Un cidadán acode ó Valedor para que inste a un concello a cumprir a lei: “Os topónimos de Galicia terán como única forma oficial a galega. Corresponde á Xunta de Galicia a determinación dos nomes oficiais dos municipios…”

O Valedor abre un expediente.

O Valedor escríbelle ó concello: “Lémbroche que tes que cumprir a lei”.

O concello non responde.

O Valedor pregúntalle ó concello:” ¿Vas responder o que che preguntei?”

O concello non responde.

O Valedor vólvelle preguntar unhas cantas veces: “¿Vas responder o que che preguntei?”

O concello, por fin, responde: “Non me gusta ó que me obriga a lei e, como xa pedín que o puxesen como a min me gusta, non vou cumprir a lei”.

O Valedor sentenza: “O concello acepta parcialmente o meu recordatorio”.

O Valedor pecha o expediente.

A toponimia, ¿ten que a valla?

A historia completa, aquí: valedor_do_pobo_Ribeira.pdf

Sobre o nome de Ribeira, aquí.

Para todos aqueles interesados na Toponimia e na Historia, o Servizo de Normalización Lingüística do Concello de de Vigo leva dende setembro escribindo o blog Toponimia de Vigo. O blog mantéñeno o propio SNL do concello e as persoas que están recollendo a microtoponimia da zona pero tamén recibiron a colaboración doutros expertos. Ademais están abertos ás achegas de quen queira participar.

Organizadas por parroquias, nas entradas desta bitácorapodemos encontrar, máis alá da toponimia local,  información sobre moitos aspectos das ciencias onomásticas e tamén anécdotas e noticias relacionadas. O blog dispón tamén da súa propia canle de youtube con vídeos explicativos dun bo número de topónimos.

Desde a AGOn celebramos todas as iniciativas encamiñadas a estudar e divulgar a nosa onomástica e dámoslles os parabéns os autores e colaboradores de Toponimia de Vigo.

O apelido Feixó / Feixoo contén o substantivo común feixó (‘feixón, faba’) e remite ao étimo latino PHASEOLU, como xa expuxo no seu día o Padre Sarmiento. Parece que a motivación que suscitou na época medieval o seu emprego como alcuña procede do uso humorístico do nome deste legume co significado do substantivo calva. Sería, xa que logo, semanticamente equivalente do apelido Calvo, formado co correspondente adxectivo común. Este significado pode deducirse dunha cantiga de Afonso X na cal aparece feijoo como sinónimo de calvareça; no texto, o segundo verso da segunda estrofa (“que semelha Pedro Gil no feijoo”) é paralelístico do segundo verso da primeira (“semelha Pedro Gil na calvareça”).

Contrariamente ó que moita xente pensa, o uso do grafema <g> e <j> para este apelido non é continuación da tradición medieval, por máis que nalgúns casos coincida con ela, senón o resultado da acomodación ás normas establecidas pola reforma ortográfica do castelán en 1815. Entre os séculos XVI e XVIII podemos atopar este apelido escrito indistintamente con <j> ou con <x>, coa mesma variabilidade e pouca regularidade que observamos nos topónimos. A grafía actual con <j> obedece á reforma da ortografía española de 1815.

Polo que se refire á dupla vogal final, debemos considerala unha grafía arcaizante, que se ben desapareceu do galego común, sobrevive, alternando coa solución simplificada, noutros topónimos e apelidos galegos (Saa~Sá, Boo~Bo, Rioboo~Riobó, Moo~Mó, etc.). É anómalo o acento con que en ocasións se marca a penúltima vogal (*Feixóo, igual ca en *Riobóo, *Sáa etc.), que non se avén coas regras de acentuación do galego nin coas do castelán.

Esta información está tirada dun artigo que Gonzalo Navaza, membro da AGOn, acaba de publicar na revista académica Estudos de Lingüística Galega. Pódese descargar gratuitamente aquí:

http://ilg.usc.es/elg/volume/4/peneira/Peneira_Navaza_ELG04_2012.pdf

Un estudo publicado recentemente na revista Social Psychological and Personality Science, da Stanford University de California conclúe que un nome de pía mal elixido pode chegar a condicionar negativamente a vida da persoa que o leva e  que os nomes que máis triunfan son aqueles propios da cultura tradicional de cada quen. A revista só se pode consultar por suscrición pero pódese saber algo máis do contido do artigo aquí.

Unha das autoras deste estudo, Wiebke Neberich, xa concluíra nun traballo que realizou para a páxina de relacións eDarling que os nomes tamén poden chegar a determinar a facilidade ou dificultade dunha persoa á hora de encontrar parella e que os que menos éxito teñen son os nomes de orixe anglosaxoa.

Sr. Alcalde de Santiago:

Sabedores pola prensa da proposta da súa alcaldía de darlles nomes conmemorativos de organismos e personalidades civís e relixiosas a rúas de Santiago de Compostela que non o teñen asignado, dirixímonos a vostede e ó goberno municipal para ofrecérlle-la nosa colaboración.

A Asociación Galega de Onomástica (AGOn) creouse en setembro de 1999 co fin de promove-los estudos dedicados á conservación, divulgación e investigación da onomástica, posto que os nomes de persoa e de lugar e o seu estudo constitúen unha parte ben importante do acervo cultural dun país, e Galicia posúe un inmenso patrimonio toponímico case único no mundo. No concello de Santiago, a través do Proxecto Toponimia de Galicia (Xunta de Galicia), recolléronse preto de 10.000 formas, que doadamente se poden habilitar para bautiza-las rúas que os sepultan.

A crecente urbanización do territorio, á par dos indiscutibles beneficios que reporta, supón un grave risco para ese patrimonio porque debaixo de cada rúa que se abre quedan sepultados ducias de nomes de lugar, moitas veces únicos, que durante un tempo só se conservan na memoria das persoas pero que tamén morren con elas. O progreso débese entender como a incorporación da sociedade ás novas conquistas sen deixar perde-la herdanza natural e cultural que nos legaron os devanceiros.

Alén disto, usa-la toponimia tradicional ten outra vantaxe: Ninguén se vai ver ofendido porque se lle asignou ó nome dunha rúa o dun persoeiro de calquera campo social e estes sempre poden ser homenaxeados a través doutros recursos: denominación de edificios públicos, mencións honoríficas, estatuas… Coincidimos, pois, plenamente co Grupo de Expertos en Nomes Xeográficos da ONU que recomenda evitar o uso de topónimos conmemorativos cando existen nomes autóctonos vivos para un lugar.

Agardamos que no Concello de Santiago se aproveite esta oportunidade de ser un exemplo de respecto e defensa do patrimonio ante tódolos concellos do país.

Saudámolo atentamente e quedamos ó seu dispor.

En Santiago, mércores, 21 de marzo de 2012