e posesiõ e poño a vós" 765, 849, 936, 1006, 1079, 1224, 1280, "póñobos / des oje dja ẽna posesiõ" 1327, 1425, 1463, 1537, 1570, 1597, 1879, 2383, 2565; IImperf. P3 poýña (1): "e desde agora poýña ẽna / posesiõ de todo ello ao dito Johán Seco" 507; ponja (1): "e le ponja e puso ẽno jur e posesiõ" 859; IPret. P3 puso (1): "ponja e puso ẽno jur e posesiõ de todo ello" 859; IPlusc. P3 posera (1): "diso que era verdade que o posera ẽna dita posisiõ" 2491; SPret. P3 posese (1): "que o posese / ẽna posisiõ de hũu paaço" 2466; Part. posto (2): "diso que el avía posto ẽno jur e posisiõ de dito paaço" 2470, 2488. |
| ____ | |
3. "Poñer, utilizar, empregar". |
| ____ | IPret. |
IPret. P1 poso (1): "a qual dita madeyra poso / en rreparo da grãja" 2712; P3 puso (1): "diso que / outra cousa nõ cortou de Sã Justo saluo quanto puso ẽnas vjnas" 2955; Part. posto (1): "nõ ey feyto nẽ labrado nẽ posto pedra nẽ cãto // de nouo ẽna dita casa" 1826. |
| ____ | |
4. "Poñer, instalar, montar". |
| ____ | IPret. |
IPret. P3 puso (1): "diso que leuara da dita grãja (...) húa meã de lagar / vella para hũa mesa que puso ẽna dita casa" 2849. |
| ____ | |
5. "Poñer, asignar, atribuír". |
| ____ | IImperf. |
IImperf. P3 punã (1): "Fiãça que dou Martjn Preto sóbrela fama / que lle punã cõ a moller de Gonçaluo Pote" 16. |
| ____ | |
6. "Poñer, plantar, cultivar". |
| ____ | IPret. |
IPret. P3 puso (2): "hũa / pereyra (...) que a / arra[n]cou cõ súas rraýses e a leuou e puso ẽna súa orta" 2702, 2771, 2936; SPres. P5 ponades (2): "para que as prãtedes e ponades de vjna" 1042, 1146; SPret. P6 posesẽ (1): "que nõ posesẽ en aquel logar vjdes" 442; SFut. P5 poserdes (1): "avédesme / de dar de foro (...) así da vjna que en esta herdade poserdes como da / outra vjna vella que vós agora labrades ẽna dita chousa d' Entre Carreyras, / o quarto do vjno" 1148; Inf. poer (1): "toda a herdade que jas por poer agora ẽna Lamosa" 1143; Part. postas (1): "as quaes ditas herdades así marcadas vos aforo para senpre jamais, / para que as prãtedes e ponades de vjna e cõ cõdiçõ que as dedes postas / e prãtadas de oje en dous anos" 1042. |
| ____ | |
7. "Poñer, contribuír, cotizar, pagar". |
| ____ | Inf. |
Inf. põer (1): "que lle quedara por põer e pagar / en nome de Johán Ferrnandes de Rrúa Noua XCIIIJº morauidís" 1650. |
| ____ | |
8. "Poñer, escribir ou incluír certa cousa nun escrito". |
| ____ | IImperf. |
IImperf. P3 poýa (1): "hũu traslado ou / dous ou máys, (...), ẽnos quaes e en cada hũu deles diso que poýa e puso seu / decreto e abtoridade" 1738; IPret. P3 puso (1): "diso que poýa e puso seu / decreto e abtoridade" 1738; SPret. P3 posese (1): "ẽnos quaes / le pedía que el posese seu decreto e abtoridade" 1730; Part. posto (1): "Este dito abto foy posto escripto ẽnas espaldas da dita carta original" 1753. |
| ____ | |
9. "Poñer, impoñer, dictar ou establecer unha obligación ou sanción". |
| ____ | IPres. |
IPres. P1 poño (1): "Poño cõ bós praso" 1397; P3 põ (1): "so as penas / que o dereyto en este caso põ sobre aquele que quebrãta seguro" 603; P4 poemos (1): "poemos / plasos a que vos daremos e pagaremos os ditos morauidís" 1629; P6 poẽ (1): "algúas das cousas que / poẽ os dereytos" 1297; IPret. P3 poso (1): "o qual / dito seguro poso entre eles o dito señor Sueyro Gomes" 618; P3 puso (2): "cõfirmou o dito seguro e o puso entre eles" 2065, 2131; Part. posto (3): "Seguro entre Martjn Paas e Johán da Boytureyra / cõ Johán de Teyra e Fernán Paas posto por Sueyro Gomes" 238, 604, "Johán Boo avía posto couto e ẽbargo / en hũa súa herdade" 2972. |
| ____ | |
10. "Poñer, interpoñer, presentar, iniciar un recurso legal". |
| ____ | IPret. |
IPret. P3 puso (5): "Demãda que puso Johán Peres a Johán do Barral" 64, 523, 534, "puso por demãda a Pero Peliteyro" 1491, 1648. |
| ____ | Inf. |
Do lat. pōnĕre. Rexístranse formas desde 1256. O infinitivo poer chega ata o XVI, desde aquela en port. é pôr e en gal. poñer e pór (Lorenzo Crónica s.v. poer). O Inf. põer desde 1299 (Maia p. 813). En gal. mod. a forma maioritaria é poñer; no sur de Galicia aparece a forma contracta pór ['por], alternando moitas veces con aquel, que está en avance; tamén se rexistra unha forma poer sen nasalidade no gal. asturiano (vid. Fdez. Rei Verbo pp. 285-287, ALGa mapa 333). |
| ____ | IPres. |
IPres. P1 pono, poño; as formas do lat. cl. pōno, pōnam foron substituídas por outras analóxicas das dos verbos da CII latina: *pōneo, *pōneam, etc., de onde veñen poño, poña. As formas máis frecuentes na Idade Media son pono e poño, que presentan as seguintes datacións: pono en 1262, ponio unha soa vez en 1274 (Maia p. 803), poño en 1275 (Martínez Montederramo s.v.), ponno en 1269 (Martín Ribas de Sil s.v.). A P4 poemos é regular de poer, e documéntase desde 1362 (Martín Ribas de Sil s.v.), poẽmos en 1275, (Martínez Montederramo s.v.). A P6, poẽ < lat. pōnŭnt mantense con nasalidade no port. põem e nun punto de León, põin; rexístrase poin ou poen no gal. oriental. A forma etimolóxica pon [p¡η], en puntos do sur de Galicia e do occidente da Coruña, está a recuar por ser morficamente igual á P3, en favor de poñen, analóxico (vid. Fdez. Rei Verbo p. 284-285, ALGa mapa 321). |
| ____ | IImperf. |
O IImperf. presenta aquí as seguintes formas: ponja, poýña, puñã e punã. As dúas últimas representan o último paso trala absorción da VT i pola nasal palatal: pōnēbam > *ponía > põya (nas CSM) > poíña > puíña > púiña > puña (Williams p. 236); o paso de puíña a puña testemúñase coa pronuncia munho por muínho (< mŏlīnum) en dialectos do norte de Portugal, e nas zonas máis occidentais da provincia da Coruña (Fdez. Rei Verbo pp. 287-288). Hoxe rexístrase puña na zona de pór, e alterna con poñía na franxa occidental de Galicia (ALGa mapa 322). |
| ____ | P3 |
No tema do perf., atopamos P3 puso e poso; o radical pus- vén do lat. pōsŭ- trala reducción a *pos- por ser caracterizador abondo fronte a pōn- do tema de pres.; a VR u débese á metafonía do -i final. Nos textos medievais atéstase con máis frecuencia formas con palatal: puxera en 1265, puje en 1260 (Lorenzo Crónica s.v.), pugi desde 1260, pugj desde 1267, pugie en 1281, puie en 1277, puis en 1270, pus en 1275 (Martínez Montederramo s.v.), pugy en 1282, puge en 1278, puje en 1453, puse en 1516 (Maia p. 804) e tamén, aínda que con menos frecuencia, coa VR sen inflexionar: pogi en 1274, poge en 1261, pogy en 1275, poso P3 en 1274 (Martínez Montederramo s.v.). Este paso s > [∫] hai que entendelo como equivalencia acústica (cf. pissa > pixa), favorecido pola analoxía doutros perfectos con x (dixen, etc.) e tamén por aqueles casos en que *pusi figurase ante vocal, co que i > [j] e garante a palatalización do -s- (Santamarina Verbo p. 45). En gal. mod. témo-las formas puxen (coas distintas realizacións fonéticas da sibilante propias das zonas correspondentes) e puñen, analóxica, hoxe en retroceso e só conservada nalgúns puntos (vid. ALGa mapa 323). |
