O propósito deste seminario é analizar a importancia, a natureza e a estrutura lóxico-discursiva de razoamentos, actitudes e algunhas outras formas de cognición social sobre a diversidade lingüística e a comunicación intercultural que se expresan en actividades reflexivas de falantes e de institucións que deseñan e administran políticas da linguaxe.
Reflexividade sociolingüística, noese (razoamento) e intencionalidade constitúen conceptos centrais neste tipo de análise. No manexo destes conceptos implícanse tanto as capacidades como as actividades cognitivas, afectivas e filosóficas que se manifestan nos máis diversos comportamentos comunicativos e nunha complexa gama de discursos reflexivos de todos os falantes de calquera comunidade de lingua. Concibido así, o obxecto de estudo é analizado con elementos da teoría lingüística, da filosofía da linguaxe, da historia das políticas sobre pobos minoritarios e a epistemoloxía da referencia.
As actividades reflexivas que se presentan e exploran na análise mostran que non só os razoamentos sociolingüísticos, senón tamén os patróns de comportamento comunicativo e as preferencias lingüísticas posúen unha notable flexibilidade e un amplo rango de adaptabilidad e de transformación. No entanto, cada colectivo etnolingüístico adopta mecanismos simbólicos específicos para transmitir os significados e elementos máis importantes da cultura dunha xeración a outra, e tamén dunha comunidade a outras externas.
Nesta perspectiva, a sociedade contemporánea será concibida como unha organización sistémica de diversos ‘dominios sociais’, que constitúen os auténticos nichos onde se negocian os significados e a reflexividade de todo traballo ou demanda social.
Espérase tamén reflexionar sobre as consecuencias dos patróns gravitacionais e hexemónicos que reflicten a maioría das políticas culturais, educativas e lingüísticas institucionais.
OBXECTIVOS
a) Establecer unha definición compartida do conflito intercultural, que implique accións de mediación institucional e/ou comunitaria, ao redor da diversidade lingüístico-cultural e a comunicación intercultural
b) Bosquexar unha tipoloxía de conflitos interculturais contemporáneos
c) Exercitar un modelo de dominios sociais para analizar tópicos, roles e regras de interacción en conflitos interculturais
d) Aplicar experimentalmente unha metodoloxía de análise etnográfica de conflitos interculturais
e) Explorar a natureza e alcance de actividades reflexivas de falantes e comunidades nos ciclos históricos dos conflitos lingüísticos e culturais
CONTIDOS
1 Deseños sociolingüísticos do multilingüismo
1.1 Intencionalidade e reflexividade, como mecanismos básicos da comunicación
1.2 Tipoloxía de conflitos interculturais
2 Etnografía de conflitos socioculturais en dominios sociais
2.1 Estrutura de regulacións por dominios sociais: tópicos, roles e regras
2.2 Accións verbais e accións non verbais
2.3 Significados individuais e institucionais
3 Reflexividade sociolingüística
3.1 Cognicións, avaliacións e regulacións
3.2 Políticas de linguaxe como mecanismos reflexivos
METODOLOXÍA
O seminario desenvolverá primeiramente unha modalidade de conceptualización sobre a natureza sociolingüística, pragmática e etnográfica dos conflitos interculturais, facendo rápidas referencias a fontes conceptuais recomendadas e utIlizando da mellor maneira posible antecedentes e experiencias dos participantes acerca dos cambios socioculturais e sociolingüísticos. A xornada do primeiro día concluirá con actividades de traballo etnográfico sobre situacións en dominios sociais por determinar, co fin de utilizar empiricamente o dispositivo de microanálise ‘contextos-accións-significado’. Prevese algunha modalidade de traballo en equipo.
Para iso, empregaranse un conxunto moi reducido de fontes disciplinarias e, principalmente, basearémonos en elementos das experiencias de vida e de reflexividade cultural e sociolingüística dos propios participantes no curso.
FONTES DE CONSULTA
Austin, John L. (1955). Cómo hacer cosas con palabras. Edición electrónica de www.philosophia.cl / Escuela de Filosofía Universidad ARCIS.
Blommaert, Jan (2013). Ethnography, Superdiversity and Linguistic Landscapes. Chronicles of Complexity. Bristol, Buffalo, Toronto: Multilingual Matters.
Blommaert, Jan (2010). The Sociolinguistics of Globalization. Cambridge: Cambridge University Press.
Castaneda, Carlos (2001). Las enseñanzas de don Juan. México: Fondo de Cultura Económica, Introducción y primera parte 1, 40-90.
Escobar, Roberto (1997). Metamorfosi della paura. Bologna: Società editrice il Mulino.
Fishman, Joshua (1972). Domains and the Relationship between Micro-and-Macrosociolinguistics, en: Gumperz, John & Dell Hymes (eds), Directions in Sociolinguistics. The ethnography Communication. New York, Chicago: Holt, Rinehart and Winston, Inc., 435-453.
García, Ofelia & Li Wei (2014). Translanguaging. New York: Palgrave MacMillan, part I: 5-45.
Gossen, Gary (1990). Los Chamulas en el mundo del Sol. México: Instituto Nacional Indigenista y CONACULTA.
King, Lid & Lorna Carson (2016). The Multilingual City, Vitality, Conflict and Change. Bristol: Multilingual Matters, 1-46.
Labov, William (2001). Principles of Linguistic Change. Volume 2. Social Factors. Oxford: Blackwell Publishers.
Lepschy, Anna Laura & Arturo Tosi (2006). Rethinking Languages in Contact. The Case of Italian. London: Legenda. Modern Humanities research Association and Maney Publishing. Studies in Linguistics 2.
Milroy, Lesley (1987). Language and Social Networks. Oxford: Basil Blackwell, 1-69.
Moore, Robert (2017). ‘Takingup Speech’ in an Endangered Language: Bilingual Discourse in a Heritage Language Classroom, in: Arnaut Karek et al. (eds): Engaging Superdiversity. Recombining Spaces, Times and Language Practices. Bristol: Multilingual Matters, 65-89.
Muñoz Cruz, Héctor (2010). Reflexividad sociolingüística de hablantes de lenguas indígenas: concepciones y cambio socioculturales. México: Universidad Autónoma Metropolitana.
Muñoz, Héctor (2018). Interculturalizaciones. Transiciones, mediaciones y conflictos en lenguas, comunidades y educación escolar. México: UAM & Editorial Tirant Humanidades.
Recanati, François (1979). La transparence et l’énontiation. Pour introduire à la pragmatique. Paris: Editions du Seuil.
Schilling, Natalie (2013). Sociolinguistic Fieldwork. Cambridge: Cambridge University Press.
Tosi, Arturo (2001). Language and society in a changing Italy.Clevedon: Multilingual Matters: 1-39.
Velasco, Honorio et al. (2007). Lecturas de antropología para educadores. El ámbito de la antropología de la educación y de la etnografía escolar. Madrid: Editorial Trotta.
Vieira, Ricardo; Cristóvăo Margarido y Maura Mendes (Orgs) (2009). Diferenças desigualdades Exclusões e Inclusões. Porto: Edições Afrontamento, 83-96.
Weinrich, U & Labov, W & Herzog, W. (1965) Empirical foundations for a Theory of language change, en W.P. Lehmann & Y Malkiel (eds). Directions for historical linguistics, Austin: University of Texas.
