logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra no como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.26 Rows
- Número de acepcións atopadas: 19.
- Distribución por dicionarios: CANTIGAS DE AMIGO (1), CANCIONEIRO DA AJUDA (2), CONCELLO DE NOIA (1), CRÓNICA XERAL (2), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (3), CANTIGAS DE ESCARNHO (6), HISTORIA TROIANA (1), VOCABULARIO 1275 (1), MIRAGRES DE SANTIAGO (2).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

J. J. Nunes (1928): Cantigas d' amigo dos trovadores galego-portugueses. Vol. III \(Glossário\). Coimbra: Imprensa da Universidade.
no
na
nos
nas
det. (forma do art. {det.} ou pr. {pers.} depois de nasal) LXXXVI, 7, CXLIX, 4, CCXXXIX, 25, DVI, 17, o, a, etc. (Cantigas d' amigo).

Carolina Michaëlis de Vasconcelos (1920): "Glossário do Cancioneiro da Ajuda", Revista Lusitana 23, pp. 1-95.
no
det. (in illo): forma moderna do arcaico eno (q. v.), isto é ligação e assimilação do art. det. arcaico m. lo com a prep. ĭn 61, 1778, 2003, 3232.
no
n' o
pers. variante do pronome {pers.} complemento da 3. p., empregada quando êle se segue a uma palavra terminada em nasal: 75 {Vasco Praga de Sandin} ben-o; 748 {Johan Soairez Somesso} ben-n' o; {Vasco Praga de Sandin} 288 nen no; {Johan Soairez Somesso} 587 non-n'-o.

M. C. Barreiro (1995): A documentación notarial do concello de Noia (ss. XIV-XVI). Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela [Glosario, pp. 155-456].
em
en

eno
ena
no
na
prep. prep. 'en'. Em, "em maneira que a dita mỉa moller nũca ueña contra esto" 1.5 (1332); "uay ffiryr em rredor em hũu caruallo" 1.15 (1332); "estaua a so a casa em que mora o dito Fernã Eanes" 1.16 (1332). Con esta grafía hai 163 ocorrencias vid. listado s.v. em. En, "en este trallado poño meu nome et synal" 1.35 (1332); "moradores en Ssardineyro" 3.4 (1342); "nossa cassa de Ssardineyro en que nós moramos" 3.8 (1342); "dámosuollo en doaçõ" 3.16 (1342): Con esta grafía hai 936 ocorrencias vid. listado s.v. en. , "o contiúdo ela fique firme et vala para senpre" 24.130 (1407); "que vos delo dou et outorgo lugar de señorío et posysón corporal" 49.23 (1459). Ẽno, concorrencia da prep. en, em e o art. {det.} o, a 'no, na'. Ẽno, "ẽno qual ha vj millarías" 4.8 (1343); "ẽno rrío do Feal" 4.11 (1343); "seendo presentes ẽno dito cabíjdoo" 10.9 (1390); "moeda que oora corre ẽno rreyno de Castella" 11.16 (1390). Con esta grafía hai 158 ocorrencias vid. listado s.v. ẽno. Ẽnos, "uã firir en çima ẽnos tallos trauesos" 4.16 (1343); "nõ entra Sancha Eanes et entra ẽnos outros" 26.42 (1412); "topã ẽnos castineiros" 26.70 (1412). Con esta forma hai 13 ocorrencias vid. listado s.v. ẽnos. Ẽna, "iaz ẽna villa da Felgeyra" 1.9 (1332); "segũdo se ẽna dita carta contẽ" 2.13 (1341); "uẽdím a mĩa herdade que auía ẽna frigisía de Sant' Ãdré de Cures" 2.18 (1341). Con esta forma hai 326 ocorrencias vid. listado s.v. ẽna. Ẽnas, "ẽnas ditas herdades" 8.35 (1381); "ẽnas vosas herdades" 11.8 (1390); "a altas vozes ẽnas audiençias ante mỉ" 24.60 (1407); "posto ẽnas espaldas da dita carta" 32.14 (1419). Con esta forma hai 35 ocorrencias vid. listado s.v. ẽnas. No, Na.- contr. da prep. en e o art. {det.} o, a. No, "que estám no lugar que dizẽ Deeyra et Paaços" 10.24 (1390); "et damos lugar que posades faser no dito lugar de Deeyra, no lugar que chamam Paaços" 10.33, 34 (1390); "ou em outra parte no dito lugar em que aja vijnte cóuodos em longo" 10.36 (1390); "façades o dito paaço de pedra et madeira no dito lugar" 10.47 (1390); "em maneira que no dito ano seia acabada et a dita vjña posta" 10.48 (1390); "sejades tjúdos de nos dar cada ano no dito lugar quito et foro de todo custo" 10.55 (1390); "dar os fustes en que noslo deytedes no dito lugar" 10.58 (1390); "forõ outorgados no dito moesteiro de San Justo" 10.126 (1390); "saluo que deue de ficar no dito casal hũu boy" 11.33 (1390); "os ditos herdamentos perteesçan no dito lugar" 25.15 (1409). Da forma masculina hai 18 ocorrencias vid. o listado s.v. no. Na, " Pronomar de Rrío et en seus térmjños, que he na ffrjguesịa de Ssant André de Cures" 6.9 (1373); "morador na vylla de Noya" 8.12 (1381); "juntados em noso cabíjdoo dentro na igleia do dito moesteiro" 10.7 (1390);"nosas leiras de herdade que som na fregrisýa de Sam Viçenço de Sispõo" 10.25 (1390); "morador na billa de Noya" 11.6 (1390); "morador na villa de Muro" 16.3 (1397); "que he na figriisía de Santo André de Cures" 16.11 (1397). Da forma feminina hai 49 ocorrencias vid. listado s.v. na. Nas, "vós et auçõ que eu ey et me pertẽeçe nas ditas herdades" 16.29 (1397); "tres castineyros enteyros nas costas do agro valado" 27.39 (1412).

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
no
na
eno
ena
enlo
enno
ẽno
prep. 'en el, en lo, en la' , contracción de la prep. en y el art. o / a. Se forman eno, ena y por aféresis las formas modernas no, na. También se pudo seguir el camino siguiente: enlo > enno / ẽno. Véanse los numerosos casos de ENO, ẼNO, ENNO. Formas: no 3.15, 14.12, 42.87, 53.25, 61.18, 62.16, 74.31, 79.9, 81.19, 97.15, 101.22, 107.68,76, 115.130, 119.23, 122.5, 124.42, 134.6, 147.18, 158.31, 165.49, 171.110, 185.69, 193.31, 245.40, 257.12, 313.17, 314.2, 315.26 " - que" (id. 596.4), 351.11,16,5 (c. 209), 352.25, 355.17, 365.14 (c. 220), 385.10, 399.24, 414.20, 419.22, 422.14, 423.28, 481.5, 595.26, 602.16, 622.7, 759.26, 783.22, 817.72, 820.14 (c. 552), 836.19, 855.11 (c. 588) "dentro - castello", 856.13, 862.23, 870.39, 899.31, 900.45, nos 50.27, 102.62, 129.109, 165.51, 194.75, 377.5, 482.34, 521.10, 628.30, 662.20, 874.10 (c. 613) "faziã gran dano - cristãos" 897.29, na 3.1,12, 5.11, 6.2, 7.31, 8.35, 12.24 "outro dia - manãa" (id. 45.72, 134.56, 271.5, 497.6, 577.36, 656.28), 14.13, 16.4 (c. 10),5 (c. 11), 18.20, 19.2 (c. 13), 21.39,1, 22.2, 23.3,4, 24.3,8, 28.28, 29.4, 30.3, 31.4, 32.8,20 "meteusse logo dentro - villa" (id. 142.16, 551.12, 810.127, 867.19), 33.4, 34.3, 35.3, 36.12, 37.60, 39.3, 43.4, 47.4, 48.34, 49.4, 51.4, 52.3, 53.3, 55.4, 56.45, 60.4, 62.3,15, 63.3, 64.17, 65.4 (c. 43),2 (c. 44), 71.3 (c. 49), 73.3, 74.3, 75.3, 80.5, 81.3, 85.3, 87.2, 88.2, 95.3, 96.3, 97.3, 103.3, 105.3, 111.15, 151.33, 153.13, 162.21, 165.37 ("de falar - sua bondade" ),48, 169.70, 178.66, 180.23, 187.11, 189.65 (2 v.), 233.3, 235.54, 247.9, 251.2, 291.66, 299.62, 328.3 (c. 191), 354.2, 370.4 (c. 226), 376.29, 387.33, 388.2, 391.15 (c. 242), 391.19, 406.10, 407.4 (c. 257), 408.6, 426.12, 449.11 (c. 292), 471.17, 491.6, 499.7, 500.17, 513.33, 550.23 "dizia uerdade quanto era - morte del rrey", 566.20 "fezoas sobir - mais alta torre", 583.8, 628.33 "en falar - barua do Çide", 663.7, 676.21, 678.3, 729.9, 747.33, 783.22, 801.40, 803.79, 806.6, 813.237, 814.7, 815.14,27, 831.34,35, 838.10, 858.3 (c. 593), 867.8 (c. 608), 881.10 (c. 620), 898.1,7, nas 8.45, 20.12, 99.13, 125.10, 273.66, 346.10, 347.16, 366.14 "conoçerono - armas", 423.31, 521.23, 802.50, 821.5 (c. 553), 822.11 (c. 555). Es contracción practicada desde el s. XIII: a. 1214 "no dia de mia morte" (Textos Port. Med. 401); CSM 1.8 "no seu reyno", 4.2 "deitara no forno", 5.94 "na mão", 22.8 "nos dias meus", 76.14 "nas mãos do juyz"; a. 1315 "na sobredita villa... no valle" (Duro p. 173); a. 1342 "nos ditos lugares" (id. 185); Aves "no vẽtre" (p. 21.14); Soliloquio "nas cousas" (3.16), etc. En gall. son más normales las contracciones no, na que en port., pues aquí son corrientes en la lengua literaria em o, em a.
no
pron. . Aparece en una ocasión en lugar del pron. O por atracción de la nasal anterior: 99.10 "et tã de curaçõ no aujã". Se trata de un caso aislado. Cfr. Nunes Contr. "quẽ no matara" (RL XXVII, 54).

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
no
nos
na
nas
ne-na
ne-nas
nen-no
prep. (1.8, 4.2), nos (22.8), na (5.94, 8.2), nas (76.14, 158.11): prep. en + art. def. lo(s), la(s) || ne-na (69.13), ne-nas (362.10) = nen na(s) || nen-no (411.41 E) = neno. {Cf. eno}.
non
nono
nona
no-nos
no-lle
no-mais
adv adv.: não: B.9, 1.33, 4.92 Diss'el: Non; 5.48 barva non fez nen cercẽou cabelos; 9.81, 14.34 el recodiu / ben com'a el recodira, e en outra guisa non; 33.67 Santa Maria guardarme quis por merecimentos / non meus, mas por vos mostrar / que...; 35.22 hũa arca feita d'ouro, ca non d'al; 84.39 começou-ll'a preguntar... se el amava mais outra, que dissesse si ou non; 318.16 mais non era assi, non || 43.73 vẽo y mais gente que non ven a hũa feira; 53.16 Aquel fog'ao mininno tan feramente coitou / que a per poucas dos pees os dedos non lle queimou; 146.46 Mais la madre lle defendeu que non fosse per ren alá || dizer de non : 30.2, 138.10, 382.14 || non farei, non faz v. fazer || non... nada, nullo, nunca, ren, senon, ja, ja mais; ja... non, neun... non, sol... non v. nada, nullo, nunca, ren, senon, ja, neun, sol. || se non v. senon || Formas assimiladas: nono (24.25, 44.20, 53.56), nona (17.68, 36.23, 69.48) =não o, não a || no-nos: 313.49 a ssa vertude santa no-nos á de falecer; 322.6 || no-lle: 355.28 || no-mais: 70,4.
nos
no-lo
no-la
no-los
nus
pers pron. pess. {pers.}: 1.7 por nos dar gran soldada; 5.86 poren tenno que seja contra nos leal; 7.7 por que errar / non nos faça; 8.10 ora oyd'o miragre, e nos contar-vo-lo-emos; 9.4 || Formas assimiladas: no-lo: 272.4; no-la: 310.29; no-los: 298.5. Cf. nus.

M. Rodrigues Lapa (19702): Cantigas d'escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses. Vigo: Galaxia ["Vocabulário galego-português", pp. 1-111].
ben-no
= bem o: {Pedr' Amigo de Sevilha} diss' ela: -Dous ei, ben-no sabiades 315.17. Em CV, beno, em CBN, benho, o que também poderia indicar uma leitura ben o. {V. beno}
nen
nen no
. Valores equivalentes, mais ou menos, a ou e à copulativa e: {Estevan da Guarda} se decae, quen será / que já dereito nen razon / for demandar... / en tal meestre? 103.9; 46.25; 151.6; 406.7; {Afonso X} muit' est' aquesto peior / que por ti bevo nen que recebi 14.28; 25.25; 35.6; 109.10. || Seguido do artigo ou do pron. pessoal, pode, por assimilação, dar formas como nen no: {Afonso X} que vós ajades d' i perder a garnacha nen no manto 35.6; {Fernan Paez de Talamancos} citolar non vos oíu / nenos vossos nadigões nonos viu 132.18; {Gil Perez Conde} Nen as servides nenas loades 164.25; 219.12; 358.10. || Nen er = nem tão pouco: {Estevan da Guarda} por lhe non seer seu mester defeso / nen er ficar en tanta peioria, / como ficar por devaneador coroado 122.18. || Nen sol = nem mesmo, nem sequer: {Afonso X} nunca de pran foi falir / en querer eu pena veira trager / velha en corte, nen na sol cobrir 150.11; 176.9.
no 'n
= naquilo em. Forma contracta, muito rara: {Estevan da Guarda} serás loado / no 'n que tu és partido de bravura 109.25.
nono
nõ-no
non no
= não o: {Afonso Lopez de Baian} Oí d' Alvelo que era casado, / mais nono creo, se Deus mi perdon 56.2; 68.3; 84.8; 132.18; 214.17; 285.3.
nõno
nõ-no
non no
= não o: {Afonso X} com[e] omen que quer mal doitear / seus naturaes, sol nõno provedes 8.2; 19.9; 35.2; 42.7; 90.15; 181.9; 285.2, 10; 354.12.
quẽ-no
= quem o: {Afonso X} non sei eu quen vo-lo outorgasse: / de perdoar quẽ-no mal deostasse 1.11; 185.22; 351.5. {V. queno}.

K. M. Parker (1977): Vocabulario clasificado de los folios gallegos de la Historia Troyana. Illinois: Applied Literature Press.
no
contr. contr. unión apocopada del artículo det. y la prep. "en"; apocopated junction of the definite article and the preposition "en": foy senpre ẽno começo et no medeo et na fyn maa et peligrosa, 75.36, 48.14, 73.36 (na), 75.7 (nas).

M. de Miguel (1977): Vocabulario gallego medieval en documentos del s. XIII anteriores a 1275. Memoria de licenciatura. Universidad de Valladolid.
no
na
eno
enno
enu
ena
contr. .- contr. de la prep. en y los artículos {det.} o/a (ENO, ENA y por aféresis las formas modernas no, na); a. 1228 "quiser ospedar no Burgo per força" (16.2), 16.6,21, 21.1; a. 1258-61, 35.7, 36.21, 39.8; a. 1259, 44.1; a. 1268, 54.5; a. 1269, 55.1, 56.29; a. 1271, 61.16; a. 1273, 64.10,16; a. 1258-61 "et na Moreyra e nos Pedreyros" (41.19); a. 1228 "ou de qual dignidade na uilla do Burgo" (15.13), 17.28, 19.24; a. 1257, 25.19,23; a. 1258-61, 33.8,11, 34.3, 39.8, 40.2,15, 41.19, 43.7,18,23; a. 1261, 46.12,26,28; a. 1266, 52.8, 53.7; a. 1271, 60.14, 61.2,11,15,19; a. 1272, 63.4; a. 1275, 68.11,12; a. 1257 "que mitades estas frades nas herdades" (23.18); a. 1262, 48.16; a. 1274, 66.21; a. 1258-61 "ende como entra eno Ryo de Lambre" (35.2), 40.12,24,25, 43.6; a. 1270, 57.16; a. 1269 "En no nome de Deus" (55.1); a. 1262 "enbargarey enu egreyario" (48.20); a. 1258-61 "et enos Hedreyros" (35.15); a. 1268 "ayades ena dicta herdade" (54.7); a. 1274, 66.9; a. 1253-54 "pedio fiador enas custas" (13.16); a. 1270, 58.15.

M. C. Barreiro (1985): O léxico dos Miragres de Santiago. Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
no
na
Contr. .- Contr. de la prep. en y del art. o / a " en el, en la". NO, 29.9 "Et entõ os poboos que aviã creẽça no fillo de Deus soterraron o corpo del"; 75.2 "et meteu o cõto da lança no mar"; 143.4 "o mãgo tẽes d' almasi moy brãquo [...] et cõ moy boa maçãa dourada de beril no magarõ"; 194.7 "dou hũa punada no rrostro a torto a hũ seu home"; 201.18 "mais no outro dia ante que sayses da tua casa fezeche pecado cõ hũa moller"; 214.16 "Et o espiritu entrou no demo"; 220.1 "escripuio et diso no tenpo de Paula e Ustochio"; 221.5 "o angio vẽo a ela hu ha achou no tẽple en oraçon"; 223.7 "-Quero que me gardedes et metades o meu corpo no moymẽto"; 230.22; 233.13,16,20; 234.1. NOS, 185.6 "que acorro aos que me chamã nos seus perigoos, asi ẽno mar com̃o ẽna terra"; 188.7 "tu que socorres aos que te chamã nos perigos do mar"; 230.9 "et di a todo los judeus que som çegos nos corações"; 230.14 "et o que nõ creuer nõ podera nũca veer cousa de sua prol, nẽ aqui nẽ suso nos ceos". NA, 29.4 "et doulle cõ el tã grãde ferida na cabeça et estrulloulle todo los meolos"; 42.9 "Et tã grã fame era dentro na vila, que comiã os coyros et as correas"; 42.11 "entraronlle os ladrões na casa et tomarõlle quanto avia"; 53.5 "et el mãdoo cruçificar et matar na cruz"; 55.17 "et despois que o via nõ podia cõtra el fazer nada do que tina na voõtade"; 116.12 "Et quando o vio Calrros entẽdeu que aqueles erã os que aviã de morrer na lide se y entrasen"; 120.2 "Et Rrulan leuaua na mão hũu moy boo paao rretorto"; 135.12 "et com̃o el matou na lide rrey Breymante por amor de rrey Galafre"; 212.3; 221.17; 223.1; 227.5; 228.13; 229.6; 232.12. NAS, 32.12 "et moytas jentes armadas que se jũtauan nas nuves et çercauan a çidade cõ gentes moyto espantosas". Véase ẼNO.
no
na
pers. .- pron. pers. " lo, la". NO, 93.10 "Et Calrros bẽ no entẽdeu, et cõ dous mĩll caualeiros foyse a duas legoas da çidade de Ajen"; 97.11 "Et eles nõ no poderõ sofrer, que estauã ja cãsados da morte que fezerã ẽnos cristiãos"; 120.10 "Et en quanto dormia, Rrulan nẽ outro nõ no ousarõ de matar"; 193.21 "et forõ a perto del, pero nõ no virõ et voluerõ atras çegos"; 201.20 "fezeche pecado [...] et nõ no cõfesache nẽ fillache del peedença"; 233.7 "... despois da sua morte nẽ tu por la tua maa sospeita nõ no criiste ata que o viste". NOS, 126.9 "et matarõ moytos deles et pero nõ nos poderõ vençer"; 139.2 "Et entõ os mouros andarõ depos eles et nõ nos poderõ achar, et voluerõse hũa legoa cõtra onde vierã"; 228.11 "Mais bẽ sabede que nĩhũu omẽ d' outra fe nõ nos pode ver, mais oyanlos". NA, 63.17 "Et a nĩhũa gisa nõ na leues a Braagã nẽ aias coydado do juramento..."; 73.15 "et jouve sobre ela tres meses et nõ na podo tomar porque era moy forte"; 146.14 "et el fezera sinal que lle buscase agoa [...] et nõ na pode achar"; 212.7 "et asi o gardou Santiago que sol a firida nõ na senteu nẽ lle enpeeçeu"; 216.4 "et [...] departida das outras estrelas [...] que a luz do dia nõ na enbargaua". // NÕNO, combinación del adv. y el pron. {pers.} o " no lo". 14.16 "algũus d' aquel lugar nõno queriã creer".




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL