logo sli logo ilg DDGM - Dicionario de dicionarios do galego medieval

Dicionario de dicionarios do galego medieval

Corpus lexicográfico medieval da lingua galega


Está a procurar a palabra mais como lema no Dicionario de dicionarios do galego medieval.31 Rows
- Número de acepcións atopadas: 27.
- Distribución por dicionarios: CANTIGAS DE AMIGO (1), CANCIONEIRO DA AJUDA (6), CONCELLO DE NOIA (2), CRÓNICA XERAL (1), CANTIGAS DE SANTA MARÍA (5), CANTIGAS DE ESCARNHO (4), VOCABULARIO 1275 (1), MIRAGRES DE SANTIAGO (4), LIBRO DE NOTAS (3).

Se desexa realizar outra pescuda, pode calcar aquí.

J. J. Nunes (1928): Cantigas d' amigo dos trovadores galego-portugueses. Vol. III \(Glossário\). Coimbra: Imprensa da Universidade.
mais
mailo
maila
adv. adv.: de mais, CCCCXXXII, 8, além disso; conj. {conx.} adv. VI, 19, VIII, 19, XXV, 25, XXVII, 12, etc., XXXIII, 16, etc., mas; mais pero, IV, 18, LIII, 5, etc., todavia, mas: quando seguido dos artigos definidos perde o s final e estes tomam a forma arcaica, lo, la; assim mailo, maila, etc., CLXXVIII, 9, CXCI, 15, etc. (Cantigas d' amigo).

Carolina Michaëlis de Vasconcelos (1920): "Glossário do Cancioneiro da Ajuda", Revista Lusitana 23, pp. 1-95.
ja mais nunca
: 988, 2032, 5148, 9762.
mais
adv. (măgis): adv. empregado como comparativo de muito 14, 1369; ou de longe, no sentido de por mais tempo 490, 1896. Aparece 1) em companhia de advérbios ou pronomes indefinidos substantivados: mais ben 35, 7593; {Fernan Rodriguez de Calheiros} mais de ben 7591; {Fernan Garcia Esgaravunha} mais al 2785; 2) em companhia de adj.: {Martin Soarez} mais pouco (- menos) 1223. (Vid. Graal 21.33). Seguido da preposição de 35, 100, 374, 430, 1862, 1898, 3188, 4536, 5242, 5659, 7037. Seguido de ca 72, 83, 2785, 9140. Seguido de de que {Pero Garcia Burgales} 9141. Cfr. jamais, oimais, oge mais, des oge mais {s. v. oge mais}.
mais
o mais
: superlativo de muito, a mâxima parte: {Roi Queimado} o mais de ben 3091, 3261 v., (o mais de ben que eu poder' rogar).
os mais
: a maior parte, a maioria 2251.
mais
conx. (măgis): conjunção {conx.} adversativa; mas, antes 13, 115, 132, 165, 167, 171, 186, 360, 367, 412, 428, 457, 470, 473, 485, etc.; mas antes pelo contrário 34, 361.
oge mais
: (às vezes precedido de des { des oge mais}, p. ex. 2974 {Fernan Garcia Esgaravunha}), desde hoje em diante 2974; 5531, 5566, 5783, 5993, 6010, 6972.

M. C. Barreiro (1995): A documentación notarial do concello de Noia (ss. XIV-XVI). Tese de doutoramento. Universidade de Santiago de Compostela [Glosario, pp. 155-456].
mays
mais
conx. conx. advers. 'pero, senón, mais'. Mays, "nõ constrengida per forsa nẽ per engano desebuda, mays de mjna bõa, lyure uoõtade, que faso per mỉ et por toda myna uoz" 8.8 (1381); "nõ constrenjudos per força nẽ deçebudos per engano, mays de nosos propios aruidrios, liures et bõas voontades, vendemos" 9.6 (1385); "mays de mỉa propia et liure voõtade, vendo firmamente et outorgo por jur d' erdade" 16.5 (1397); "nõ costerngudos per força nẽ deçebudos per engano, mays de nosas liures et propias voontades, vendemos" 17.6 (1397); "nẽ per engano deçebudo, mays de mỉa propya et lyure bõa voõtade, vendo" 19.5 (1398); "que vós (...) o posades vender et sopenorar et concãbear a atal persona que nõ seja poderosa, mays que seja semjtable de vós, que nos pague noso foro" 31.66 (1417). Con esta grafía hai 16 ocorrencias vid. listado s.v. mays. Mais, "nẽ rreçebido per engano, mais de mỉa propia et libre voentade, vendo" 13.6 (1395); "nẽ deçibido per engano, mais de mỉa propia et liure voontade vendo" 15.10 (1395); "nõ costrengudo por força nẽ deçebudo por engano, mais de mỉa liure et propia voõtade, vendo firmemẽte" 20.5 (1403). Con esta grafía hai 13 ocorrencias vid. listado s.v. mais.
________ et mays, loc. conx. copulativa que reforza e intensifica a et 'tamén, ademais'. Et mays "déuouos dar a terça parte de quanto pan lauráremos, et mays uos deuemos de dar a medade de quantas áruores nós perfeytáremos" 11.12 (1390); "Et mays me auedes de dar hũu pellote de vallãçina" 11.19 (1390); "hũa saya de vallãçina et mays, yndo perllo tenpo, hũu pano voso de uoso corpo" 11.21 (1390); "Et mays avedes et deuedes de rreparar por vosa custa para senpre as caanles de pedra" 57.20 (1478).

R. Lorenzo (1977): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II (Glosario). Ourense: Instituto de Estudios Orensanos Padre Feijóo.
mays
mais
o mays
mais pero
mas pero
mais
mas
mais
conj. conj. o adv. 'más, pero, sino, además, y' , del lat. MĂGIS (REW 5228). Formas y acepciones: como conj. mays 'pero' 4.27, 6.37, 8.49, 10.12, 11.6 (c. 7), 12.28,30, 13.46, 14.6, 25.11,20, 29.46, 34.15, 35.20,24,10, 37.56, 38.66,16, 39.21, 40.27, 41.66, 42.79,86, 44.31, 45.60,66 "non e tẽpo de muyto fallar - digouos que uos sayades logo de toda mỉa terra", 46.92, 47.97, 53.18,24,27, 54.18, 56.26,41, 57.48,66, 59.12, 62.8, 64.10 (c. 41), 66.21, 68.26, 70.12, 71.8, 72.17, 74.22, 77.22,37, 87.20, 88.23, 89.4,8, 90.28, 91.16, 92.36,41,8, 94.50, 95.65,6, 96.11,19, 97.24 (" - que me faço muy marauillado del" ),26, 98.38,51, 100.23,8, 101.39, 102.59, 104.18,25,27, 109.23,30, 110.51,57, 112.26,43, 113.54,71, 116.145, 118.10, 120.10,17, 122.11, 124.38,43, 125.7, 126.16,18, 127.33,37,43, 128.61,64, 129.105, 130.17, 133.32, 135.25,29,33,40, 136.16, 137.42, 142.15, 144.14, 145.17,7, 146.21, 148.32,36, 149.63,68,72, 150.6,9,13, 154.15, 156.10, 157.15,16, 158.24,37, 162.22, 170.89, 173.28,45, 175.11,12, 176.26, 177.40,48, 178.75, 179.85, 181.29,32,44, 186.89 (2 v.),98, 188.35, 190.15, 192.9,11,24, 194.55,63, 195.77, 196.25,34, 197.67, 199.94, 200.22, 202.9, 204.30, 205.62,63, 206.69, 208.16, 209.42, 214.58, 217.9,13, 218.11, 220.8, 225.10, 226.11 228.19, 229.13, 230.23, 232.44, 235.42,52, 236.64, 237.22, 239.9, 242.14, 243.47,52, 244.14, 246.47, 247.12,19, 248.36, 252,29,36, 253.49,60,67, 255.9,20, 258.10, 259.29, 260.10, 261.38,45, 263.19, 266.12, 268.6, 273.59, 274.74, 275.3,6, 279.50,60, 280.70,79, 282.24,32,34,40, 286.16, 289.9,13,22, 290.32,49, 291.53,66, 294.37, 295.19, 296.4, 297.13, 304.34, 309.18, 312.28, 313.22,27, 315.31, 316.49,10, 317.16,25,36, 320.14,28, 321.47, 322.8, 323.14, 325.12, 327.61, 328.3 (c. 191), 329.15, 332.16, 333.46 (2 v.), 334.7, 335.9, 336.18,40, 338.20,30, 339.18, 340.27, 345.37, 346.6, 347.8,9, 348.18,21, 352.25, 358.12, 359.13 (c. 215), 364.8,10 (c. 218),7,9 (c. 219), 368.6, 372.14,22, 373.33, 374.10, 379.5, 381.42, 382.17 383.12, 385.27, 386.23, 388.5, 392.22,36, 394.50, 396.23, 399.15, 401.15,18,32,35, 408.8,18, 414.15,26,28, 424.10, 426.23, 427.33, 428.12, 430.9,18, 431.23,24, 432.40, 435.37 "nõ auya que veer com elle porlo mal que fazia aos mouros mays a el que lle nõ leuaua nada", 436.16,29,6, 438.10, 441.11, 444.17, 445.17, 446.6, 448.16,5, 453.14, 459.16, 460.38, 461.9, 463.35, 467.19, 472.13,18, 476.15, 477.16, 480.17,23,26, 481.15, 482.27, 484.6,16 " - que non llis faria outro mal", 486.11,17,20, 487.13,20, 489.24, 490.19, 493.32, 495.34, 496.34, 498.9, 501.19, 502.11, 503.9, 511.6, 517.16, 518.14,15,17,19, 519.7 (c. 353), 521.18, 524.29, 525.18, 526.17, 538.11, 544.15, 548.15,21,27, 550.23, 556.26, 575.22, 576.18,19, 577.25, 619.56,67, 620.9,26, 621.37, 622.19 "nõ os condes de C. - de uos afora nõ a rrey", 623.36, 626.19, 630.30,32, 635.4,12 (c. 433), 637.5, 638.4, 639.16, 640.5 (c. 437), 643.25,26,28, 644.49, 645.84, 647.30,32, 648.8,11,20, 652.16 (c. 445), 662.11, 663.8, 664.23,25,35,37, 665.20, 666.42, 667.16, 672.23, 675.44,55, 676.62, 677.12, 679.24, 681.5, 683.35,10, 684.5, 685.31,8, 686.9, 688.60, 689.27,5, 691.23,24, 692.31, 693.28, 694.36,14, 698.24, 699.17, 703.7,13, 706.12,15,20, 707.36, 708.22, 710.16, 712.11, 714.30,37,49, 717.30, 718.6, 719.19, 720.33, 721.28, 722.7, 724.18, 725.16, 726.10, 727.30, 728.46, 729.63,71, 731.7, 732.16,20, 735.14, 736.5, 738.9,16, 740.5,12, 741.30 (2 v.),37,42, 743.22, 744.4, 745.29, 746.15,16, 749.78, 755.30, 757.5, 758.12, 759.5, 760.15, 761.38, 764.15, 765.7,8, 767.40, 769.3,14, 772.20,29, 774.27, 775.5,15,17, 776.21, 778.13,14, 780.38, 782.37, 784.38, 785.15,20, 787.24, 789.17,20, 790.23, 792.27, 793.14,11 (c. 541), 797.25, 798.33,21, 800.11,13, 801.49, 803.62,72, 804.108,122,125, 805.5, 809.95,108, 810.138, 811.150, 812.203,210, 815.18, 816.69, 826.28, 827.19, 831.17,36, 834.27,35,36, 835.6,16, 836.28, 839.18,26, 841.27, 842.26,32, 843.18,7, 845.14, 846.20, 846.21, 847.12,18,24, 848.12 (c. 580),7 (c. 581), 849.12, 850.3 (c. 584), 852.30, 853.75, 854.21, 855.7 (c. 589), 856.15, 857.18, 858.9 (c. 593), 861.11,6 (c. 598), 862.7,11,13,22, 863.33,36,10,11, 864.19, 865.8, 866.10,19, 867.15, 868.16,7,12,15 (c. 607), 869.10 (c. 608),12 (c. 609), 869.20, 870.29, 872.47,50, 874.13 (c. 612), 875.17 (c. 613), 876.20, 877.7,14, 878.20 (c. 615),11,21 (c. 616), 879.27,29, 880.12,13,16,6 (c. 620), 881.10 (c. 621),5 (c. 622), 883.13,21, 887.22, 891.36,40, 892.51,57; mais 133.31, 242.21, 259.25,43, 273.66, 440.33, 442.6, 507.14, 533.5 (c. 364), 534.25, 536.16, 538.4, 539.6, 541.18,40, 544,12 (c. 374), 547.32,5, 548.32, 549.3, **559.29, 554.32, 555.15, 564.33, 565.10, 567.17,25, 568.38, 571.19, 579.88, 581.17, 582.12, 584.29, 585.4,6, 586.26,30, 588.25, 592.36,45, 593.8, 596.26, 597.33, 598.44, 601.31,39, 602.23, 603.15, 606.60, 607.64, 608.17,18, 612.35, 616.21, 618.36,40,42,44, 633.21, 634.26, 635.10 (c. 432). Acepción 'sino, sino que' : mays o mays que 6.5 "que os nõ desenparase - que os ajudasse", 10.2, 11.9 (c. 7), 26.27,45, 28.44, 36.31 "nõ disse nada - tornouse para seu paaço", 46.86, 74.25 "nõ quiserõ yr a el ha Leõ - ouuerõ cõ el suas vistas ẽna rribeyra de Carõ", 76.10, 77.23 " - poys que foy juyz nõ ussaua de seer a julgar nẽ a dar juyzo - usaua - d' armas", 78.4, 91.25, 99.8, 101.29,44, 126.25, 130.122, 148.32, 150.24, 158.33, 174.59, 190.18,20, 207.9, 216.10, 221.12, 226.10 (c. 137), 239.12, 274.71, 278.20, 310.53, 321.47, 348.13, 351.15, 353.13, 378.12, 387.34,35, 414.20, 421.12, 435.38, 436.5, 442.32, 459.17, 460.40, 477.7, 495.32, 624.17, 636.36, 678.10, 681.5, 687.49, 695.5, 714.36, 741.43, 756.16, 769.5,7, 770.22, 800.32, 851.9, 893.8, 897.30,44, mais 263.9, 594.20, 548.12,18, 550.37, 587.26, 610.30; mays pero 'pero, sin embargo' en 42.77, 47.8, 77.21, 101.34, 102.64, 111.6, 126.10, 128.57, 129.91, 136.5, 157.11, 176.29, 178.72, 198.76, 201.50, 214.62, 215.10, 226.6, 352.28, 595.29, mays empero 179.91, mays enpero 744.11, 756.3, mays enpero que 516.17; desoy mays 'desde este momento, ahora, de ahora en adelante' 43.23 " - quero que ayamos paz", 92.38 "et - vayte", 106.48, 109.34, 196.40, 200.17, 394.50, 518.18 ( des oge mays 642.32, et oge mays 708.29). Puede equivaler a 'y' en 304.23 "nõ quiso tẽer a postura que fezera cõ seu cunado - yaa quebrantãdo". Equivale a 'además' : mays en 344.26 "et deulle - para cada ãno mĩll morauedis", 377.43, 385.14, 459.19 "et disse - que nõ era dereyto", 575.8, 655.24, 761.52, 895.57,60, mais en 547.25, 560.32. En los restantes casos equivale al adv. 'más' : mays 3.14,19 "quanto - pode... o - agina que el pode", 4.32, 5.13, 6.38 "erã muytos - ca elles", 7.12, 8.50, 10.8, 11.6,7 (c. 7), 13.36, 15.37, 18.18, 20.26, 21.36, 27.7, 28.30 "o mayor et - onrrado logar", 30.21, 33.14,16 "muytos - de... - de dez ou poucos - ", 36.35, 37.51, 38.65, 42.94, 43.25, 46.96, 50.22, 52.5, 55.10, 56.23,32,44, 63.8, 66.14 "hũa das - fortes cidades et - nobre", 67.14,21,23, 68.13, 72.26, 76.10-11,15 "nõ dos - poderosos - dos - sesudos... nõ dos - poderosos porque se dos - altos omes tomassen", 77.23, 78.18, 80.16, 81.7, 83.9,13, 84.26, 88.5,11,14, 89.9, 90.32, 92.51, 94.61, 98.46,48, 99.19, 102.50, 106.43, 107.68, 108.89,92,98, 112.30,37, 113.48,54, 114.78,79,104, 115.131, 116.144,154, 124.33,35, 127.51, 128.61,64, 131.21 ("cõ dous caualleyros et nõ - " ),33,35, 132.50, 133.25,28, 135.19,24, 139.23, 142.7,8, 143.27, 147.27,28, 148.53, 149.56, 151.29, 152.48, 156.17, 159.12, 160.6,14, 162.6 "o - et o mellor que el pode", 168.34, 171.109,112, 172.7 (2 v.),8, 174.56,67, 177.39,57,60, 179.92,99, 181.35 "et - uos digo que", 183.8, 184.53, 185.56,57, 188.29,48, 189.57,59 "que - pouco a deuya el de temer", 192.14,15,16, 193.30, 194.58,59,67, 196.32, 197.48,57, 198.69,72, 199.92, 200.43, 201.52 "quanto - lo deues tu a fazer", 208.17 (2 v.),28, 209.36, 214.60, 217.15, 224.5,23, 225.7,10, 231.18,21, 234.28, 235.59, 242.12, 244.15, 249.18, 250.23,13, 254.7, 255.9,11,29, 258,20, 260.12, 262.51,9 (2 v.), 264.28, 273.,57, 274.76, 281.6, 283.51,65, 291.74, 294.11, 297.18,26,32, 300.26, 308.31, 309.21, 311.18, 315.37,42, 317.18,31, 319.17, 320.14, 321.38,41,47 "era - et mayor poder o del rrey... o - alto lugar da lide... - mal", 324.20, 326.29,43, 327.47, 333.37, 336.28,41, 338.25, 342.11, 343.7, 347.8, 354.13, 359.13 (c. 214), 360.5,21, 364.9 (c. 218), 366.17 (c. 220), 368.20, 369.12, 373.30, 375.7 (c. 231), 380.28, 381.12, 382.18, 386.11, 389.17, 395.60, 397.8,9,12 (c. 245), 401.32, 406.12, 417.21, 420.27, 421.12, 422.13, 423.24, 424.8,15 (c. 273), 425.18, 426.21,27, 427.32, 429.6, 434.30, 436.21, 444.31, 447.11,17, 448.9 "dous mĩll caualeyros et - quinẽtos", 449.8, 450.24, 452.15, 454.22,23, 456.42, 462.7,22, 468.5, 469.22, 471.4, 473.20,3, 474.17,6, 477.10 (c. 316), 479.10, 480.16, 482.28,29, 483.16, 484.9,12,17,24,27, 485.36, 487.10, 488.6,21, 489.17,18, 494.14, 496.33, 497.18, 498.28,29, 502.4, 505.25 "non ouue mortalla... - que se fosse hũu ome vil", 506.6, 507.29, 511.19, 512.6,7, 516.15,5, 520.1, 521.14, 522.9 (c. 355),3 (c. 356), 524.6, 527.30,33,35, 528.52, 529.11, 535.20, 537.28,31, 543.4,12,13 (c. 373),7 (c. 374), 544.10,11 "se hũa ora passase de - do prazo... hũu dia de - do prazo", 546.19, 553.12 (c. 381), 554.22,27,36, 555.5,17, 557.3, 573.34,10, 577.35, 594.11, 604.30, 622.58, 624.18, 625.36,44 (2 v.), 628.23, 629.48,50,55, 635.15, 636.31, 639.15, 640.14,19,22,5, 643.30,33,34, 645.79,83,86, 646.6, 649.24, 651.10, 652.1,18, 655.35,13, 656.35, 657.19 (2 v.),25,26, 658.48, 659.7 (2 v.), 662.16, 663.31,34, 664.19, 666.47, 668.11,28, 669.12,15, 670.9,11, 672.42,46, 674.7, 675.28,54, 676.16, 677.30, 678.19, 679.22,14, 683.13, 685.26,38,5, 687.50, 689.26,7, 692.37, 700.28,43, 701.55, 704.29, 706.3, 708.5, 709.30, 713.13, 714.27, 715.50, 716.15 (c. 490), 718.8, 719.6, 720.41, 722.33,8, 724.11, 728.39,48, 729.62 (2 v.),70, 731.5 ("cona - gente que pode auer" ),8, 734.22, 736.10,16,18, 738.5 (2 v.), 743.11,30 "a - gente ficarõ" ('la mayor parte de la gente' ), 749.9, 751.3, 752.3, 755.30, 756.47, 759.22, 760.15, 761.36, 762.10,20, 763.15, 765.8, 768.15, 771.32, 772.34 (2 v.), 777.10, 781.16,17,25, 783.13,24, 784.39, 785.11, 786.40, 790.12,31 "cõna - gente que pode auer... a pena nõ era aynda çercada - de hũu tapial", 800.6, 801.17, 803.58,80, 805.140, 806.23, 809.112, 810.135,140 "as - uegadas", 812.205, 814.249, 815.10,39, 818.22, 819.36, 823.17,39, 825.80, 826.20, 828.38, 831.17, 832.16 "et poucos - de outros omes", 833.26, 837.10 (c. 569), 838.13 (2 v.),21, 842.28,31, 843.8, 844.7, 846.21, 847.11,14,18, 849.17 (2 v.),7 (c. 583), 851.7, 852.413, 853.55, 857.6, 858.6 (c. 592), 860.17,8 (c. 596) "quinentos desses de pee et - ... bẽ XXX ou - ", 863.28 "vĩjndo... a - poder", 864.31 "et muy - dos mouros ca - de curaçõ os ferirõ et - esforçadamente os cristãos ca os mouros nõ faziã", 865.8 (c. 601) "a - ir dos caualos", 866.13,16, 868.13 (c. 607), 869.9,10 (c. 608), 870.40,45, 871.12,20, 872.31,32,39, 874.15 ("puñarõ en se aperçeber muy - " ),8 (c. 613), 875.26, 876.46, 877.52,59 "et o - por que o pregũtauã", 878.21,23,11 "o - que podiã", 879.5 (c. 618), 880.9 (c. 619), 881.10 (c. 620),8 (c. 621), 883.20, 886.14, 887.27, 888.44,53 (2 v.), 891.34,35,41, 895.58,64,13, 897.32 "et o fora - se - uiuera", 901.30, mais 260.15 529.14, 531.14,17, 539.27,6,8, 540.21,22, 541.26, 543.8, 545.3, 546.21, 547.27, 550.25,27,40, 553.12 (c. 381),9,10, 555.6,16, 557.8, 558.22, 559.24,9, 562.31,37, 566.20,24, 567.32, 568.38 ("mãdademe dar CCC caualeyros de - da mina cõpanha" ),48, 570.33, 579.78 "forõ muy - os que forõ cono Çide ca", 586.33, 587.14, 589.33, 590.19, 593.12, 595.11, 597.10, 598.44,45 (2 v.), 599.10,12, 602.13,24,32, 603.3, 605.32, 606.36 (2 v.),58,59 "quanto o - ouço tãto mj - pesa", 608.19, 609,4, 612.36, 614.14, 615.27,28, majs 649.24 "as - nobres et mays preçadas dõas". La expresión nũca mays en 25.18, 101.35, 825.6 (alterna con nũca iamays ). Con carácter sust. tenemos o mays / a mays / os mays / as mays 'la mayor parte, la mayoría' : a mays 473.21 " - da villa", 483.3, 511.15, 663.14,16 "toda - da villa... - dela", 811.183 " - mandade que se veña para uos", 833.12, 877.5, a mais 531.16, as mays 61.24 "ficarõ - hermas et as outras", 172.14, 683.5 " - das fortolezas", o mays 672.52 "todo - da Andaluzia", 835.10 (c. 566) " - do que tragiã" 322.55 "senor do - d' España", os mays 246.44 "aos - delles", 324.7 "matar - delles", 343.20, 440.25, 483.13, 556.13, 656.31,32, 668.28 "ficarõ - et os mays onrados", 685.34 " - et os mellores caualeyros", 752.19, 753.42, 878.21 (c. 615), 162.18 "todolos - y forõ mortos" (id. 202.11, 238.27, 244.10, 321.49, 385.3, 390.49, 512.24), os mais 600.15. Como adv. se conoce desde el s. XIII: CSM 6.22 "o cantar que o moço mais aposto dizia", 57.73 "un vilão / desses mais malfeitores", 5.20,152 "ela outrossi a el amava mais que outra ren... foron mais ca mil", etc., etc. Vale 'además' en 9.36 "e mais vos rogamos que", 53.45 "e oyu mais que a Virgen diss' a Deus esta razon". La acepción 'sino' por ej. en CSM 65.131 "non vos semellaria fol mais sisudo"; Cr. Troyana "eran de marmol de moytas colores non que os marmoles ouuessen a color por pintura mays por sua naturaleza" (I, 110.15), "non fezesse mays tardada mays que fosse tomar vengança de aquel trahedor" (I, 92.16); D. Eduarte Ensinança "nem os deve tanto d' afirmar que afroxe as pernas, mais... de todas tres partes deve tẽer teençom" (15.24); Oficios "nom soomente as riquezas mais ainda a vida" (50.12), etc. La expresión o mays, etc. en toda la E. M.: CSM 35.110 "os mais desses mercadores de Frandes e de Paris / eran", 338.17 "a mais de sa fazenda"; Johan Airas (1078, 1468) "o mays do dia" (20); Roi Gomez de Briteiros (B 1543) "pero ten a mays da sua talhada"; Corónica Iria "morreu ende... et os mais que con el ian" (p. 92), etc. La formación mais pero / mas pero tiene bastante uso medieval: CSM 5.13 "mas pero del nome non sei"; Graal "mas pero nom se espantou" (I, 176); Cr. 1344 "mas pero ẽ cabo ante que se mais descobrisse" (III, 104); Fragm. Tristán "mays pero tãto sofreu d' afan... que nõ poderia ia ora durar contra uos" (p. 63); Cativo Monge "que non auja hi mester mais uestidura mais pero era muj gram uergonha" (BF I, 142.95 'aunque' ), cfr. Cr. Troyana "mays enpero era moy entendudo" (I, 152.9), etc. Como conj. mais se usa en toda la E. M., pero ya desde el XIII sufre la concurrencia de mas, que termina por imponerse en port., llegando así a la dualidad mais 'más' , mas 'pero, mas' . En gall. permaneció mais como adv., perdiéndose como conj. en beneficio de pero (vulgar pro ), si bien literariamente hay quien usa mais, que se conserva en alguna zona. Como conj. continúa mais dialectalmente en Portugal y Brasil. Véanse algunos casos: CSM 35.32 "non me praz / con estes que aqui vẽen mais paremonos en az", etc.; Johan Soairez Somesso (B 122) "mays fezmha Deus desque a uj / sen o meu grado muyt' amar" (6); Pai Soarez de Taveiros (B 148) "mais poys hi foren dormiran" (10), etc.; Cr. Troyana "mays quando Leomedon foy ferir" (I, 98.10); Miragres "quisera yr alo mais Galarõ que sabia a treyçõ diso" (p. 146); Vida S. Bernardo "mais depois de todo temor... cõverteu aly sua ẽtençõ" (p. 54); Soliloquio "e alegrome mais nõ te vejo... Mais, Senhor, tu porque ascondes a tua face de mỹ" (6.10,11), etc.; Corónica Iria "mais os godos venceron" (p. 34). Véase documentación sobre mais en C. Michaëlis Gloss. CA p. 51; Magne Demanda Graal III, s.v.; Machado DELP1 1395-1396, DELP2 1466-1467, Gloss. S. Bernardo, 139a; Nunes Amigo p. 638-639. También Morais y E. Rodríguez. Para el cast. Corominas DCELC III, 280-281.

W. Mettmann (1972): Cantigas de Santa María de Afonso X, o Sábio. Vol. IV (Glossário). Coimbra: Universidade.
mais
mas
adv adv.: B.28, 5.185, 6.22 o cantar que o moço mais aposto dizia; 12.4 O que a Santa Maria mais despraz; 35.38 polas levar mais en salvo; 37.19 eno conto dos çopos ficava, / desses mais astrosos; 57.73 un vilão / desses mais malfeitores || por mais tempo: 75.113 Non me leixes mais no mundo; 185.86 Nulla prol / non ei de mais conbatermos || além disso: 9.36 E mais vos rogamos / que...; 53.45 E oyu mais que a Virgen diss'a Deus esta razon || mais ca : 3.47 ao demo mais ca pez / negro; 5,. 52 foron mais ca mil || mais que : 5.20 ela outrossi a el amava mais que outra ren || mais de : 16.28, 33.21 con romeus mais d'oitocentos; 75.61 á mais dun ano || o mais , os mais : a maior parte, a maioria: 35.110 Os mais desses mercadores de Frandes e de Paris / eran; 77.8 avia tolleito / o mais de seu corp'; 198.17 durou o mais da noite aquesta malaventura || a mais : 338.17 a mais de sa fazenda || nunca mais v. nunca; oi mais, des oi mais, des oge mais v. oge, oi; quanto mais v. quanto || Cf. ademais, demais; V. mas.
mais
mai-lo(s)
mai-la
mas
conx conj. {conx.}: mas, antes: 3.12, 13.21, 35.52 Non me praz / con estes que aqui vẽen; mais paremo-nos en az; 65.131 non vos semellaria fol, mais sisudo; 71.8, 133.13 vivian assi / come crischãos, mais non com'encreus || mais pero V. pero || mai-lo(s), mai-la: 5.36 mai-la santa dona; 8.24, 35.23, 109.42. Cf. mas.
mas
mais
adv. adv. (22.23 E, 75.154 E, 84.2 E) V. mais.
mas
mais
conx conj. {conx.}: 5.15, 6.14, 8.37, 9.100 Mas a voz do ceo lles disse; 30.20 Poren non lle diz de non, mas de si || mas pero : 75.95, 116.28 mas pero nunca achou... quen lle fezesse nojo; 278.44. Cf. mais.
non
nono
nona
no-nos
no-lle
no-mais
adv adv.: não: B.9, 1.33, 4.92 Diss'el: Non; 5.48 barva non fez nen cercẽou cabelos; 9.81, 14.34 el recodiu / ben com'a el recodira, e en outra guisa non; 33.67 Santa Maria guardarme quis por merecimentos / non meus, mas por vos mostrar / que...; 35.22 hũa arca feita d'ouro, ca non d'al; 84.39 começou-ll'a preguntar... se el amava mais outra, que dissesse si ou non; 318.16 mais non era assi, non || 43.73 vẽo y mais gente que non ven a hũa feira; 53.16 Aquel fog'ao mininno tan feramente coitou / que a per poucas dos pees os dedos non lle queimou; 146.46 Mais la madre lle defendeu que non fosse per ren alá || dizer de non : 30.2, 138.10, 382.14 || non farei, non faz v. fazer || non... nada, nullo, nunca, ren, senon, ja, ja mais; ja... non, neun... non, sol... non v. nada, nullo, nunca, ren, senon, ja, neun, sol. || se non v. senon || Formas assimiladas: nono (24.25, 44.20, 53.56), nona (17.68, 36.23, 69.48) =não o, não a || no-nos: 313.49 a ssa vertude santa no-nos á de falecer; 322.6 || no-lle: 355.28 || no-mais: 70,4.

M. Rodrigues Lapa (19702): Cantigas d'escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses. Vigo: Galaxia ["Vocabulário galego-português", pp. 1-111].
já mais
: {Afonso Lopez de Baian} já mais custa non recearia 59.3. || Seguido ou precedido de nunca, pleonàsticamente: {Afonso X} non me mova daqueste logar, / se já mais nunca cuidei passar Lora 16.28; 34.12; 89.16; {Afonso X} que nunca se trabalhassen / jamais de o guareceren 35.32-33.
mais
adv. adv.: {Afonso X} ainda vos end' eu mais direi 23.8; {Afonso X} mais me pago do mar / que de seer cavaleiro 10.34; 12.16; 25.11; 66.19. || As mais = a maior parte: {Afons' Eanes do Coton} a todo escudeiro que pede don / as mais das gentes lhe chaman segrel 53.21. ||De mais = ainda, além disso: {Afonso X} e demais á preço que nunca erra / de dar gran colpe con seu tragazeite 25.17. V. madre.
mais
conx. conj. {conx.} = mas: {Afonso X} mais, se m' eu taes non escarmentasse, / cedo meu preito non seeria nada 1.18, 30; 9.2; 10.21; 12.9, 10; 18.3, 11; 19.5; 25.6; 29.21; 33.4; 39.18; 43.9; 240.27; 306.4; 360.21. V. mas.
ôi-mais
= de hoje em diante: {Afonso X} eu foi já marinheiro / e quero-m' ôi-mais guardar / do alacran 10.37; 15.26; 39.6; 122.10; 134.12; 159.3, 8, 13, 17; {Pero da Ponte} ôi-mais, maos costumes, outro senhor catade 370.6; 429.26. || Na frase seguinte, é um pouco duvidoso o papel de per antes de ôi-mais, parecendo que se liga, como reforço superlativante, ao verbo: {Fernan Paez de Talamancos} ca muito per ôi-mais ei / con melhor senhor 135.22.

M. de Miguel (1977): Vocabulario gallego medieval en documentos del s. XIII anteriores a 1275. Memoria de licenciatura. Universidad de Valladolid.
mays
mais
adv., .- adv., o conj. {conx.}, 'más, mas, pero, sino'. Del latín MĂGIS; a. 1228 "os mays prouincos parentes" (18.7); a. 1259 "et mais se Pedro Pedrez ou sua uoz" (44.16); a. 1228 "mays das cousas do ladron primero entreguen o furto que fez" (17.12), 18.2,27, 20.9; a. 1258-61, 35.12.

M. C. Barreiro (1985): O léxico dos Miragres de Santiago. Memoria de licenciatura. Universidade de Santiago de Compostela.
mais
mays
adv. .- 1.- adv. comparativo y de cantidad " más, además". MAIS QUE , 7.1 "defendi o castelo o mais que eu pude"; 29.13 "o semellaua mais que todo [los] homẽs do mũdo"; 43.8 "nẽ vos espantar mais que eu que soo moller"; 131.1 "Tres igleias [...] ontre toda las outras som ẽno mũdo que os cristiaãos acustumã a onrra[r] [...] mais que toda las outras"; 173.12 "doendose mais que todos"; 184.7; 209.12; 215.2 "andauã mais que outras bestas". MAIS... QUE , 21.9 "era o lugar mais santo nẽ mais onrrado que eles avian"; 48.10 "era mais apraziuele [...] que Pilatus". / 157.3 "he das mais nobres et mais fremosa[s] das que son en toda a igleia". MAYS, 73.6-7 "vayte o mays çedo que poderes". MAIS CA , 150.3 " Santiago he piadoso mais ca San Rromaão". MAIS... CA , 72.11 "te Deus fezo mais poderoso ca todo los outros rrex"; 102-103.12-1 "mais poderosos et mays fortes ca todo los outros do mũdo"; 131.9 "deuẽ seer mais onrrados [...] ca todo los outros"; 143.1; 156.3. MAYS... CA, 102-103.12.1. TÃTO MAIS , 33.11 "aquel home foi preso et ferido et el tãto mais braadaua". Parece que se ha omitido SED ILLE ALIUD DICERE NEQUIENS QUANTO PLUS VERBERATUR, ya que mientras que aparece el segundo término de la comparación "tãto mais braadaua", falta el primer término QUANTO PLUS. Pensado Miragres , pág. 33 not. 4. MAYS, 14.1 "os clerigos cor[r]iã cõ eles et os ameaçauã, tãto eles mays de cada por moyta[s] vezes esto diziã et poynã y suas ofertas". Para su interpretación, cfr. Pensado Miragres , pág. 14 not. 3. MAIS, 8.9 "enpuxauame cõ hũa lança [...] para morrer mais agina"; 28.5 "Nos [te] rrogamos que tirases o erro [...] et tu acreçẽtasteo mais"; 34.1 "et eadia mais". (Cfr. Pensado Miragres , pág. 34 not. 2); 41.14 "ontre todo los outros maes de que se [o]s de dentro mais agraveauã"; 41.18 "os mãçebos que er[ã] mais arrizados cayã cõ fame asi com̃o omayas m[o]rtas"; 42.14 "-Desaventurada madre et mais desaventurado fillo!"; 44.12 "et diso mais"; 48.11 "era mais apraziuele et mellor que Pilatus [...] et mais gisado para feicto[s] d' armas"; 49.7; 72.1; 75.4; 94.11; 120.9; 124.16; 131.6,11,13,14; 132.5; 133.9; 156.2,4,5; 176.7; 177.2; 182.7; 202.11; 207.13; 208.8; 215.2; 220.2,5; 221.14. MAYS, 38.8 "queriano [...] matar por aver Deus deles mays çedo misericordia"; 197.11 "daua ela o saquo ao caualeiro por andar mays ligeiramẽte". (Cfr. Pensado Miragres , pág. 197 not. 11); 201.8. // adv. de tiempo " más, jamás". 179.13 "o caualeiro de Ihesucristo nõ lle aparesçeu mais"; 190.5 "Et esto asi feicto nõ lle apareçeu mais"; 199.17 "Et enviademe por lo clerigo que me traga o corpo de Deus, ca nõ ey liçençia de morar mais en este mũdo"; 200.3 "-Amigo, d' aqui endeante nõ te queiras mais chegar a Garĩ Calueiro"; 215.12 "Et nos dizemos [...] que aquela estrela nũca apareçeu mais que aquela ora que Ihesucristo naçeu"; 208.9 "Et nõ se quis tornar mais a sua terra"; 220.9 "logo se desfez et tornouse en aquelo onde fora feicta, et asi ja mais nũca apareçeu". // MAIS BẼ, véase BEN 2.
____conx. 2.- conj. {conx.} adver. " mas, pero, sin embargo, sino, sino que".
____ a) " pero, sin embargo". 20.8 "Mais despois que Nostro Señor sobio aos çeos, este Santiago Alfeu foy ordenado en bispo"; 40.11 "pregũtou por la door que avia [...] et nõ llo souberõ dizer [...] mais diserõlle que adoeçera quando oyra que seu padre era enperador"; 80.8 "et cõquirerõ algũus d' estes lugares, mais nõ todos"; 81.2 "porque ouve outros rrex que aviã asi nome et forõ tres: [...] mais a este chamã Calrros o Mãno porque cõquireu toda las Espanas por sua lança"; 107.2 "mais nos creemos et oramos o Padre et o Fillo et o Spiritu Santo, et vos errades..."; 119.8 "et Rrulan doulle cõ a sua [...] et nõ lle tallou, mais derriboulle a espada"; 120.1 "pero que Ferragudo leuou a espada, mais nõ lle prestou nada"; 120.3 "dou a el todo o dia moy grãdes feridas, mais nõ lle enpesçia nada"; 121.18; 123.2,7; 124.5,7; 146.5; 148.9; 150.2; 157.6; 166.2; 178.6; 199.4; 201.18; 202.17; 220.4; 228.11; 230.6; 232.13,19; 233.15. MAYS, 107.12 "mays eu et mĩa gente lidaremos cõtigo por tal pleito que se a [u]osa fe mais apraz a Deus"; 135.10 "Mays os grãdes feictos que el fazia seeriã maos de contar". {Véxase PERO}.
________ b) " sino, sino que". 9.3 "-Nõ chores, mais pensa de me tirar d' aqui agina ca viuo soo"; 31.6 "Conta Josepho que por la morte d' este Santiago foy destroyda a çidade de Iherusalem [...] et nõ tã solamente por la morte de Santiago, mais por la morte de Ihesucristo"; 34.1 "et nõ choraua nẽ rrogaua que o leixasem, mais a grãdes braados dezia esto..."; 54.4 "Ese pano he cousa que se podese cõprar por ouro ou por prata? Et ela lle rrespondeu: -Nõ, mais por auer boa creẽça et por auer en el deuoçõ"; 121.18 "et asi nõ he trres deus, mais hũu"; 122.4 "-Nõ, diso Rrulan, mais tres pesoas en hũu Deus"; 142.24; 170.9; 183.6; 185.5; 196.5; 201.3; 209.7; 219.16; 226.20; 228.8; 230.3; 233.18.

F. R. Tato Plaza (1999): Libro de notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega [Glosario, pp. 237-711].
mais
conx. conx. 1. "Mais". É reforzo da conxunción copulativa e {e mais}.
____ e mais (5): "as vjnas que tijña Afonso & Gallã (...) e mais a leyra de vjna / de Gradín" 1246, 1878, 2062, 2272, 2453, "e mais parte do paaço que está pardineyro" 2924; e mays (3): "XXVJ canadas vellas e mays húa fanega de pã" 325, 915, 2313.
________ Para a etimoloxía, véxase máis. Con este sentido aparece testemuñado xa nas CSM: "e mais vos rogamos" (Lorenzo Crónica s.v. mays).




Seminario de Lingüística Informática - Grupo TALG / Instituto da Lingua Galega, 2006-2022
O Dicionario de dicionarios do galego medieval é obra de Ernesto González Seoane (coord.), María Álvarez de la Granja e Ana Isabel Boullón Agrelo
Procesamento informático e versión para web: Xavier Gómez Guinovart

Powered by Debian    Powered by Apache    Powered by PHP    Powered by MySQL